“Ποια είναι η πηγή της ευτυχίας;” ρώτησε τον Δαλάι Λάμα ένας φοιτητής στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον. Κοιτάζοντας τους φοιτητές που περίμεναν την απάντησή του, ο Δαλάι Λάμα έκανε μια παύση για ένα- δυο δεύτερα και φώναξε: “Τα χρήματα!”. Μετά από άλλα δυο δεύτερα: ” Το σεξ!”. Και μετά: “Τα κέντρα διασκέδασης!”. Όλο το αμφιθέατρο σείστηκε από τα γέλια με το αστείο του.
Αμέσως μετά συνέχισε λέγοντας ότι όταν βλέπουμε τον κόσμο μέσα από έναν υλιστικό φακό, αντιλαμβανόμαστε ως πηγή ικανοποίησης ή χαράς παρόμοια αισθητηριακά ερεθίσματα – ακόμα και πράγματα όπως τα ψώνια, το φαγητό, η μουσική, η παρακολούθηση αθλητικών αγώνων. Ωστόσο, πρόσθεσε, η εστίαση αποκλειστικά σε αισθητηριακές απολαύσεις μας αφήνει μονίμως ανικανοποίητους, επειδή αυτές οι απολαύσεις έχουν περιορισμένο χρόνο ζωής.
Advertisment
Η στροφή στον καταναλωτισμό ως τρόπο ζωής, τόσο αχαλίνωτη στις χώρες του Πρώτου Κόσμου και τόσο γρήγορα εξαπλούμενη σε αναδυόμενες οικονομίες όπως η Κίνα και η Ινδία, δεν οδηγεί στην αληθινή ευτυχία, αλλά “φθηναίνει τη ζωή, τροφοδοτώντας την ευτελέστερη φύση μας”.
Κατά καιρούς, ο Δαλάι Λάμα διηγείται ένα περιστατικό που του συνέβη στο σπίτι μιας πολύ πλούσιας οικογένειας, όπου είχε προσκληθεί για γεύμα, κάνοντας ένα σύντομο διάλειμμα σε ένα μακρύ ταξίδι του. Στο μπάνιο, αναφέρει με κάποια συστολή, είδε ότι η πόρτα στο ντουλαπάκι του φαρμακείου ήταν ανοιχτή και έριξε μια ματιά. Είδε ότι ήταν γεμάτο με ηρεμιστικά και παυσίπονα.
Η κριτική του Δαλάι Λάμα για τη σύγχρονη οικονομία στέκεται και στις παραδοχές της για το τι αποτελεί τη βάση της ανθρώπινης ολοκλήρωσης. “Πολλοί άνθρωποι νομίζουν ότι τα χρήματα είναι η πηγή για μια ευτυχισμένη ζωή. Τα χρήματα είναι απαραίτητα, χρήσιμα – αλλά τα περισσότερα λεφτά δεν φέρνουν την ευτυχία. Είναι υπερβολικά υλιστικό να βασίζεται κανείς στα χρήματα για να νιώθει ευτυχισμένος”.
Advertisment
Ένα βασικό ψεγάδι σε αυτό τον τρόπο ζωής είναι ότι ακόμα κι αν διασκεδάζουμε, “η ευχαρίστηση μπορεί να συνοδεύεται από έντονη ανησυχία σε βαθύ πνευματικό επίπεδο. Λειτουργεί ως παυσίπονο: ο πόνος είναι ακόμα εκεί, αλλά τον ξεχνάς για λίγο χάρη στους περισπασμούς”. Μπορεί να νιώθουμε μια πρόσκαιρη ανακούφιση, αλλά στη συνέχεια, όταν κάτι αναδεύει αυτή τη βαθιά ανησυχία, λησμονούμε την ευτυχία. Γι’ αυτό, “χρειαζόμαστε μια πιο βαθιά βάση ικανοποίησης”.
Ο Δαλάι Λάμα ξεκαθαρίζει ότι: “ο σωστός τρόπος να μειώσουμε τον πόνο είναι να επικεντρωθούμε στο ίδιο το πνευματικό επίπεδο, αντί να επιχειρήσουμε κάτι τέτοιο μέσω της αισθητηριακής ικανοποίησης”. Η πρόκληση βρίσκεται εν μέρει στον επαναπροσανατολισμό της στάσης μας απέναντι στην πηγή της ικανοποίησης και μακριά από τον υλισμό.
“Αυτό είναι κάτι που αλλάζει δύσκολα. Η πραγματική μας ελπίδα είναι οι άνθρωποι αυτού του αιώνα” – οι νέοι του σήμερα αλλά και όσοι δεν έχουν γεννηθεί ακόμα – να πάρουν αυτό που ο ίδιος αποκαλεί “κατάλληλη εκπαίδευση” πάνω στις αξίες και στην αληθινή βάση μιας πλήρως ικανοποιητικής ζωής. “Νομίζω ότι αυτή είναι η μοναδική ελπίδα”.
Και συμπληρώνει: “Σήμερα, πολλοί άνθρωποι έχουν την πεποίθηση ότι αν η υλική πρόοδος συνεχιστεί, όλα θα πάνε καλά. Αυτός ο τρόπος σκέψης είναι λάθος. Τα υλικά αγαθά παρέχουν ανακούφιση στο σώμα, αλλά όχι στο νου”.
Απόσπασμα από το βιβλίο του Daniel Goleman “Δύναμη για το Καλό” από τις εκδόσεις Πεδίο
