Ο τρόπος που η ανησυχία επηρεάζει τον εγκέφαλό μας μπορεί να περιγραφεί με μία λέξη: τοξικός, ακόμα κι αν είναι ένα φυσικό συναίσθημα στη θέαση ή αντίληψη μιας απειλής. Ωστόσο, πολλές από τις ανησυχίες μας είναι αβάσιμες και ακόμα και παρανοϊκές. Επιπλέον, μας προκαλούν υψηλά επίπεδα κόπωσης και μας κάνουν να χάνουμε ενέργεια, θάρρος και ακόμα και τα κίνητρά μας.
Κάτι που γνωρίζουμε καλά από ψυχολογικής απόψεως είναι ότι οι επιδράσεις της υπερβολικής ανησυχίας μπορούν να είναι ακόμα πιο επικίνδυνες από τους λόγους για τους οποίους ανησυχούμε. Το φαινόμενο επηρεάζει συγκεκριμένα σημεία του εγκεφάλου μας. Μπορεί να μας φαίνεται ένα πολύ «ελαφρύ» ζήτημα, αλλά δεν είναι.
Advertisment
Γιατί όταν παραμένουμε σε συνθήκες κατά τις οποίες το στρες εντείνεται και διαστρεβλώνει και την μικρότερη λεπτομέρεια, τότε τα πάντα μπορεί να βγουν εκτός ελέγχου. Παίρνουμε κακές αποφάσεις και η εσωτερική μας σύγκρουση μπορεί να μας κάνει να κάνουμε παράλογες πράξεις.
Πώς η ανησυχία επηρεάζει τον εγκέφαλό μας
Νευροεπιστήμονες όπως ο Joseph LeDoux από το Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης μας λέει ότι η επίδρασή της είναι αρκετά σοβαρή. Κυρίως επειδή, οι άνθρωποι δεν γνωρίζουμε πώς να ανησυχούμε με υγιή τρόπο. Έχουμε την περίεργη τάση να πανικοβαλλόμαστε και να υπερβάλουμε.
Ωστόσο, επισημαίνει κι έναν άλλο παράγοντας που ίσως μας απαλλάσσει από μέρος της ευθύνης. Ο εγκέφαλός μας είναι προγραμματισμένος να ανησυχεί πρώτα και ύστερα να σκέφτεται. Με άλλα λόγια, το συναισθηματικό μας σύστημα, και συγκεκριμένα η αμυγδαλή, είναι το πρώτο σημείο που εντοπίζει μια απειλή και γι’ αυτό ενεργοποιείται η ανησυχία.
Advertisment
Απελευθερώνονται νευροδιαβιβαστές όπως η ντοπαμίνη και παράγουν άγχος και νευρικότητα. Μετά, το μεταιχμιακό σύστημα ενεργοποιεί τον εγκεφαλικό φλοιό ώστε ο τελευταίος να δώσει σήμα σε ανώτερες διανοητικές δομές. Ποιος είναι ο σκοπός; Ο εγκέφαλος μας προειδοποιεί ότι πρέπει να πάρουμε τον έλεγχο. Να χρησιμοποιήσουμε την λογική μας που ρυθμίζει το φόβο, την αίσθηση συναγερμού.
Ο Dr. LeDoux μας υπενθυμίζει ότι οι άνθρωποι έχουμε περισσότερη δύναμη από τη λογική, όσον αφορά στα συναισθήματα. Ποιες είναι όμως οι ειδικότερες επιδράσεις της ανησυχίας;
Οι υπερβολικές ανησυχίες προκαλούν ψυχικό πόνο
Τι εννοούμε με τον όρο «ψυχικός πόνος»; Είναι διαφορετικός από τον σωματικό; Ναι, αλλά είναι το ίδιο περιοριστικός. Ψυχικός πόνος είναι βασικά η αίσθηση εξουθένωσης, δυσφορίας, αρνητικότητας και αποθάρρυνσης ανάμεσα σε άλλα.
Ένας αγχωμένος εγκέφαλος κυριαρχείται από την αμυγδαλή. Μας κάνει να βλέπουμε κινδύνους εκεί που δεν υπάρχουν. Είμαστε καχύποπτοι για τα πάντα και φοβόμαστε. Η υπερδιέγερση του εγκεφάλου μειώνει την ενέργειά μας. Και ξαφνικά αρχίζουμε να αντιλαμβανόμαστε τα πάντα ως χαοτικά και ανισόρροπα.
Όταν η ανησυχία επηρεάζει τον εγκέφαλο, οι γνωστικές μας διεργασίες αποδυναμώνονται
Τι εννοούμε «γνωστικές διεργασίες»; Εννοούμε ότι η ανησυχία μειώνει την μνημονική μας ικανότητα, μας δυσκολεύει να συγκεντρωθούμε, δυσκολευόμαστε να πάρουμε αποφάσεις, αλλά και να καταλάβουμε μηνύματα κλπ.
Πώς να μειώσουμε την ανησυχία μας
Δεν μπορούμε να σταματήσουμε τελείως να ανησυχούμε. Μπορούμε όμως να μάθουμε να διαχειριζόμαστε καλύτερα την ανησυχία μας.
– Αναλύστε τις παράλογες σκέψεις σας. Είτε το πιστεύετε, είτε όχι, το 80% των ανησυχιών μας είναι δυσανάλογα και παράλογα.
– Μιλήστε για τα συναισθήματά σας. Δώστε τους ένα όνομα, ξετυλίξτε τα και φέρτε τα στο φως. Μπορεί να ανησυχείτε πολύ για τη δουλειά σας, αλλά στην πραγματικότητα να μην είστε ικανοποιημένοι με αυτή.
– Μην παίρνετε αποφάσεις με βάση τη διάθεσή σας. Περιμένετε πρώτα να ηρεμήσετε και ύστερα κάντε την λογική επεξεργασία των δεδομένων σας.
