Τα ακόλουθα σοφά λόγια ανήκουν στον Philip Pullman, σ’ έναν από τους μεγαλύτερους σύγχρονους Βρετανούς συγγραφείς. Είναι γνωστός για πολλά βιβλία και τριλογίες φαντασίας:
Τα παιδιά χρειάζονται την τέχνη και τις ιστορίες, την ποίηση και τη μουσική, όσο χρειάζονται την αγάπη και το φαγητό, τον φρέσκο αέρα και το παιχνίδι. Αν δεν δώσεις σε ένα παιδί φαγητό, οι συνέπειες θα γίνουν σύντομα ορατές. Αν δεν επιτρέψεις σε ένα παιδί να αναπνέει φρέσκο αέρα και να παίξει, οι συνέπειες είναι επίσης ορατές, αλλά όχι τόσο γρήγορα. Αν δεν προσφέρεις σε ένα παιδί αγάπη, η ζημιά μπορεί να μη φανεί για κάποια χρόνια, αλλά είναι μόνιμη.
Advertisment
Αλλά αν δεν δώσεις σε ένα παιδί τέχνη και ιστορίες και ποιήματα και μουσική, η ζημιά είναι πολύ δύσκολα ορατή. Όμως, είναι εκεί. Το σώμα του είναι αρκετά υγιές· μπορεί να τρέξει και να πηδήξει, να κολυμπήσει και να φάει και να κάνει πολύ θόρυβο, όπως κάνουν πάντα τα παιδιά, αλλά κάτι πάντα λείπει.
Είναι αλήθεια ότι κάποιοι άνθρωποι μεγαλώνουν χωρίς να έχουν ποτέ αντικρύσει τέχνη οποιουδήποτε είδους και είναι ευτυχισμένοι και ζουν πολύτιμες ζωές, και στων οποίων τα σπίτια δεν υπάρχουν βιβλία και δεν τους νοιάζουν οι εικόνες, και δεν βλέπουν κανένα νόημα στη μουσική. Ναι, υπάρχουν τέτοιοι άνθρωποι, μάλιστα είναι καλοί γείτονες και χρήσιμοι πολίτες.
Όμως άλλοι άνθρωποι, σε κάποιο στάδιο στην παιδική τους ηλικία ή στα νιάτα τους, ή ακόμα και στα τελευταία χρόνια της ζωής τους, συναντούν κάτι, το οποίο δεν είχαν ποτέ ξανά στο παρελθόν ονειρευτεί. Είναι τόσο ξένο σε εκείνους όσο και η σκοτεινή πλευρά του φεγγαριού.
Advertisment
Μία μέρα ακούν μια φωνή στο ραδιόφωνο να τους διαβάζει ένα ποίημα, ή περνούν δίπλα από ένα σπίτι με ανοιχτό παράθυρο, όπου κάποιος παίζει πιάνο ή βλέπει έναν πίνακα απίστευτης ομορφιάς και νιώθουν μια τέτοια μεγάλη δύναμη που τους φέρνει ζάλη.
Κανείς δεν τους έχει προετοιμάσει γι’ αυτό. Ξαφνικά συνειδητοποιούν ότι έχουν γεμίσει με μια ανείπωτη λαχτάρα, αν και ένα μόλις λεπτό νωρίτερα δεν είχαν καμία ιδέα γι’ αυτή την αίσθηση· μια λαχτάρα για κάτι τόσο γλυκό και τόσο νόστιμο που σχεδόν το νιώθουν στην καρδιά τους.
Σχεδόν κλαίνε, νιώθουν θλίψη και χαρά ταυτόχρονα, μόνοι αλλά και καλοδεχούμενοι από αυτή την εντελώς νέα και παράξενη εμπειρία, και είναι τόσο απεγνωσμένοι να ακούσουν κι άλλο ποίημα, κοντοστέκονται έξω από το παράθυρο και δεν μπορούν να πάρουν το βλέμμα τους από εκείνο τον πίνακα. Το ήθελαν, το χρειάζονταν, όπως ένας πεινασμένος χρειάζεται το φαγητό και ποτέ δεν το γνώριζαν. Δεν είχαν καμία ιδέα.
Αυτό ακριβώς νιώθει ένα παιδί όταν έρχεται κατά τύχη σε επαφή με τη μουσική, τη ζωγραφική ή την ποίηση. Αν δεν ήταν κατά τύχη, μπορεί ποτέ να μην τα συναντούσαν, και μπορεί να περνούσαν όλη τους τη ζωή σε μια κατάσταση πολιτισμικής πείνας, χωρίς καν να το αναγνωρίζουν.
Οι συνέπειες της πολιτισμικής πείνας δεν είναι δραματικές, ούτε άμεσες. Δεν είναι εύκολα ορατές. Και, όπως προανάφερα, υπάρχουν καλοί άνθρωποι, ευγενικοί φίλοι και χρήσιμοι πολίτες που ποτέ δεν την έχουν βιώσει και νιώθουν πλήρεις χωρίς την τέχνη. Αν όλα τα βιβλία και όλη η μουσική και όλοι οι πίνακες στον κόσμο εξαφανίζονταν μέσα σε ένα βράδυ, δεν θα ένιωθαν χειρότερα· δεν θα το παρατηρούσαν καν.
Αλλά αυτή η λαχτάρα υπάρχει σε πολλά παιδιά, και συχνά δεν ικανοποιείται ποτέ επειδή δεν έχει ποτέ καταφέρει να ξυπνήσει. Πολλά παιδιά σε κάθε μέρος του πλανήτη λαχταρούν κάτι που θα θρέψει και θα γιατρέψει την ψυχή τους με έναν τρόπο που τίποτε άλλο δεν μπορεί.
Λέμε ορθώς ότι κάθε παιδί έχει το δικαίωμα στην τροφή και στο καταφύγιο, στην εκπαίδευση, στην ιατρική φροντίδα κλπ. Πρέπει να καταλάβουμε ότι κάθε παιδί έχει και το δικαίωμα να βιώσει τον πολιτισμό. Πρέπει να καταλάβουμε πλήρως ότι χωρίς ιστορίες και ποιήματα, χωρίς εικόνες και μουσική, τα παιδιά θα «πεινάσουν».
Photo: Author/Depositphotos
