«Αυτό που χαρακτηρίζει τον συνηθισμένο φόβο, είναι επομένως ο φόβος, ομολογημένος ή ασυνείδητος αλλά πάντα σταθερός, του θανάτου!» – Jean- Baptiste Edouard Gélineau
O φόβος της εξαφάνισης
Ο φόβος της εξαφάνισης εκφράζεται με μια βαθιά αγωνία, μια εντύπωση επικείμενου θανάτου. Βρίσκουμε τις ρίζες του στο παιδί, στις πρωταρχικές αγωνίες του αποχωρισμού (εγκατάλειψη, απόρριψη και απώλεια του δεσμού), της αποδοκιμασίας (ταπείνωση, ντροπή) και της εκμηδένισης (απώλεια της αυτονομίας, ακρωτηριασμός, εξαφάνιση).
Advertisment
Σε ένα βιβλίο για την παιδική του ηλικία, ο Jacques Salomé γράφει: «Όλη η ελπίδα, το φως, η αέρινη αίσθηση, το μέλι της παιδικής ηλικίας χάνονται ξαφνικά σε μια μαύρη αγωνία που επικεντρώνεται σε μία και μόνη προσπάθεια: να επιβιώσω, να μην καταποντιστώ. Να μην πέσω, να μην εξαφανιστώ σε μια μαύρη τρύπα, να μη με καταπιεί ένα σφάλμα της ζωής ή να χαθώ στο γύρισμα μιας νύχτας, να κινδυνεύσω να χαθώ μέσα στον λαβύρινθο μιας πάρα πολύ σκοτεινής μέρας».
Ο φόβος της εξαφάνισης ξυπνά μέσα σε καταστάσεις όπου ο ψευδής εαυτός αμφισβητείται. Όπως ο Θόδωρος, οι άνθρωποι, ως επί το πλείστον, ενεργοποιούν την ικανότητά τους για αλλαγή προκειμένου να ξεπεράσουν τη δοκιμασία.
Ο φόβος της εξαφάνισης είναι εγγενής σε κάθε μετασχηματισμό. Όταν οι πεποιθήσεις, οι αξίες και η πίστη στα οικογενειακά πρότυπα καταρρέουν, μπορεί να φοβόμαστε την εκμηδένιση, την εξαφάνιση. Είναι οδυνηρό. Με την πρόσβαση στην εσωτερική αλήθεια, ο καθένας ξεφορτώνεται αυτό που νόμιζε πως ήταν.
Advertisment
Δεν κρέμεται πλέον από ένα διανοητικό εγώ που ταυτίζεται με τις εσωτερικές καταστάσεις. Αυτές τις κρατά σε απόσταση. Με την επιστροφή στον εαυτό του, ακούγοντας το εσωτερικό του παιδί, ο Θόδωρος σταμάτησε να στηρίζει την ταυτότητά του στις αξίες του χρήματος και της επιτυχίας των γονιών του.
Ο φόβος της εξαφάνισης είναι η απαρχή ενός μετασχηματισμού αναγκαίου για την ολοκλήρωση του ανθρώπου. Διαφέρει από τον φόβο του θανάτου.
Ο φόβος του θανάτου
Ο φόβος του χωρισμού, ο φόβος της αλλαγής και ο φόβος της εξαφάνισης είναι αταβιστικοί, δηλαδή η κληρονομιά της ανθρώπινης εμπειρίας. Αυτοί οι θεμελιώδεις φόβοι κρύβουν έναν πρωτεύοντα υπαρξιακό φόβο, εγγενή σε όλους- τον φόβο του θανάτου.
Αυτός ο φόβος είναι φυσικός. Όλοι οι άνθρωποι φοβούνται μην πεθάνουν. Εκείνοι που ισχυρίζονται το αντίθετο δεν δίνουν, στη ζωή τους, τη σωστή θέση στον δικό τους θάνατο. Είναι απαραίτητο να φοβόμαστε να πεθάνουμε για να ζήσουμε πλήρως.
Ο φόβος του θανάτου δεν σημαίνει ότι θα είμαστε αγχωμένοι τη στιγμή που θα εξαφανιστούμε. Μπορούμε να φύγουμε ήρεμοι, νιώθοντας ότι αξιοποιήσαμε με τον καλύτερο τρόπο τις ικανότητες και δεξιότητές μας. Στο λυκόφως της ζωής του, στην άκρη της απόκρημνης ακτής, έτοιμος γι’ αυτό το τελευταίο, μοναδικό πέταγμα, ο καθένας θα νιώσει έναν φυσικό φόβο. Θα πρέπει να δαμάσει μια τελευταία φορά αυτό τον σύμμαχο πριν ανακαλύψει την απέναντι όχθη.
Απόσπασμα από το βιβλίο των Marie-France & Emmanuel Ballet de Coquereaumont με τίτλο «Νίκησε τον φόβο» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πεδίο. Δείτε περισσότερα εδώ
