Η εγκεφαλική ανάπτυξη ενός μωρού εξαρτάται σημαντικά από τη σύνδεση με τους φροντιστές του. Γι’ αυτό και είναι σημαντικό να γνωρίζουμε πώς αναπτύσσεται ο ανθρώπινος εγκέφαλος σε αυτή την ηλικία.
Οι ειδικοί αναφέρουν χαρακτηριστικά ότι καμία άλλη διαδικασία δεν επηρεάζεται τόσο πολύ από το περιβάλλον και όταν εννοούμε περιβάλλον, μιλάμε για σύνδεση με τους φροντιστές, ενσυναίσθηση, αγάπη, τρυφερότητα και φροντίδα. Κατά την ανάπτυξη ενός ανθρώπινου εγκεφάλου, η καρδιά και η επιστήμη συνασπίζονται σε μια μοναδική συνεργασία και η διαδικασία αυτή είναι η πιο περίπλοκη και πολυεπίπεδη που μπορεί να παρατηρήσει ένας νευροεπιστήμονας.
Advertisment
Ο βρεφικός εγκέφαλος μεγαλώνει με ιλιγγιώδεις ρυθμούς. Οι επιστήμονες επίσης γνωρίζουν ότι η νευροπλαστικότητα – η ικανότητα του εγκεφάλου να αλλάζει κατά τη διάρκεια της ζωής του επηρεασμένος από εξωτερικές επιδράσεις – συνδέεται αναπόφευκτα με το πώς αναπτύσσεται ο εγκέφαλος.
Μέσω της νευροπλαστικότητας, ο εγκέφαλος ενός παιδιού απορροφά, όπως το σφουγγάρι το νερό, τα ερεθίσματα από τον κόσμο του, που σημαίνει ότι η κατεύθυνση της εγκεφαλικής του ανάπτυξης δεν είναι προδιαγεγραμμένη. Αντιθέτως επηρεάζεται απ’ ό,τι συμβαίνει γύρω του.
Χτίζοντας από κάτω προς τα πάνω
Ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι οργανωμένος με ιεραρχικό τρόπο από κάτω προς τα πάνω. Το κατώτερο μέρος του φιλοξενεί το μεγαλύτερο κομμάτι της νευρωνικής κυκλοφορίας που αφορά στην συναισθηματική απόκριση και τον έλεγχο και αναπτύσσεται με ταχύτατους ρυθμούς από τις πρώτες μέρες, μήνες και χρόνια στη ζωή μας.
Advertisment
Επομένως, καθώς αυτές οι νευρωνικές συνδέσεις ριζώνουν στη βάση του εγκεφάλου, είναι ύψιστης σημασίας οι γονείς να δημιουργήσουν ένα περιβάλλον γεμάτο τρυφερότητα, πάνω στην οποία τα μωρά θα ανθίσουν. Η εστίαση αυτή την περίοδο δεν είναι στη μάθηση αλλά στην αγάπη και στο παιχνίδι, στον δεσμό.
«Χρησιμοποίησέ το ή πέταξέ το»
Το νευρωνικό σύστημα βασίζεται πάρα πολύ στο βαθμό χρήσης. Όποια νευρωνικά συστήματα ενεργοποιούνται συχνότερα είναι εκείνα που θα μείνουν και θα εδραιωθούν στη νευρωνική δομή του εγκεφάλου. Κι εδώ παίζει ρόλο το περιβάλλον.
Αν ένα παιδί ηρεμεί με τρυφερότητα και ενσυναίσθηση κάθε φορά που είναι αναστατωμένο, πληγωμένο ή άρρωστο, ο εγκέφαλός του θα αναπτύξει τους νευρώνες εκείνους που είναι υπεύθυνοι για την αυτορρύθμιση. Αν όμως το παιδί ζει συνεχώς μέσα στο στρες και καμία του ανάγκη δεν ικανοποιείται, τότε ο εγκέφαλός του θα αναπτύξει περισσότερο τις περιοχές εκείνες που σχετίζονται με συναισθήματα έλλειψης και στρες.
Ένα βήμα τη φορά
Όπως προαναφέρθηκε, η βάση του εγκεφάλου είναι η πρώτη στη σημαντική ακολουθία ανάπτυξης. Κάθε άλλο μέρος του εγκεφάλου, τα σωματικά νευρωνικά μονοπάτια και όσα σχετίζονται με τη σκέψη και την επίλυση προβλημάτων χτίζονται πάνω σε εκείνη τη βάση.
Επομένως, αν η ανατροφή του βρέφους γίνει με σύνδεση, αγάπη και τρυφερότητα, η βάση της συναισθηματικής ρύθμισης θα είναι γερή και τα υπόλοιπα θα ακολουθήσουν. Να θυμάστε ότι είναι μια διαδικασία που παίρνει χρόνο. Και αν το βρέφος δεν βιώσει σύνδεση, μπορεί να χάσει κάποια από τα βήματα της διαδικασίας. Σε αυτές τις περιπτώσεις είναι που μπαίνουν οι ψυχολόγοι και οι υπόλοιποι θεραπευτές.
Μετάφραση – Επιμέλεια: Στέφη Βαρούχου
