Μήπως είσαι ένας από τους δοτικούς ανθρώπους; Θέλεις να βοηθήσεις και δίνεις συχνά το χρόνο σου, τις συμβουλές σου, τα χρήματά σου, πιθανώς, και τον κόπο σου για τους άλλους; Αν ναι, τότε είναι πολύ πιθανό να νιώθεις συχνά πως ο κόσμος είναι αχάριστος.
«Ουδείς πιο αχάριστος του ευεργετηθέντος», όπως λένε.
Advertisment
Εμείς οι δοτικοί θεωρούμε τον εαυτό μας «καλό» άνθρωπο. Είμαστε συνήθως πρόσχαροι και πάντα βοηθητικοί. Θα δώσουμε από το υστέρημά μας. Θα σπεύσουμε να καταλάβουμε και να ανακουφίσουμε τον άλλον. Θα βρούμε λύσεις και θα κάνουμε ό,τι μπορούμε. Και δε ζητάμε τίποτα σε αντάλλαγμα για όσα κάνουμε.
Μόνο ένα…ευχαριστώ. Και εδώ είναι η παγίδα.
Οδηγώντας στο Λονδίνο
Έχω ζήσει 13 χρόνια στο Λονδίνο. Εκεί οι οδηγοί φέρονται αλλιώς. Σχεδόν μαλώνουν ποιος θα σου δώσει πρώτος προτεραιότητα. Ποιος θα σε αφήσει να ξεπαρκάρεις και να του κόψεις το δρόμο.
Advertisment
Θεωρώ τον εαυτό μου ευγενικό και δοτικό άνθρωπο και έτσι μου άρεσε πολύ αυτή η οδική συμπεριφορά. Την εφαρμόζω και στην Ελλάδα, όπου κυριαρχεί μια…διαφορετική οδική κουλτούρα. Εδώ οι οδηγοί απλά μαλώνουν.
Αφήνω συχνά προτεραιότητα, αφήνω κάποιον που βγαίνει από το στενό να βγει στον κεντρικό για να μην περιμένει, να κάνει όπισθεν ή να ξεπαρκάρει και σταματάω ώστε ο πεζός να διασχίσει το δρόμο, κόβοντας την κίνηση (ελπίζω να μη βρεθείς ποτέ πίσω μου, γιατί μπορεί να περιμένεις!).
Και έχω παρατηρήσει το εξής. Αφού δώσω προτεραιότητα, ψάχνω να δω το χέρι του οδηγού που θα πει ευχαριστώ και κοιτάζω να δω το χαμόγελο του πεζού. 9 φορές στις 10 θα συμβεί το αναμενόμενο. Όταν όμως ο «ευεργετηθείς» οδηγός δε με ευχαριστήσει ή ο πεζός δεν μου χαμογελάσει, αλοίμονό του! Ενοχλούμαι πολύ. Στιγμιαία. Αλλά ενοχλούμαι.
Το βασίλειό μου για ένα “ευχαριστώ”
Τι λέει άραγε αυτό για μένα;
Λέει πως φέρομαι «καλά» στους δρόμους όχι μόνο για την καλή μου την καρδιά, αλλά μάλλον ΚΑΙ για να λάβω την ένδειξη ευγνωμοσύνης (άρα εκτίμησης) από τους άλλους. Αν θέλω να είμαι ειλικρινής με τον εαυτό μου, πρέπει να παραδεχτώ πως δεν ρίχνω το καλό στο γιαλό…
Εικάζω πως οι περισσότεροι δοτικοί άνθρωποι φερόμαστε κάπως έτσι. Δε ζητάμε παρά ένα ευχαριστώ, αλλά το ευχαριστώ το ζητάμε. Μέσα μας (ίσως και έξω μας πολλές φορές) το απαιτούμε. Και αν δεν το λάβουμε τότε οι άλλοι μετατρέπονται σε «αχάριστους».
Γιατί το κάνουμε;
Ο συχνότερος τρόπος που δικαιολογούμε στον εαυτό μας τη συμπεριφορά μας, είναι ότι είμαστε «καλοί άνθρωποι». Εξάλλου οι πράξεις μας συνάδουν με αυτή την ερμηνεία. Βοηθάμε και κάνουμε το «καλό».
Ίσως όμως να υπάρχουν και κάποια κρυμμένα κίνητρα πίσω από τη συμπεριφορά μας. Ίσως η πραγματικότητα να είναι πως είμαστε ανασφαλείς άνθρωποι.
Ίσως να μην αγαπάμε τον εαυτό μας και τόσο πολύ. Άραγε αξίζουμε σαν άνθρωποι; Αυτό το ερώτημα μπορεί να μας βασανίζει. Οπότε θέλουμε να νιώσουμε την εκτίμηση και την αποδοχή των άλλων για να ηρεμήσουμε τη δική μας εσωτερική αγωνία.
Και ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για να σου φερθεί κάποιος με συμπεριφορά αποδοχής και εκτίμησης;
Μα, να του κάνεις ένα δώρο φυσικά. Να του δείξεις με πράξεις πως τον εκτιμάς και να ελπίζεις ότι έτσι θα σου το ανταποδώσει. Μέσω της «καλής» συμπεριφοράς μας συχνά προσπαθούμε να εκμαιεύσουμε το «ευχαριστώ» το οποίο το έχουμε ψυχικά ανάγκη.
Γιατί το «σε ευχαριστώ» μεταφράζεται ως «σε εκτιμώ» στο δικό μας συναισθηματικό κόσμο, εκείνη τη στιγμή, και έτσι παίρνουμε τη δόση αποδοχής.
Με ένα «ευχαριστώ» νιώθουμε σημαντικοί. Και ίσως αυτό λαχταράμε να νιώσουμε.
Η αλήθεια είναι…
Η αλήθεια μάλλον είναι πως συχνά δεν εκτιμάμε τόσο πολύ τους άλλους, όσο μας φαίνεται. Γιατί όταν εκτιμάς πραγματικά κάποιον, δεν είσαι έτοιμος να τον χαρακτηρίσεις ως αχάριστο μόλις δε φερθεί όπως εσύ θα ήθελες να φερθεί. Αν τον εκτιμάς πραγματικά θα σκεφτείς τι του συμβαίνει και αντιδρά έτσι; Θα θέλεις να τον καταλάβεις. Θα είσαι πιο επιεικής. Ολόκληρος ο άνθρωπος θα είναι σημαντικός για εσένα. Όχι μόνο το «ευχαριστώ» του.
Είναι άραγε αχάριστος ο πεζός που δε με ευχαριστεί ή ο οδηγός που άφησα να μπει στη λωρίδα μου; Μήπως κάτι άλλο συμβαίνει; Μήπως είναι απλά αγχωμένος και βιάζεται να πάει στον προορισμό του; Μήπως είναι αφηρημένος ή επικεντρωμένος σε κάτι δυσάρεστο που έμαθε; Και σε τελική ανάλυση, τι με νοιάζει εμένα;
Η απάντηση είναι ότι με νοιάζει, γιατί εκείνη τη στιγμή υποσυνείδητα διακυβεύεται μέσα μου το αν αξίζω σαν άνθρωπος. Οπότε αν δεν μου πει «ευχαριστώ» ο ευεργετηθείς, εγώ νιώθω ότι δε με εκτιμάει συνολικά. Ακυρώνεται το ποιος είμαι. Και αυτό είναι βαρύ. Δεν είμαι σημαντικός. Οπότε τον βαφτίζω αχάριστο. Φταίει εκείνος, εγώ είμαι ο «καλός», και η μέρα συνεχίζεται.
Αυτό που ισχύει όμως είναι πως, όσο λιγότερο αγαπώ τον εαυτό μου, τόσο περισσότερο με εκνευρίζουν οι άλλοι. Διότι αν δε με αγαπάω, τότε θεωρώ ότι είμαι άξιος στόχος επιθέσεων των άλλων, και συχνά βλέπω επιθέσεις εκεί που δεν υπάρχουν απαραίτητα. Συνεπώς, εκνευρίζομαι εύκολα.
Και τι να κάνω;
Δηλαδή τι μου λες; Θα ρωτήσει κάποιος. Να σταματήσω να προσφέρω; Όχι βέβαια!
Το να δίνεις και να παίρνεις είναι ίσως ο αποτελεσματικότερος τρόπος να παίρνεις και να δίνεις χαρά. Μας αρέσει να δίνουμε, ακριβώς γιατί μας κάνει να νιώθουμε όμορφα. Και ας είναι αυτό το αντάλλαγμα που θα ζητάμε από το να είμαστε δοτικοί. Γιατί δε γίνεται να δίνουμε ανιδιοτελώς.
Δεν υπάρχει ανιδιοτελής προσφορά. Πουθενά. Ακόμα και η μητέρα δίνει στο παιδί γιατί την κάνει να νιώθει καλύτερα, άμεσα ή έμμεσα. Δεν είναι κακό. Είναι φυσιολογικό και είναι πολύ εντάξει. Είναι πολύ ωραίο το να δίνεις.
Και είναι σημαντικό να δίνουμε γιατί μας αρέσει να δίνουμε. Γιατί μας αρέσει ο άνθρωπος που είμαστε όταν δίνουμε. Γιατί μας αρέσει να έχουμε την ιδέα του «καλού» ανθρώπου για τον εαυτό μας. Είναι πολύ όμορφο να θέλουμε να ανήκουμε σε αυτή την κατηγορία ανθρώπων.
Υιοθετώντας αυτή τη στάση, δεν εξαρτώμαστε από το «ευχαριστώ» του άλλου. Η χαρά μας πηγάζει από την ίδια την πράξη της προσφοράς. Το ρίχνουμε στο γιαλό, το καλό…
Αν τώρα δίνουμε για να πάρουμε το «ευχαριστώ» και αυτό είναι εντάξει, αρκεί να ξέρουμε ότι το κάνουμε. Και τότε θα πρέπει να αναγνωρίζουμε ότι οι άλλοι δεν είναι υποχρεωμένοι να ανταποκριθούν στην προσφορά μας. Εμείς το ξεκινάμε και είναι δική μας η ανάγκη. Αν ανταποκριθούν, μπόνους. Αν όχι, τι να κάνουμε τώρα…
Ας είμαστε επιεικείς
Ας είμαστε επιεικείς με τον εαυτό μας. Ας δείξουμε κατανόηση. Δεν είμαστε «κακοί» άνθρωποι προσπαθώντας να φερθούμε όσο καλύτερα γίνεται. Ναι, ζητάμε ανταλλάγματα (τα αυτονόητα θα πουν πολλοί) για την καλοσύνη μας, αλλά δεν το κάνουμε από κακία.
Όλοι θέλουν να νιώθουν την εκτίμηση των άλλων. Όπως είπε ο πατέρας της σύγχρονης ψυχολογίας, William James, «η βαθύτερη αρχή της ανθρώπινης φύσης είναι η λαχτάρα μας να νιώθουμε ότι μας εκτιμούν».
Ίσως είμαστε ανασφαλείς, όμως δεν το επιλέξαμε να είμαστε έτσι και μέσα μας πονάμε. Είναι το δικό μας μαρτύριο. Όλοι οι άνθρωποι ανεξαιρέτως είναι ανασφαλείς σε κάποιο βαθμό. Εμείς έτσι εκφράζουμε τη δική μας ανασφάλεια. Σίγουρα υπάρχουν πολύ χειρότεροι τρόποι να την εκφράσει κανείς.
Η γνώση είναι δύναμη και μας βοηθάει να αποφεύγουμε παρεξηγήσεις. Συνήθως δεν είναι ο κόσμος αχάριστος και δεν είμαστε και εμείς ούτε θύματα, ούτε θύτες. Όλοι άνθρωποι είμαστε και έχουμε τα θέματά μας. Κάνουμε καθημερινά το καλύτερο που μπορούμε για να τα αντιμετωπίσουμε. Κι αυτό είναι το μόνο που μπορούμε να κάνουμε.
Κι εγώ θυμίζω στον εαυτό μου όταν οδηγώ, πως όταν χαλιέμαι με τους «αχάριστους», έχει να κάνει με μένα. Δεν είναι υποχρεωμένοι οι άλλοι να φέρονται όπως θα μου άρεσε (ειδικά στις σχέσεις υπάρχουν και άλλοι ανθρώπινοι παράγοντες που επηρεάζουν τους άλλους να δείχνουν μια “αχάριστη” συμπεριφορά). Και το ξεπερνάω γρήγορα.
Κάποιες μέρες είναι πιο δύσκολες από άλλες. Κάποιες μέρες μας παίρνει από κάτω. Κάποια χαρακτηριστικά μας δυσκολεύουν περισσότερο από άλλα, να τα διαχειριστούμε. Δεν πειράζει. Δεν ωφελεί ούτε να μας μαλώνουμε, ούτε να μαλώνουμε τους άλλους.
Όπως γράφω στο βιβλίο μου “Ψυχο-λογικά Μυστικά (που μακάρι να γνώριζα νωρίτερα)” η ζωή είναι ένα ατελείωτο ταξίδι εξέλιξης και αλλαγής.
Ας είμαστε με το μέρος μας όσο κάνουμε αυτές τις αλλαγές…
- Τι έχει πραγματικά αξία στη ζωή; - 9 Απριλίου 2024
- 24 τραγούδια για ένα… αντισυμβατικό 2024 - 9 Ιανουαρίου 2024
- Η μεταμορφωτική δύναμη του να μιλάς σε αγνώστους - 7 Νοεμβρίου 2023
