Αν μη τι άλλο, σας κάνει καλό να μιλάτε με αγνώστους. Όταν μιλάτε με αγνώστους, κάνετε, στην καλύτερη περίπτωση, ένα υπέροχο διάλειμμα από όσα περιμένατε να συμβούν όταν θα βγαίνατε στο δρόμο ή θα μπαίνατε στο λεωφορείο ή θα ψωνίζατε στο μανάβη ή θα περιπλανιόσασταν σε ένα μουσείο ή θα χαζεύατε σε ένα παγκάκι στο πάρκο ή θα περιμένατε σε μια μεγάλη, ατέλειωτη ουρά. Όταν συμβαίνει κάτι απροσδόκητο, απαιτεί την απόλυτη προσοχή σας, αφυπνίζει τη συναίσθησή σας για τον κόσμο γύρω σας. Σας ξυπνάει. Όταν αλληλεπιδράτε με έναν άγνωστο, δεν χάνεστε στις σκέψεις σας, δεν βάζετε τον αυτόματο πιλότο να σας πάει από δω ως εκεί. Είστε παρόντες στο παρόν. Και όταν είναι κανείς παρών νιώθει ζωντανός.
Επίσης επικοινωνείτε. Οι συνομιλίες με αγνώστους ικανοποιούν μια βασική ανάγκη που πιθανόν να νομίζετε πως μπορούν να την ικανοποιήσουν μονάχα άνθρωποι που γνωρίζετε. Το όνομα αυτής της ανάγκης είναι «οικειότητα».
Advertisment
Όταν οι άνθρωποι δεν έχουν στη ζωή τους τις προϋποθέσεις για οικειότητα –την αίσθηση ότι επικοινωνούν, ότι ανήκουν σε μια κοινότητα, την αίσθηση της εγγύτητας με άλλους–, υποφέρουν. Οι σχέσεις που συνήθως αποκαλούμε «οικείες» είναι με συγγενείς, φίλους, ερωτικούς συντρόφους, μέντορες και εξομολογητές. Ανθρώπους που γνωρίζουμε εξίσου καλά με τον εαυτό μας, που τους βλέπουμε συχνά και μας λείπουν όταν φεύγουν μακριά μας, ανθρώπους που μας κάνουν να νιώθουμε σαν στο σπίτι μας. Αυτή η εγγύτητα μοιάζει με μακριά, τεντωμένη κλωστή που μας κρατά δεμένους στην πορεία του χρόνου.
Όμως η ανάγκη για οικειότητα απλώνει τα δίχτυα της πιο μακριά απ’ όσο φαντάζεστε. Υπάρχει ένα άλλο είδος οικείας σχέσης που μας κρατά κοντά για μια φευγαλέα στιγμή κι έπειτα εξαφανίζεται. Η σύντομη και περιορισμένη φύση αυτής της σχέσης δεν μειώνει το γεγονός ότι γεννάει μια οικεία εμπειρία: καθαρή, ειλικρινή, με ουσιώδη εσωτερικό απόηχο. Πρόκειται για την υπαίθρια οικειότητα. Αν σταθείτε τυχεροί, θα τη βρείτε μιλώντας με αγνώστους.
Εάν θεωρούμε την οικειότητα ιδιωτική υπόθεση, η υπαίθρια οικειότητα είναι σίγουρα δημόσια υπόθεση. Είναι ένα συγκαταβατικό νεύμα στο πεζοδρόμιο, μια ματιά ή ένα βιαστικό «γεια» με τον διπλανό σας στο μετρό, ένα αποχαιρετιστήριο «καλή συνέχεια» στον τελευταίο που βγαίνει από το ασανσέρ πριν από εσάς. Μπορείτε να τη συναντήσετε σε όλα εκείνα τα μέρη στα οποία διασταυρώνονται οι δρόμοι ανθρώπων που δεν γνωρίζονται.
Advertisment
Πριν από τριάντα χρόνια μια φίλη μου βρισκόταν σε ένα τρένο κολλημένο στο σταθμό και κοιτούσε έξω. Ξαφνικά έφτασε στην αποβάθρα ένα άλλο τρένο που σταμάτησε κι αυτό. Για όσα δευτερόλεπτα έμειναν ακίνητα τα δύο τρένα η φίλη μου αντάλλαξε μια ματιά με έναν άντρα από το διπλανό τρένο. Μόλις έκλεισαν οι πόρτες, οι δυο τους αποχαιρετίστηκαν με ένα νεύμα. Αυτή η αλληλεπίδραση ήταν τόσο έντονη συναισθηματικά για εκείνη που τη θυμάται μέχρι σήμερα. Ήταν μια στιγμή επικοινωνίας με έναν άγνωστο όμορφη και αληθινή. Κι ας μη γνωρίζονταν. Αρκούσε μόνο που ήταν και οι δύο άνθρωποι.
Δεν χρειάζονται και πολλά, βλέπετε. Μια ματιά ή λίγα λόγια που εκ πρώτης όψεως μοιάζουν επουσιώδη μπορούν κάλλιστα να σας κάνουν χαρούμενους ή να χαραχτούν στη μνήμη σας. Διότι κάποιος πρόσεξε την ύπαρξή σας και σας μίλησε. Σας είδε.
Κάποιες τυπικές φράσεις που τις λέμε ασυναίσθητα χωρίς να τις εννοούμε πολύ, όπως «Πώς είστε;», «Καλημέρα», «Ωραία μέρα σήμερα», «Καλή συνέχεια», «Τι κάνετε;», είναι γνωστές στους γλωσσολόγους ως «φατική επικοινωνία». Ορισμένα πράγματα που λέμε έχουν ελάχιστη εννοιολογική σημασία – πρακτικά, δεν επικοινωνούμε κάτι απτό ή απαραίτητο. Ωστόσο έχουν τρομερή κοινωνική αξία. Αυτές οι άσκοπες αλλά σημαντικές λέξεις χρησιμοποιούνται μεταξύ αγνώστων και μεταξύ ανθρώπων με στενή σχέση. Όταν τις λέμε, εννοούμε: Σε βλέπω, γεια σου. Αυτή η απλή αποδοχή διαχέει μια γνήσια ευχαρίστηση και ενότητα. Δεν περιμένουμε απάντηση, επιβεβαιώνουμε την ύπαρξη του διπλανού μας – και αυτό είναι κάθε άλλο παρά ασήμαντο.
Αν επιλέξετε να κάνετε αυτές τις εκφράσεις συνήθεια, μια τέτοια επιλογή θα σας αλλάξει. Όταν, στο πλαίσιο ενός πειράματος, κάποιοι επιστήμονες ζήτησαν από τους πελάτες ενός Starbucks είτε να μιλήσουν στον μπαρίστα σαν να τον ήξεραν είτε να μην του μιλήσουν καθόλου, αποδείχτηκε πως εκείνοι που έπιασαν κουβέντα μαζί του έφυγαν με θετικά συναισθήματα. Ομοίως, ζητήθηκε από κάποιους σε ένα τρένο να πιάσουν κουβέντα (ή να μην πιάσουν κουβέντα) με αγνώστους γύρω τους, ενώ το ίδιο ζητήθηκε από κάποιους σε μια αίθουσα αναμονής ενός εργαστηρίου πειραματικής ψυχολογίας οι οποίοι πίστευαν ότι περίμεναν εκεί μέχρι να αρχίσει ένα πείραμα.
Τα αποτελέσματα των πειραμάτων έδειξαν στους ερευνητές ότι σε γενικές γραμμές οι άνθρωποι νιώθουν καλά όταν μιλούν με αγνώστους – ακόμα κι αν δεν το περιμένουν. Σκεφτείτε πόσο εκπληκτικό είναι το εξής: Αυτές οι φευγαλέες επαφές, τις οποίες οι επιστήμονες αποκαλούν «ελάχιστες κοινωνικές αλληλεπιδράσεις», μας προσφέρουν τόσο αληθινά συναισθήματα σύνδεσης που πράγματι συμβάλλουν στην εκπλήρωση της βασικής ανθρώπινης ανάγκης για κοινωνικότητα.
Απόσπασμα από το βιβλίο της Kio Stark «Να Μιλάτε με αγνώστους» από την Key Boοks. Δείτε περισσότερα εδώ
