Ως ψυχοθεραπεύτρια ζευγαριών, δέχομαι συχνά την εξής ερώτηση: «Ποιο είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν τα ζευγάρια;». Η εύκολη απάντηση είναι τα χρήματα ή το σεξ, αλλά αυτό δεν ανταποκρίνεται ιδιαίτερα στην πραγματικότητα ή έστω στην πραγματικότητα του γραφείου μου. Το πιο συνηθισμένο πρόβλημα που παρατηρώ στις ερωτικές σχέσεις είναι αυτό που εγώ αποκαλώ αγώνας για ενσυναίσθηση.
Η Paula λέει στον Jon ότι έχει πληγωθεί από κάτι που εκείνος είπε, ο τρόπος που ανταποκρίθηκε στην άποψή της πάνω σε ένα οικογενειακό ζήτημα. Ρωτά αν, στο μέλλον, θα μπορούσε να πει το ίδιο, αλλά με μια στάση καλοσύνης και/ή ενδιαφέροντος και όχι τόσο επικριτικά, απλά και μόνο επειδή διαφέρουν οι απόψεις τους. Ο Jon αντιδρά σε αυτό επιθετικά, αναρωτώμενος γιατί αυτός θα έπρεπε να απαντήσει με ενδιαφέρον, ενώ εκείνη του είχε φερθεί αγενώς και τον είχε αποκλείσει από ένα παρόμοιο ζήτημα πριν από ένα μήνα. Η Paula αντεπιτίθεται, φέρνοντας στο φως μια αντίστοιχη αντίδρασή του πριν από δύο μήνες. Ο Jon δικαιολογείται με ένα παλαιότερο περιστατικό… και αυτό το μοτίβο συνεχίζεται για πολύ ακόμα.
Advertisment
Τα ζευγάρια το κάνουν αυτό συνέχεια. Τσακώνονται για το ποιος αξίζει την ενσυναίσθηση του άλλου, για το ποιος φέρθηκε πρώτος άδικα και ποιανού η οπτική είναι καλύτερη και πρέπει να εκτιμάται περισσότερο. Συχνά, οι σύντροφοι αρνούνται να προσφέρουν ενσυναίσθηση στον άλλο, επειδή νιώθουν ότι αν το κάνουν, σημαίνει ότι παραδέχονται το λάθος τους, αλλά έτσι δεν λαμβάνουν και ενσυναίσθηση, ούτε και στήριξη για τη δική τους εμπειρία. Αν δηλαδή νoιαστώ για το πόσο πληγώθηκες, τότε παράλληλα παραδέχομαι ότι εγώ φταίω και ότι εγώ σου προκάλεσα αυτό τον πόνο. Αλλά η ενσυναίσθηση για τον άλλο αυτόματα ακυρώνει την ενσυναίσθηση για τον ίδιο.
Και καθώς η απογοήτευση και η πικρία συσσωρεύονται σε μια σχέση, γίνεται όλο και πιο δύσκολο να συμμεριστεί ο ένας την εμπειρία του άλλου. Όταν ο τόσο «ανεπιτήρητος» πόνος μένει και μεσολαβεί ανάμεσα σε δύο ανθρώπους, γίνεται σχεδόν αδύνατο να ακούσουν και να νοιαστούν ο ένας για την εμπειρία του άλλου. Με τον καιρό, οι ανεπούλωτες πληγές δημιουργούν μια σχέση στην οποία δεν υπάρχει καθόλου χώρος για να ακουστούν και καθόλου χώρος, όπου κάποια αδικία από το παρελθόν δεν μας αφαιρεί το δικαίωμα στην καλοσύνη και στη στήριξη -δύο στοιχεία που τυχαίνει να είναι απαραίτητα συστατικά της οικειότητας και του δεσμού.
Γι’ αυτό το λόγο και για πολλούς άλλους, η δυσαρέσκεια είναι το πιο τοξικό από όλα τα συναισθήματα σε μια ερωτική / συντροφική σχέση.
Advertisment
Οπότε τι θα μπορούσε να γίνει σε μια σχέση που για κάποιο καιρό συνεχείς απογοητεύσεις έχουν συσσωρευτεί και οδηγήσει σε μια γενικότερη δυσαρέσκεια, σε ανεπίλυτο θυμό και πόνο; Υπάρχει ελπίδα για την επιστροφή της ενσυναίσθησης στη σχέση σας, ώστε και η πραγματική οικειότητα και συντροφικότητα να ανθίσουν ξανά; Ποιος είναι ο δρόμος που θα μας οδηγήσει πίσω σε έναν τρυφερό δεσμό και σε ένα σταθερό έδαφος;
Αν λοιπόν με ρωτήσετε αν κάτι τέτοιο είναι δυνατό, η απάντησή μου είναι ναι. Υπάρχουν τρόποι να προσπαθήσετε και να ξαναχτίσετε τον ενσυναισθητικό δεσμό στη σχέση σας. Ναι, μπορείτε να το προσπαθήσετε. Και ναι, ο μόνος τρόπος για να το καταφέρετε είναι να δώσετε ένα όνομα στο πρόβλημα, να το προσδιορίσετε και ύστερα να προσπαθήσετε όσο περισσότερο μπορείτε. Το μόνο σίγουρο είναι ότι αν δεν προσπαθήσετε να εντοπίσετε τη ρίζα της δυσαρέσκειας, τότε αυτή θα μείνει εκεί που είναι. Η δυσαρέσκεια είναι ένας καρκίνος που εξαπλώνεται και αργά ή γρήγορα κάνει δύσκολη την επιβίωση μιας υγιούς σχέσης.
Τι μπορείτε λοιπόν να κάνετε; Προτείνω, αρχικά, τα ζευγάρια να θέσουν έναν σκοπό μαζί, την αναδημιουργία της ενσυναίσθησης στη σχέση τους, επειδή η συνειδητή απόφαση είναι το σημείο εκκίνησης. Ίσως ο ένας να θέλει να εμβαθύνει την εμπιστοσύνη ή να βελτιώσει την ποιότητα της σχέσης, αλλά ο άλλος να θέλει απλά να ανακουφιστούν από τη δυσαρέσκεια αυτή. Η πρόθεση μπορεί να είναι διαφορετική για τον καθένα· συνεπώς, μια συμφωνία, ένας κοινός τόπος είναι απαραίτητος για αρχή. Ορισμένες φορές ο ένας από τους δύο δεν είναι τόσο πρόθυμος να θέσει έναν τέτοιο στόχο, εξαιτίας ακριβώς εκείνης της συσσωρευμένης δυσαρέσκειας. Αν κάτι τέτοιο υπάρξει, τουλάχιστον μπορείτε να θέσετε έναν στόχο από μόνοι σας· μπορεί να μην είναι το ιδανικό, αλλά μπορεί και πάλι να φέρει θετικά αποτελέσματα.
Αφού γίνει αυτό το πρώτο βήμα, προτείνω μια συμφωνία για να χρησιμοποιηθεί το «κουμπί επανεκκίνησης» στη σχέση. Μπορείτε να το κάνετε ίσως πιο επίσημο, θέτοντας και τη μέρα ως μια νέα επέτειο -τη μέρα που αποφασίσατε να αρχίσετε ξανά, χωρίς το δηλητήριο του παρελθόντος. Είναι σημαντικό να προσδιορίσετε τη μέρα αυτή, ώστε να νιώσετε το σκοπό ιερό και πραγματικό. Πατώντας αυτό το κουμπί, φτάνετε στο σημείο μηδέν, όπου είστε και οι δύο αθώοι και αξίζετε τρυφερότητα και στήριξη. Αυτό το ένα βήμα, μπορεί να σας ανοίξει ένα νέο κόσμο και ένα πεδίο αγάπης και ειρηνικής συνάντησης.
Μαζί με αυτό, προτείνω έναν νέο τρόπο επικοινωνίας μεταξύ σας, όπου ο καθένας έχει τη σειρά του. Αυτό σημαίνει ότι όταν ο ένας σύντροφος φέρει ένα άσχημο συναίσθημα για τον άλλο, χρειάζεται να ακουστεί και να κατανοηθεί πλήρως, χωρίς ανταπόδειξη. Η εμπειρία και η απάντηση του άλλου συντρόφου δεν εκφράζεται μέχρι την επόμενη μέρα. Την επόμενη μέρα λοιπόν, αν το επιθυμεί, εκφράζει με τη σειρά του την άποψη και εμπειρία του ως προς εκείνο που ειπώθηκε ή κάτι εντελώς διαφορετικό. Για άλλη μια φορά, και εκείνος δεν διακόπτεται, ούτε δέχεται αντεπιχείρημα.
Αν και μπορεί να προτείνω μια διαδικασία που πολλές φορές μπορεί να αποδειχθεί περίπλοκη, σκληρή και επίπονη, είναι η κατάλληλη για να ενισχύσει την πραγματική ακρόαση και ακόμα και την ενσυναίσθηση. Είναι σχεδιασμένη έτσι ώστε η δυσαρέσκεια να εκφράζεται με έναν ασφαλή τρόπο και αποφεύγει να την αποκρυσταλλώνει μέσα στη σχέση. Επειδή ο ένας γνωρίζει ότι δεν πρόκειται να απαντήσει μέχρι αύριο, είναι περισσότερο ικανός να ακούσει και να είναι πραγματικά παρών στην εμπειρία του/της συντρόφου του. Ακούγοντας την άλλη πλευρά, χωρίς κανείς να προσπαθήσει να αμυνθεί ή να υπερασπιστεί τον εαυτό του, μειώνει τις πιθανότητες δημιουργίας νέων απογοητεύσεων.
Περιμένοντας τη σειρά σας για να εκφράσετε την εμπειρία σας και γνωρίζοντας ότι έτσι όπως εσείς ακούτε τον άλλο, έτσι και ο άλλος θα ακούσει εσάς, διαμορφώνετε έναν ασφαλή τόπο και ανακουφίζεστε από το άγχος, το θυμό, την απόγνωση και την απελπισία. Βελτιώνετε επίσης κατά πολύ την πιθανότητα να χτίσετε από την αρχή έναν βαθύ, ενσυναισθητικό δεσμό.
Η απογοήτευση και η δυσαρέσκεια είναι δηλητήρια σε μια σχέση. Σκοτώνουν την ευχάριστη πλευρά της συντροφικότητας, την ενσυναίσθηση. Το πιο «νόστιμο» μέρος μια σχέσης, όπως εγώ το έχω ζήσει, είναι η ευκαιρία και οι δύο να λάβουν και να προσφέρουν ενσυναίσθηση. Αν λοιπόν η σχέση σας ταλαιπωρείται από τέτοια ζητήματα, δοκιμάστε αυτά τα τρία βήματα. Το σίγουρο είναι ότι δεν πρόκειται να σας προκαλέσουν μεγαλύτερο κακό. Είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα κινήσουν νέες ελπιδοφόρες διαδικασίες.
Nancy Colier, ψυχοθεραπεύτρια
