Όταν οι άνθρωποι μας περιγελούν, πολύ συχνά ταραζόμαστε και φτάνουμε στο σημείο να αμφισβητούμε ακόμα και την αυταξία μας. Αν τα άτομα που μας χλευάζουν είναι κοντινά μας, η επίδραση μπορεί σε ορισμένες περιπτώσεις να είναι πολύ χειρότερη ή αντιθέτως όχι τόσο άσχημη.
Ίσως έχετε κάποιον συγγενή του οποίου ο βασικός τρόπος σχετίζεσθαι περιλαμβάνει αστεία για την εμφάνισή σας, τα ρούχα, το φαγητό που του προσφέρετε ή τον τρόπο που συμπεριφέρεστε στα παιδιά σας. Έχετε συνηθίσει σε αυτό το είδος ενοχλητικής συμπεριφοράς, αλλά δεν σας αρέσει.
Advertisment
Αν ο άνθρωπος που σας περιγελά είναι κάποιος που δεν γνωρίζετε καλά, μπορεί να μειώνετε τη σημασία του λέγοντας στον εαυτό σας ότι είναι δικό του πρόβλημα και όχι δικό σας. Εντούτοις, αν το σχόλιο «χτυπήσει» κάποιο δικό σας φόβο, τότε δύσκολα θα το ξεχάσετε. Μπορεί για παράδειγμα να είστε σε ένα κατάστημα και να προσπαθείτε να αποδείξετε στον υπάλληλο ότι το κουπόνι που έχετε είναι έγκυρο. Ο άνθρωπος που περιμένει πίσω σας γελά και κάνει ένα αγενές σχόλιο για το ότι είστε τσιγκούνης. Αυτό το σχόλιο πληγώνει επειδή στην πραγματικότητα προσπαθείτε απλώς να ξοδεύετε σοφά, αλλά παράλληλα αρχίζετε να αναρωτιέστε μήπως υπάρχει κάποια δόση αλήθειας στο σχόλιό του.
Σε άρθρο του Λεωνίδα Χατζηθωμά και των συνεργατών του (2021) από το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, αναλύεται το φαινόμενο του «υποτιμητικού χιούμορ». Πρόκειται για εκείνο το χιούμορ που ταπεινώνει, υποτιμά, εξευτελίζει ή με άλλα λόγια θυματοποιεί. Εξετάζοντας τον ρόλο αυτού του είδους χιούμορ στις διαφημίσεις, οι επιστήμονες παρατήρησαν ότι τα τελευταία 20 χρόνια έχει υπάρξει αύξηση στην εμφάνισή του. Μάλιστα, ορισμένες διαφημίσεις είναι ιδιαίτερα επιθετικές στην προσπάθειά τους να πουλήσουν προϊόντα, όπως το να περιγελούν ή να προσβάλλουν άτομα που δεν γνωρίζουν την ύπαρξη του διαφημιζόμενου προϊόντος.
Τι κάνει το υποτιμητικό χιούμορ τόσο ελκυστικό στην τηλεόραση και στην πραγματική ζωή
Υπάρχει μια έντονη ανάγκη ανωτερότητας στον άνθρωπο που κάνει τέτοιου είδους αστεία. Η λεγόμενη «θεωρία της ανωτερότητας» του υποτιμητικού χιούμορ αναφέρει ότι αυτά τα άτομα θέλουν να νιώσουν ότι είναι καλύτεροι από όλους τους άλλους. Περιγελώντας τους άλλους, νιώθουν εκείνοι ανώτεροι.
Advertisment
Ποια χαρακτηριστικά προσωπικότητας προβλέπουν ποιος είναι πιθανό να χρησιμοποιεί υποτιμητικό χιούμορ
Όπως εξηγούν οι Χατζηθωμάς και συνεργάτες του, ο λόγος που οι άνθρωποι κάνουν και απολαμβάνουν το υποτιμητικό χιούμορ δεν είναι τόσο απλό όσο η ανάγκη να κάνουν επίδειξη. Υπάρχουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά προσωπικότητας που εμπλέκονται όταν, στην περίπτωση της διαφήμισης, οι άνθρωποι συμπαθούν ή δεν συμπαθούν τον περίγελο. Όσοι έχουν έντονο το χαρακτηριστικό του «καταγελασμού» αρέσκονται να περιγελούν τους άλλους.
Από την άλλη, όσοι έχουν «γελοτοφοβία» τρομοκρατούνται στην ιδέα του να γίνουν περίγελος. Υπάρχει και η «γελοτοφιλία» κατά την οποία θέλουν να τους περιγελούν. Ανάλογα με το πού βρισκόμαστε σε αυτές τις τρεις προδιαθέσεις καθορίζεται και το πώς μας επηρεάζει το υποτιμητικό χιούμορ. Πράγματι, μπορεί να το βρίσκουμε ακόμα και διασκεδαστικό το να μας κοροϊδεύει ένας συγγενής μας.
Οι άνθρωποι με έντονο το στοιχείο του καταγελασμού φαίνεται να χρησιμοποιούν το σκληρό χιούμορ ως προσωπική στρατηγική προσαρμογής για να αποφύγουν να γίνουν περίγελος από τους άλλους και έτσι να διατηρήσουν την αυτοεκτίμησή τους. Αυτοί είναι οι άνθρωποι που χλευάζουν τους άλλους για να νιώθουν ανώτεροι και αυτό φυσικά πηγάζει από κάποιο ανάλογη κατάσταση στην παιδική ηλικία.
Εκείνοι με γελοτοφοβία είχαν επίσης άσχημη παιδική εμπειρία με εκφοβισμό, αλλά αντί να κάνουν κι εκείνοι το ίδιο για να αποκτήσουν ανωτερότητα, γίνονται εξαιρετικά ευαίσθητοι στα αστεία και φοβούνται οποιαδήποτε υποτιμητική συμπεριφορά. Τέλος, οι γελοτόφιλοι απολαμβάνουν να τους περιγελούν, είναι αυθόρμητοι, αρκετά εξωστρεφείς και απολαμβάνουν τις άβολες καταστάσεις. Αντιλαμβάνονται το χιούμορ προς το μέρος τους ως μια απόδειξη εκτίμησης και θαυμασμού.
Η έρευνα από το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας
Η ερευνητική ομάδα διεξήγαγε δύο πειράματα στα οποία οι συμμετέχοντες παρακολούθησαν ένα καρτούν που περιείχε υποτίμηση ή όχι. Το δείγμα ήταν 814 φοιτητές από 21 έως 37 ετών και από τα δύο φύλα. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι, όπως ήταν προβλεπόμενο, όσοι είχαν έντονο το στοιχείο του καταγελασμού πράγματι ανέφεραν εντονότερα συναισθήματα ανωτερότητας και όταν είδαν την υποτιμητική διαφήμιση, τη βρήκαν πιο αστεία από όσους δεν είχαν αυτό το χαρακτηριστικό. Οι γελοτοφόβοι ένιωθαν κατώτεροι, αλλά οι γελοτόφιλοι σκέφτηκαν ότι η διαφήμιση ήταν αστεία ανεξαρτήτως της χρήσης υποτίμησης.
Αυτά τα συμπεράσματα στηρίζουν την ιδέα ότι τόσο η ανωτερότητα όσο και η κατωτερότητα είναι σημαντικοί παράγοντες στην κατανόηση του υποτιμητικού χιούμορ. Οι ερευνητές πιστεύουν ότι τα ευρήματά τους έρχονται σε αντίθεση με την παραδοσιακή Φροϋδική σκέψη ότι όλα τα είδη χιούμορ συνιστούν μια εκφόρτιση της ψυχικής ενέργειας που προέρχεται από σεξουαλικά και επιθετικά κίνητρα. Είναι η επιθυμία για ανωτερότητα που ελέγχει τους υποτιμητικούς χιουμορίστες και η επιθυμία να αποφύγουν την αίσθηση κατωτερότητας που κάνει τους ανθρώπους να πληγώνονται πολύ από αυτό το χιούμορ.
Ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος να αντιδράσουμε σε ένα υποτιμητικό αστείο
Πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτές τις γνώσεις για να νιώσουμε καλύτερα, αν μας πληγώνουν τέτοια αστεία; Ένας τρόπος είναι να πιέσουμε τον εαυτό μας να πλησιάσει περισσότερο προς τη γελοτοφιλία. Εκείνος ο ενοχλητικός συγγενής μπορεί να χρησιμοποιεί το χιούμορ ως μια μορφή επικοινωνίας (επειδή δυσκολεύεται στην κοινωνικοποίηση) ή επειδή παλεύει με έντονα συναισθήματα ανεπάρκειας.
Εντούτοις, αν είναι κάποιος που δεν γνωρίζετε, όπως ένας άγνωστος στο σούπερ μάρκετ, μπορείτε να παρηγορήσετε τον εαυτό σας βλέποντας αυτή τη συμπεριφορά ως μια απελπισμένη ανάγκη να αποδείξει ότι είναι ανώτερος βρίσκοντας εύκολους στόχους. Φυσικά, μπορείτε να επιλέξετε να κάνετε ένα σοβαρό σχόλιο απάντηση επιχειρώντας να βάλετε όρια, όμως έχετε υπόψη σας ότι αυτά τα άτομα δύσκολα σταματούν. Σε κάθε περίπτωση, η δική σας ψυχική ηρεμία δεν χρειάζεται να απειλείται από κάποιον που έχει την τάση να περιγελά για να νιώσει κάπως ότι είναι καλύτερος.
Πηγή:
www.psychologytoday.com/intl/blog/fulfillment-any-age/202104/the-best-way-handle-someone-who-puts-you-down
