Έχετε παρατηρήσει τη συμπεριφορά των παιδιών καθώς εκτελούν καθημερινές εργασίες; Μπορεί εκ φύσεως να επιθυμούν περισσότερο το παιχνίδι με φίλους, αλλά χρειάζονται λίγη ώθηση για να κάνουν τις εργασίες τους. Μπορεί επίσης να απολαμβάνουν την κατανάλωση fast food, αλλά χρειάζονται τον έλεγχο των ενηλίκων για να καταναλώνουν λαχανικά και όσπρια.
Καθώς αυτά τα παιδιά μεγαλώνουν, κάποιες συμπεριφορές παραμένουν ίδιες. Υπάρχουν πολλοί λόγοι που κάνουμε ορισμένα πράγματα. Ορισμένες φορές, κινητοποιούμαστε εσωτερικά να πράξουμε και άλλες φορές από εξωτερικές πηγές. Τα αποκαλούμε εσωτερικά και εξωτερικά κίνητρα.
Advertisment
Τι είναι το εσωτερικό κίνητρο;
Όλες οι θεωρίες που περιγράφουν αυτή την έννοια μιλούν για μια φυσική τάση που έρχεται από μέσα μας να επιδιώκουμε μια δραστηριότητα επειδή μας δίνει απόλαυση. Κάποιοι ερευνητές ψυχολόγοι έχουν συνδέσει αυτή την εσωτερική τάση με βασικές ανθρώπινες ανάγκες, με τη δημιουργικότητα, την ενίσχυση της απόδοσης και την ευχαρίστηση.
Όταν κάνουμε κάτι που ικανοποιεί τα φυσικά μας ένστικτα, όπως την πείνα, τη δίψα και τον ύπνο, είμαστε καλύτερα εξοπλισμένοι με την επιθυμία και την όρεξη να ολοκληρώσουμε μια εργασία. Άλλες φορές, μπορεί να κάνουμε κάτι απλώς επειδή ενεργοποιεί την αίσθηση ικανοποίησης, ευχαρίστησης και ολοκλήρωσης, όπως τα χόμπι. Θέτοντάς το απλά, οι δραστηριότητες που μας προκαλούν ικανοποίηση και χαρά πυροδοτούνται από εσωτερικά κίνητρα λόγω της ενεργοποίησης του συστήματος ανταμοιβής.
Παραδείγματα εσωτερικών κινήτρων
– Μελετάμε επειδή απολαμβάνουμε τη διαδικασία της απόκτησης γνώσεων και όχι απλώς επειδή θέλουμε καλούς βαθμούς.
Advertisment
Βοηθάμε έναν φίλο με κάτι λόγω αγάπης χωρίς να περιμένουμε κάτι ως αντάλλαγμα.
– Μαγειρεύουμε για ώρες στην κουζίνα επειδή το τελικό αποτέλεσμα ικανοποιεί την πείνα μας και μας χαροποιεί.
– Επιδιώκουμε να έχουμε χόμπι για την ευχαρίστηση και την αίσθηση ολοκλήρωσης που αυτά προσφέρουν.
– Τρέχουμε σε ένα μαραθώνιο για να νιώσουμε σωματικά αναζωογονημένοι και όχι για το χρηματικό έπαθλο.
Τι είναι το εξωτερικό κίνητρο;
Όταν δεν κινητοποιούμαστε εσωτερικά να εκτελέσουμε μια εργασία επειδή δεν μας δίνει κάποια αίσθηση ικανοποίησης, το κίνητρο γι΄αυτή είναι εξωτερικό. Αυτό το είδος διευκολύνει την επιθυμία μας να αποκτήσουμε μια ανταμοιβή ή να αποφύγουμε την τιμωρία.
Δεν είναι δυνατό όλα όσα κάνουμε στη ζωή να μας προσφέρουν χαρά εν μέρει λόγω της επαναληπτικής φύσης τους, της επείγουσας ανάγκης, της συχνότητας, της διάρκειας ή της μονοτονίας. Είτε είναι η καθημερινή μας παρουσία στην εργασία/ στο σχολείο είτε άλλες υποχρεώσεις, οι άνθρωποι τείνουμε να κάνουμε πράγματα που δεν μας ικανοποιούν εσωτερικά. Συνήθως, είναι μια εξωτερική δύναμη ή ένας απώτερος στόχος που μας ωθεί στο να ολοκληρώνουμε τέτοιες εργασίες. Ανταμοιβές όπως τα χρήματα, ο έπαινος, η φήμη αποτελούν εξωτερικά κίνητρα.
Παρόλα αυτά, η ύπαρξη εξωτερικού κινήτρου δεν σημαίνει απαραιτήτως ότι είμαστε απρόθυμοι να κάνουμε κάτι. Απλώς αναζητάμε μια εξωτερική ανταμοιβή από αυτό. Για παράδειγμα, ένα άτομο μπορεί να αγαπά τη συγγραφή, αλλά γράφει καθημερινά για να βγάλει και χρήματα από αυτό.
Είναι σημαντικό να τονιστεί ένα σημαντικό στοιχείο εδώ: Η προσφορά εξωτερικής ανταμοιβής για κάτι που ήδη ανταμείβεται εσωτερικά μπορεί να μειώσει το συνολικό κίνητρο.
Παραδείγματα εξωτερικών κινήτρων
– 4ωρη εργασία για έξτρα χαρτζιλίκι για όσοι φοιτούμε σε μια σχολή
– Συμμετοχή σε διαγωνισμούς για τη δόξα και το έπαθλο.
– Η παρακολούθηση των μαθημάτων όχι επειδή οι διαλέξεις είναι ευχάριστες αλλά για να μην πάρουμε απουσίες.
– Πηγαίνουμε στην εργασία μας ακόμα κι όταν δεν έχουμε καμία όρεξη.
Ολοκληρώνουμε μια εργασία πριν την προθεσμία για να ακούσουμε έπαινο και να λάβουμε αναγνώριση.
– Κάνουμε κάτι που δεν μας αρέσει για να αποφύγουμε την κριτική του κόσμου.
Ποιο είδος κινήτρου είναι καλύτερο;
Οι έρευνες έχουν αποδείξει ότι κάθε τύπος έχει μια διαφορετική επίδραση στην ανθρώπινη συμπεριφορά. Για παράδειγμα, σε μελέτη του 2008, τα παιδιά που είχαν λάβει εξωτερική ανταμοιβή επειδή έπαιζαν με ένα παιχνίδι που ήδη όμως απολάμβαναν έδειξαν λιγότερο ενδιαφέρον γι’ αυτό όταν το κίνητρο έγινε και εξωτερικό. Τα εσωτερικά κίνητρα μας είναι σίγουρα πολύτιμα για να χαρούμε τη ζωή μας στο έπακρο.
Αυτό όμως, από την άλλη, δεν σημαίνει ότι το εξωτερικό κίνητρο είναι κάτι κακό – αποδεικνύεται εξαιρετικά ωφέλιμο σε πολλές περιπτώσεις. Για παράδειγμα, είναι εξαιρετικά χρήσιμο όταν ένα άτομο χρειάζεται να ολοκληρώσει μια μη ευχάριστη εργασία για το δικό του καλό. Επιπλέον, οι εξωτερικές ανταμοιβές μπορούν:
– Να είναι πηγή ανατροφοδότησης που μας ενημερώνει ότι η επίδοσή μας έφερε κάποια θετικά αποτελέσματα
– Να μας κινητοποιήσουν να αποκτήσουμε νέες δεξιότητες ή γνώσεις (και μόλις αυτές αποκτηθούν, οι άνθρωποι αναπτύσσουμε νέα εσωτερικά κίνητρα).
– Να μας βοηθήσουν να ανακαλύψουμε τη δυναμική μας και μακροπρόθεσμα να νιώσουμε μια ευχαριστημένοι.
Πηγή:
www.lifehack.org/903513/intrinsic-vs-extrinsic-motivation
