Μια νέα μελέτη που βασίστηκε σε ποντίκια αναφέρει ότι εκτός από την απελευθέρωση ντοπαμίνης μετά την επίτευξη ενός στόχου, η ντοπαμινεργική δραστηριότητα μπορεί να «αυξηθεί» ηθελημένα όταν ένα ποντίκι που τρέχει σε διάδρομο εκπαιδευτεί να λαμβάνει ανταμοιβή για να μάθει να ρυθμίζει τις «αυθόρμητες διεγέρσεις» ντοπαμίνης κατά απαίτηση. Τα ευρήματα αυτά δημοσιεύθηκαν στις 23 Ιουλίου στο επιστημονικό περιοδικό Current Biology.
Η εκούσια ενεργοποίηση της απελευθέρωσης ντοπαμίνης μπορεί να γίνει ένα βραβείο από μόνη της
Σε αυτό το πρώτο στο είδος του πείραμα, ο Conrad Foo του UC San Diego, μαζί με συναδέλφους του από την Icahn School of Medicine at Mount Sinai στη Νέα Υόρκη, διερεύνησε κατά πόσον τα εργαστηριακά ποντίκια μπορούν να ελέγχουν ηθελημένα τις αυθόρμητες ώσεις ντοπαμίνης που συνήθως συμβαίνουν στον εγκέφαλο των ποντικιών όταν αυτά χρησιμοποιούν κινήσεις που ξεκινούν από μόνα τους για να κερδίσουν μια ανταμοιβή.
Advertisment
Κατά μέσο όρο, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι αυθόρμητες ώσεις ντοπαμίνης συμβαίνουν στον εγκεφαλικό φλοιό των ποντικών με ρυθμό περίπου 0,01 ανά δευτερόλεπτο. Απώτερος στόχος των Foo et al. ήταν να απαντήσουν στο ερευνητικό ερώτημα: «Μπορούν τα ποντίκια να εκπαιδευτούν ώστε να αλλάζουν το εύρος και/ή τον χρόνο των συμβάντων ντοπαμίνης που προκαλούνται από την εσωτερική δυναμική του εγκεφάλου, όπως μπορούν να αλλάξουν το εύρος και τον χρόνο των ερεθισμάτων ντοπαμίνης με βάση ένα εξωτερικό στοιχείο;».
Για να απαντήσουν σε αυτό το ερώτημα, σχεδίασαν έναν ειδικό διάδρομο που εγκαταστάθηκε σε ένα εργαστήριο και επέτρεψε στους νευροεπιστήμονες να παρακολουθούν τα επίπεδα ντοπαμίνης στον φλοιό ενός ποντικιού καθώς αυτό κινούταν. Οι ερευνητές ενίσχυσαν ένα μαθησιακό παράδειγμα που επιβράβευε τα ποντίκια που έτρεχαν στον διάδρομο για την αύξηση των επιπέδων ντοπαμίνης στον εγκέφαλο χρησιμοποιώντας τη δική τους θέληση.
Σε αυτό το πείραμα, η εκούσια αύξηση της ντοπαμίνης κατά τη διάρκεια του τρεξίματος σε διάδρομο ενισχύθηκε με έπαθλο τις σταγόνες σακχαρόζης. Η ανατροφοδότηση σε πραγματικό χρόνο του τρόπου με τον οποίο ο εγκέφαλος ενός ποντικιού ανταποκρινόταν σε αυτές τις ανταμοιβές κατέστησε δυνατή τη μάθηση των ποντικιών ως προς το πώς να αυτορρυθμίζουν τα επίπεδα ντοπαμίνης στον φλοιό τους.
Advertisment
Μετά από λίγες μόνο προσπάθειες, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα εκπαιδευμένα ποντίκια μπορούσαν να διαμορφώνουν ηθελημένα τις αυθόρμητες ώσεις ντοπαμίνης ενώ κινούνταν στον διάδρομο. «Τα αποτελέσματά μας αναδεικνύουν τον πιθανό ρόλο της εσωτερικής δυναμικής του εγκεφάλου στη διαμόρφωση αλλά και στη δημιουργία των αυθόρμητων εκδηλώσεων ντοπαμίνης», καταλήγουν οι Foo et al. «Παρατηρήσαμε ότι η μάθηση ενίσχυσης μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την εκπαίδευση των ζώων ώστε να ξεκινούν εξωσυναπτικά ερεθίσματα ντοπαμίνης με αντάλλαγμα κάποια ανταμοιβή».
3 συμβουλές για τον έλεγχο της ντοπαμίνης στον εγκέφαλό μας
Η επιστημονικά τεκμηριωμένη γνώση είναι δύναμη
Γνωρίζοντας ότι ο εγκέφαλος των θηλαστικών μπορεί ηθελημένα να διαμορφώνει τις αυθόρμητες ώσεις ντοπαμίνης, θεωρούμε ότι μπορούμε κι εμείς να αυτο-παράγουμε τέτοιες κινήσεις στον εγκέφαλό μας. Ακόμη κι αν αυτό είναι απλώς ένα φαινόμενο placebo στην αρχή, η πεποίθηση ότι αυξάνουμε ηθελημένα τα επίπεδα ντοπαμίνης θα μπορούσε να δημιουργήσει μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία με συνεχή εξάσκηση.
Θέτουμε μίνι στόχους, τους πετυχαίνουμε
Ο καθορισμός μικρών στόχων που είναι εύκολα επιτεύξιμοι, διασπώντας γενικούς στόχους σε μικρά βήματα, μπορεί να μετατρέψει τον εγκέφαλό σας σε εργοστάσιο ντοπαμίνης. Και πάλι, γνωρίζοντας ότι η επίτευξη κάθε μίνι-στόχου θα σας δώσει ένα μικρό «κύμα» ντοπαμίνης μπορεί να ενισχύσει την ικανότητά σας να ελέγχετε εκούσια τις αυθόρμητες ώσεις ντοπαμίνης στον εγκέφαλό σας.
Γιορτάζουμε τις μικρές νίκες
Το να επιβραβεύουμε τον εαυτό μας μετά από κάθε μικρή νίκη και το να αναγνωρίζουμε ότι τα καταφέραμε μπορεί να ενισχύσει τους εξατομικευμένους συνδέσμους μάθησης με τον εκούσιο έλεγχο των «κυμάτων» ντοπαμίνης. Αν και οι νευροεπιστήμονες γνωρίζουν εδώ και δεκαετίες ότι η επίτευξη ενός στόχου και η δυνατότητα να αναγνωρίσουμε το επίτευγμα δίνει στους ανθρώπους αυτό το ιδιαίτερο αίσθημα ευτυχίας και πλήρωσης, η τελευταία έρευνα (2021) σε ποντίκια δείχνει ότι ο εγκέφαλος των θηλαστικών μπορεί επίσης να προκαλέσει ηθελημένα μια αύξηση της ντοπαμίνης όταν η αύξηση της ντοπαμίνης (από μόνη της) γίνεται το ίδιο το έπαθλο.
Η διαλειμματική προπόνηση διευκολύνει την αυτο-χορήγηση μικρών δόσεων ντοπαμίνης
Η τεκμηριωμένη έρευνα υποδηλώνει ότι μπορούμε πιθανώς να δημιουργήσουμε το δικό μας «πρότυπο ενισχυτικής μάθησης», φανταζόμενοι ότι η αίσθηση ευεξίας από την ολοκλήρωση κάθε διαστήματος προπόνησης συνοδεύεται από μια έκρηξη ντοπαμίνης που οι νευροεπιστήμονες θα μπορούσαν να δουν αν σας παρακολουθούσαν σε ένα εργαστήριο.
Για παράδειγμα, δοκιμάστε έξι 3λεπτα διαστήματα άσκησης υψηλότερης έντασης, ακολουθούμενα από 2λεπτες περιόδους αποκατάστασης χαμηλότερης έντασης κατά τη διάρκεια μιας 30λεπτης συνεδρίας διαλειμματικής προπόνησης. Με αυτόν τον τρόπο, θα λάβετε έξι «κύματα» ντοπαμίνης που θα σας κάνουν να νιώσετε σαν πρωταθλητής και θα τροφοδοτεί συνεχώς το κίνητρό σας καθ’ όλη τη διάρκεια της μισάωρης προπόνησης.
Πηγή:
www.psychologytoday.com/intl/blog/the-athletes-way/202107/3-potential-ways-train-the-brain-release-dopamine-demand
