Η φλεγμονώδης νόσος του εντέρου εκφράζεται με δύο βασικούς τύπους: Η νόσος του Crohn μπορεί να προσβάλει οποιοδήποτε σημείο της γαστρεντερικής οδούς και η ελκώδης κολίτιδα, η οποία προσβάλλει μόνο το παχύ έντερο και τον πρωκτό. Τα συμπτώματα της IBD περιλαμβάνουν επίμονη διάρροια, κοιλιακό άλγος, απώλεια βάρους και κόπωση. Σύμφωνα με μια μελέτη, περίπου το 30% των ατόμων με IBD εμφανίζουν επίσης κατάθλιψη, άγχος ή και τα δύο. Ο πόνος και η δυσφορία που βιώνουν ορισμένοι άνθρωποι με ορισμένες χρόνιες ασθένειες αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης ασθενειών ψυχικής υγείας. Ωστόσο, αυτό δεν φαίνεται να είναι όλη η ιστορία σχετικά με την IBD.
«Ενώ ο συνολικός αντίκτυπος της νόσου στη συνολική ποιότητα ζωής παίζει αναμφίβολα σημαντικό ρόλο στην πρόκληση άγχους και κατάθλιψης στην IBD, υπάρχουν επίσης ολοένα και περισσότερες ενδείξεις για άμεσες βιολογικές συνδέσεις μεταξύ της φλεγμονής που σχετίζεται με αυτή και των νευροψυχιατρικών ασθενειών», δήλωσε ο Dr. Gerard Honig, διευθυντής ερευνητικής καινοτομίας στο Ίδρυμα Crohn’s & Colitis Foundation στη Νέα Υόρκη «Το άγχος και η κατάθλιψη, στην πραγματικότητα, αντιμετωπίζονται από ένα μεγάλο ποσοστό ασθενών που πάσχουν από IBD», συμπλήρωσε μιλώντας στο medicalnewstoday. «Αυτές οι συνυπάρχουσες καταστάσεις σχετίζονται επίσης με επιδεινωμένα αποτελέσματα της IBD».
Advertisment
Σύμφωνα με ορισμένους ειδικούς, τα συναισθήματα στρες, άγχους ή κατάθλιψης μπορούν να πυροδοτήσουν νέα συμπτώματα στο έντερο. Μια πρόσφατα δημοσιευμένη μελέτη δείχνει τώρα ότι η IBD επηρεάζει άμεσα τον εγκέφαλο, διαταράσσοντας τον άξονα εντέρου-εγκεφάλου.
Η επικοινωνία μεταξύ εντέρου και εγκεφάλου
Ο άξονας εντέρου-εγκεφάλου είναι ένας αμφίδρομος δίαυλος επικοινωνίας μεταξύ του εντέρου και του κεντρικού νευρικού συστήματος. Οι μικροοργανισμοί που ζουν στο έντερο διαδραματίζουν εξέχοντα ρόλο στη σχέση αυτή, αν και, όπως και στην παρούσα έρευνα, τα μέχρι σήμερα ευρήματα αφορούν κυρίως μοντέλα τρωκτικών.
Η νέα έρευνα διαπίστωσε ότι η φλεγμονή στο έντερο μπορεί να κλείσει μια βασική πύλη σε αυτό το σύστημα επικοινωνίας που ελέγχει την ανταλλαγή σημάτων μεταξύ του αίματος και του εγκεφαλονωτιαίου υγρού (ΕΝΥ). Σε αντίθεση με τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό, ο οποίος εμποδίζει την είσοδο μεγάλων μορίων στην κυκλοφορία του αίματος στον εγκέφαλο, η πύλη μεταξύ ΕΝΥ και αίματος συνήθως επιτρέπει τη διέλευση μικρότερων μορίων.
Advertisment
Όμως, η μελέτη διαπίστωσε ότι ανταποκρίνεται σε φλεγμονώδη σήματα από το έντερο κλείνοντας, πιθανώς για να αποτρέψει την εξάπλωση της φλεγμονής στον εγκέφαλο. Η έρευνα έδειξε ότι σε ένα μοντέλο ποντικιού με IBD, το κλείσιμο της πύλης διέκοπτε τη μνήμη και προκαλούσε άγχος. Η έρευνα έρχεται σε αντίθεση με την ευρέως αποδεκτή ιδέα ότι η φλεγμονή του εγκεφάλου στην IBD οδηγεί σε γνωστικά και ψυχιατρικά συμπτώματα. Η μελέτη δημοσιεύεται στο περιοδικό Science. Οι συγγραφείς καταλήγουν στο συμπέρασμα:
«Τα δεδομένα μας υποστηρίζουν την πιθανότητα ότι τουλάχιστον ένα μέρος των συμπεριφορικών και γνωστικών αλλοιώσεων που έχουν περιγραφεί σε ασθενείς με IBD μπορεί να μην οφείλεται στην ενισχυμένη φλεγμονή, όπως γενικά υποτίθεται, αλλά μάλλον στην αμυντική στρατηγική που ενεργοποιεί ο οργανισμός για να προστατεύσει τον εγκέφαλο από βλάβες και να εγγυηθεί τη λειτουργία του».
Ο φραγμός αίματος-ΕΝΥ
Ο φραγμός μεταξύ της κυκλοφορίας του αίματος και του ΕΝΥ αποτελείται από μια μεμβράνη σε μια εξειδικευμένη περιοχή στη βάση του εγκεφάλου, γνωστή ως χοριοειδές πλέγμα. Υπό υγιείς συνθήκες, το χοριοειδές πλέγμα συνδέει τον εγκέφαλο με τον υπόλοιπο οργανισμό τόσο για την ανταλλαγή θρεπτικών συστατικών όσο και μεταβολιτών.
Κατά τη διάρκεια της εντερικής φλεγμονής, προκειμένου να αποφευχθεί η περαιτέρω διάδοση της φλεγμονής στον εγκέφαλο, το χοριοειδές πλέγμα κλείνει και αυτή η αλληλεπίδραση με τον υπόλοιπο οργανισμό διακόπτεται. Προηγούμενη έρευνα των ίδιων επιστημόνων αποκάλυψε έναν «αγγειακό φραγμό του εντέρου» που συνήθως εμποδίζει τα βακτήρια να περάσουν από το έντερο στο ήπαρ μέσω του κυκλοφορικού συστήματος.
Διαπίστωσαν ότι η φλεγμονή στο έντερο διαταράσσει αυτό το φράγμα, το οποίο επιτρέπει στα βακτήρια να εξαπλωθούν στο ήπαρ και προάγει τη φλεγμονή σε άλλα σημεία του σώματος. Η νέα μελέτη βρήκε ενδείξεις ότι τα άτομα με ελκώδη κολίτιδα έχουν διαταραγμένο αγγειακό φραγμό του εντέρου. Επιβεβαίωσαν ότι αυτό συμβαίνει σε ένα μοντέλο ποντικιού ελκώδους κολίτιδας.
Μια επόμενη σειρά πειραμάτων με ποντίκια έδειξε ότι η φλεγμονή του εντέρου συνεχίζει να προκαλεί το κλείσιμο του φραγμού αίματος-ΕΝΥ στο χοριοειδές πλέγμα. Το κλείσιμο του φραγμού είχε συσχετισμούς με αλλαγές στη συμπεριφορά των ποντικών, μειώνοντας την κίνηση και την εξερευνητική δραστηριότητα. Ωστόσο, παρέμενε η πιθανότητα ότι ο πόνος της ελκώδους κολίτιδας και όχι το κλείσιμο προκαλούσε αυτές τις αλλαγές στη συμπεριφορά. Για να αποκλείσουν αυτό το ενδεχόμενο, οι επιστήμονες μελέτησαν γενετικά τροποποιημένα ποντίκια στα οποία ο φραγμός παραμένει κλειστός ακόμη και όταν δεν υπάρχει φλεγμονή.
Σε σύγκριση με τα φυσιολογικά ζώα, αυτά τα ποντίκια παρουσίασαν επίσης σημάδια συμπεριφοράς που έμοιαζαν με άγχος. Είχαν επίσης χειρότερες επιδόσεις στις τυπικές εργαστηριακές δοκιμασίες επεισοδιακής μνήμης.
Μπορούμε να αποκαταστήσουμε την επικοινωνία;
Συνολικά, η έρευνα υποδηλώνει ότι το κλείσιμο αυτού του εγκεφαλικού φραγμού λόγω φλεγμονής του εντέρου μπορεί να προκαλέσει το άγχος και την κατάθλιψη που βιώνουν ορισμένα άτομα με φλεγμονώδη νόσο του εντέρου. Οι συγγραφείς καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι μπορεί να είναι δυνατή η ανάπτυξη θεραπειών που θα αποκαθιστούν την υγιή επικοινωνία μεταξύ του εντέρου και του εγκεφάλου σε καταστάσεις που περιλαμβάνουν φλεγμονή του εντέρου.
Ωστόσο, ένας σημαντικός περιορισμός της μελέτης ήταν ότι βασίστηκε σε ένα μοντέλο ποντικού για την ελκώδη κολίτιδα. Η σχέση μεταξύ του εντέρου και του εγκεφάλου στους ανθρώπους μπορεί να είναι πιο πολύπλοκη και θα πρέπει να διεξαχθούν μελέτες σε ανθρώπους για να διευκρινιστεί οποιαδήποτε σχέση μεταξύ της IBD και της ψυχικής υγείας.
Πηγή:
www.medicalnewstoday.com/articles/ibd-may-disrupt-mental-health-by-breaking-gut-brain-link
