Σε έρευνα του 2017 που δημοσιεύτηκε στο The American Journal of Psychiatry, ο Dr. Gordon Parker και οι συνεργάτες του υπολόγισαν ότι το 82% των ατόμων με διπολική διαταραχή βιώνουν αλλαγές σε μία ή σε περισσότερες από τις 5 πρωταρχικές αισθήσεις κατά τη διάρκεια ενός υπομανιακού/μανιακού επεισοδίου. Οι αισθητηριακές αλλαγές κατά τη διάρκεια ενός διπολικού καταθλιπτικού επεισοδίου είναι επίσης πολύ συχνές και εμφανίζονται στο 65% των ατόμων με διπολική διαταραχή.
Οι ερευνητές σημείωσαν ότι δεδομένης της συχνότητας αυτού του φαινομένου, είναι περίεργο που δεν έχουν αναφερθεί και ερευνηθεί περισσότερο σε σχέση με τη διπολική διαταραχή. Και υποθέτουν: «Οι ασθενείς σπάνια αναφέρουν από μόνοι τους τέτοια αντιληπτικά στοιχεία. Μήπως ανησυχούν ότι αναφέροντάς τα θα διαγνωστούν ως ψυχωτικοί ή απλώς τα θεωρούν συνέπεια της διάθεσής τους;»
Advertisment
Ως ένα άτομο με διπολική διαταραχή, μπορώ να απαντήσω «ναι» στο πρώτο. Θυμάμαι να κάθομαι σε μια αίθουσα εξέτασης και να απαντώ σε ερωτήσεις ιστορικού, σκεπτόμενος ότι πρέπει να προσέχω πόσα μοιράζομαι, φοβούμενος ότι θα θεωρηθώ σχιζοφρενής.
Οι ερευνητές ανέφεραν με λεπτομέρειες πως οι διπολικοί ασθενείς που ανέφεραν ότι βίωναν αλλαγές στις αισθήσεις τους αντιλαμβάνονταν ότι αυτές ήταν πιο οξυμένες κατά τη διάρκεια ενός μανιακού ή υπομανιακού επεισοδίου. Τα χρώματα ήταν φωτεινότερα και ζωντανότερα και η όραση πιο οξυμένη. Η ακοή φαινόταν να έχει μεγαλύτερη ένταση, καθαρότητα ή μεγαλύτερη ικανότητα να ακούνε πολύ χαμηλούς θορύβους. Για την όσφρηση, χρησιμοποίησαν όρους όπως «πιο έντονη», «καθαρότερη, ισχυρότερη, οξυμένη». Η γεύση το ίδιο. Η αφή έτεινε να περιλαμβάνει αυξημένη ευαισθησία ή υπερευαισθησία, με κάποιους να αναφέρουν ότι δεν μπορούσαν να φορέσουν ρούχα με «σκληρά» υφάσματα.
Κατά τη διάρκεια του χειρότερου μου μανιακού επεισοδίου, εμφάνισα ενίσχυση και των 5 αισθήσεων, αν και τα πιο έντονα σε εμένα ήταν αλλαγές στην όραση, την ακοή και την αφή. Άρχισα να επιλέγω να παρακολουθώ ταινίες και σειρές, στις οποίες πρωταγωνιστούσαν χαρακτήρες, οι οποίοι φαινόταν να βιώνουν όσα βίωνα κι εγώ και έτσι στράφηκα στις ταινίες υπερηρώων.
Advertisment
Εστίασα σε μια συγκεκριμένη σκηνή από την ταινία Man of Steel, στην οποία ο νεαρός Κλαρκ Κεντ φαίνεται να καταρρέει, να μην μπορεί να διαχειριστεί τα έντονα αισθητηριακά ερεθίσματα που του δημιουργούσαν οι υπερδυνάμεις του. Ήταν σα να μην είχε αισθητηριακά φίλτρα για τον βομβαρδισμό εικόνων και ήχων που προσπαθούσε να επεξεργαστεί. Έπρεπε να μάθει να εστιάζει την προσοχή του, φιλτράροντας τον εξωτερικό αισθητηριακό ήχο.
Αυτό μίλησε μέσα μου. Αν και δεν μπορώ να ανακαλέσω συνειδητά μια τέτοια αίσθηση αισθητηριακής υπερφόρτωσης, σε κάποιο βαθμό συνδέθηκα με αυτή την απεικόνιση της προσπάθειας να μάθω πώς να διαχειρίζομαι αυτές τις εκπληκτικές εντάσεις στις οποίες φτάνουν οι αισθήσεις μου.
Η νευροεπιστήμη της αυξημένης αισθητηριακής ευαισθησίας στην διπολική μανία
Καθώς η αισθητηριακή ευαισθησία στη διπολική διαταραχή δεν έχει μελετηθεί εκτενώς, δεν έχουν γραφτεί πολλά για τους εγκεφαλικούς μηχανισμούς που εμπλέκονται. Εντούτοις, θεωρώ ότι σχετίζεται με την ενισχυμένη ντοπαμινεργική διέγερση σε περιοχές υψηλότερης σειράς αισθητηριακής επεξεργασίας του προμετωπιαίου φλοιού. Ευρήματα από φαρμακολογικές μελέτες και νευροαπεικονίσεις των προηγούμενων δεκαετιών στηρίζουν την υπόθεση ότι η μανία προκαλείται από μια κατάσταση υπερδοπαμινεργίας και ένα υπερδραστήριο δίκτυο ανταμοιβής.
Περιέργως, πολλοί ασθενείς με Πάρκινσον αναφέρουν αισθητηριακά ελλείμματα. Ακόμα και οι ερευνητές τείνουν να σκέφτονται το Πάρκινσον με όρους κινητικών συμπτωμάτων που προκαλείται από μια έλλειψη ντοπαμινεργικής εισροής στο ραβδωτό σώμα. Αλλά τα ντοπαμινεργικά κύτταρα στην κοιλιακή ωχρά σφαίρα και στη συμπαγή μοίρα της μέλανας ουσίας επίσης στέλνουν προβολές στον προμετωπιαίο φλοιό και επηρεάζονται στο Πάρκινσον.
Αν η μανία σχετίζεται με υπερβολική ντοπαμίνη, τότε φαίνεται πιθανό ότι τα ίδια μονοπάτια που βλάπτουν την αισθητηριακή επεξεργασία στο Πάρκινσον εξαιτίας της ανεπαρκούς ντοπαμινεργικής διέγερσης, να υπερλειτουργούν όταν κατακλύζονται από ντοπαμίνη. Το αποτέλεσμα είναι και οι οξυμένες αισθήσεις.
Πηγή:
psychologytoday.com/intl/blog/night-sweats-and-delusions-grandeur/202102/seeing-colors-the-first-time-superheroes-and-mania
