«Μερικές φορές κάποιος κάνει μια μελέτη και περιμένει ένα αρνητικό αποτέλεσμα. Αυτό ήταν ένα από αυτά». Ο Ted Dinan γελά προτού ξεκινήσει την ιστορία της εν λόγω μελέτης: μεταμοσχεύσεις κοπράνων σε αρουραίους. Ο Dinan είναι καθηγητής ψυχιατρικής στο University Cork College (UCC) και επικεφαλής ερευνητής στο ερευνητικό ινστιτούτο APC Microbiome Ireland μαζί με τον επίσης επικεφαλής ερευνητή John Cryan. Η μελέτη μεταμόσχευσης κοπράνων είχε ως στόχο να καθορίσει τι θα συνέβαινε αν στους αρουραίους χορηγούσαν το μικροβίωμα ενός ασθενούς με κατάθλιψη σε σύγκριση με εκείνο ενός υγιούς υποκειμένου.
Μεταξύ των τρισεκατομμυρίων μικροβίων στο ανθρώπινο έντερο είναι τα βακτήρια του εντέρου, ή μικροβίωμα του εντέρου, τα οποία παράγουν μεγάλο αριθμό μορίων που χρειάζονται ο εγκέφαλος και άλλα όργανα για να λειτουργήσουν. Οι δρόμοι επικοινωνίας που συνδέουν τον εντερικό μικροβιόκοσμο με τον εγκέφαλο αναφέρονται συλλογικά ως άξονας μικροβιώματος-εντέρου-εγκεφάλου, ένα πολύπλοκο σύστημα που περιλαμβάνει μια ποικιλία ορμονών και νευρικών οδών.
Advertisment
Σε συνέντευξή του, ο Dinan εξηγεί ότι μια σημαντική οδός επικοινωνίας από το έντερο στον εγκέφαλο γίνεται μέσω της τρυπτοφάνης, ενός βασικού δομικού στοιχείου της σεροτονίνης. Η σεροτονίνη είναι το κλειδί για τη ρύθμιση της διάθεσης, του φαγητού και του ύπνου. Υπάρχει περιορισμένη αποθηκευτική ικανότητα για την τρυπτοφάνη στον εγκέφαλο και απαιτείται συνεχής παροχή από το έντερο. Κάποτε πίστευαν ότι η τρυπτοφάνη προερχόταν αυστηρά μόνο από τη διατροφή, αλλά αυτό που έδειξαν οι έρευνες είναι ότι ο μικροβιόκοσμος του εντέρου, ιδιαίτερα το Bifidobacterium, παράγει τρυπτοφάνη και αυξάνει τα επίπεδά της στην κυκλοφορία του αίματος. Αυτό διερευνήθηκε στη μελέτη μεταμόσχευσης μικροβίων κοπράνων:
«Διαπιστώσαμε πως όταν δώσαμε στους αρουραίους το μικροβίωμα του υγιούς υποκειμένου, ήταν φυσιολογικός. Όταν όμως τους δώσαμε το μικροβίωμα ενός καταθλιπτικού ατόμου, η συμπεριφορά τους άλλαξε πολύ. Οι αρουραίοι δεν έδειχναν κανένα ενδιαφέρον να κάνουν τα πράγματα που συνήθως οι αρουραίοι απολαμβάνουν να κάνουν και ο μεταβολισμός της τρυπτοφάνης -του δομικού στοιχείου της σεροτονίνης- έγινε ανώμαλος και ορισμένοι δείκτες φλεγμονής αυξήθηκαν στην κυκλοφορία του αίματός τους. Ήταν σαν να μεταφέραμε τον φαινότυπο της κατάθλιψης στο τρωκτικό μεταφέροντας τον μικροβιόκοσμο».
Η μελέτη έχει έκτοτε αναπαραχθεί, προσθέτοντας στα παγκόσμια στοιχεία που συνδέουν τον άξονα μικροβίωμα-έντερο-εγκέφαλος με το στρες και τις ψυχικές διαταραχές. Η χαμηλή ποικιλομορφία στον εντερικό μικροβιόκοσμο θεωρείται πλέον σημαντικός βιοδείκτης για τη μείζονα καταθλιπτική διαταραχή. Άλλες διαταραχές της ψυχικής υγείας και νευροεκφυλιστικές διαταραχές με σημαντικούς δεσμούς μικροβιώματος-εντέρου-εγκεφάλου περιλαμβάνουν τη διαταραχή μετατραυματικού στρες, τη διπολική διαταραχή, τη σχιζοφρένεια, τη νόσο του Πάρκινσον και τον αυτισμό. Ο άξονας μικροβίωμα-έντερο-εγκέφαλος διαδραματίζει επίσης κρίσιμο ρόλο στο σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου και στην κατανόηση της σχέσης μεταξύ των διαταραχών της ψυχικής υγείας και των σωματικών ασθενειών, όπως η κατάθλιψη ή το άγχος που συνυπάρχει με φλεγμονώδη νόσο του εντέρου.
Advertisment
Τι σημαίνει λοιπόν αυτό για τη θεραπεία της ψυχικής υγείας; Εδώ μπαίνουν τα «ψυχοβιοτικά». Ένας όρος που επινοήθηκε από τους Dinan και Cryan, τα ψυχοβιοτικά περιλαμβάνουν όλα τα προβιοτικά και πρεβιοτικά που σχετίζονται με την ψυχική υγεία και έχουν τη δυνατότητα χρήσης στη θεραπεία. Οι ψυχοβιοτικές θεραπείες διερευνώνται για ένα ευρύ φάσμα θεμάτων ψυχικής υγείας, από την κατάθλιψη μετά τον τοκετό έως τις νευρολογικές διαταραχές, συμπεριλαμβανομένης της νόσου του Πάρκινσον.
Η έρευνα σχετικά με τον άξονα μικροβίωμα-έντερο-εγκέφαλος είναι σχετικά νέα και είχε αγνοηθεί σε μεγάλο βαθμό μέχρι πριν από περίπου 17 χρόνια. Ο Dinan προειδοποιεί: «Αυτή τη στιγμή έχουμε πολλά προκλινικά δεδομένα και όχι αρκετά δεδομένα για τον άνθρωπο». Οι μελέτες παρέμβασης σε ανθρώπους που είναι απαραίτητες για να αποδειχθεί οριστικά ότι οι παρεμβάσεις είναι πράγματι ευεργετικές για το ανθρώπινο είδος θα απαιτήσουν δοκιμές πολλών εκατομμυρίων δολαρίων που θα διεξαχθούν από μεγάλες εταιρείες. Οι μελέτες αυτές βρίσκονται στον ορίζοντα, με εταιρείες τόσο της φαρμακευτικής βιομηχανίας όσο και της βιομηχανίας τροφίμων να ενδιαφέρονται πλέον για τον τομέα.
Στο μεταξύ, τι μπορείτε να κάνετε για να ωφελήσετε το δικό σας εντερικό μικροβιόκοσμο και να ελέγξετε εμμέσως το στρες; Οι συμβουλές που προσφέρει ο Dinan είναι λιγότερο περίπλοκες από ό,τι ίσως νομίζετε. Πρώτον, έχει σημασία τι τρώτε: «Η μεσογειακή διατροφή: χαμηλή περιεκτικότητα σε κόκκινο κρέας και πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, ξηρούς καρπούς, τρόφιμα που έχουν υποστεί ζύμωση και ψάρια».
Εκτενώς μελετημένη, η μεσογειακή διατροφή και ο θετικός της αντίκτυπος στη διάθεση έχουν αναγνωριστεί εδώ και πάνω από 30 χρόνια. Τα πιο απαραίτητα στη διατροφή είναι οι πολυφαινόλες από διάφορα λαχανικά και τα λιπαρά οξέα από τα ψάρια. Και φυσικά, η άσκηση: «Το πιο ισχυρό αντικαταθλιπτικό εκεί έξω είναι η αερόβια άσκηση. Το να βγαίνεις έξω και να τρέχεις ή να κολυμπάς ή να κάνεις ποδήλατο σε τακτική βάση είναι ό,τι καλύτερο μπορεί να κάνει κανείς για τη διάθεσή του. Τη χρειάζεστε και πρέπει να είναι έντονη: πρέπει να είναι αερόβια άσκηση».
Απλό, αλλά όπως αποδεικνύεται από την ταπεινή μικροβιακή χλωρίδα του εντέρου μας, δεν πρέπει να υποτιμούμε τη μεγάλη επίδραση των μικρών πραγμάτων.
Πηγή:
www.psychologytoday.com/intl/blog/talking-about-trauma/202202/what-gut-bacteria-can-teach-us-about-mental-health
