Πολλοί από εμάς είναι εξοικειωμένοι με την ιδιαιτερότητα του «το αρκετά καλό δεν αρκεί» όταν πρόκειται για λεπτομέρειες, ας πούμε, ενός χόμπι, της απόδοσης στην εργασία ή της υγιεινής. Για άλλους, ωστόσο, η τελειομανία δεν είναι ένα ιδιόρρυθμο καρύκευμα – είναι το κύριο συστατικό. Αν το αποτέλεσμα δεν είναι άψογο, τίποτα δεν μετρά. Η εκμάθηση της ανίχνευσης αυτού του τύπου προσωπικότητας μπορεί να σας βοηθήσει να αποτρέψετε κάποιες δυσάρεστες σχεσιακές εμπειρίες όπως αυτές που συνάντησε η Allie με τον Niles:
Ο Niles δεν φαινόταν ποτέ ικανοποιημένος με τα αποτελέσματα των προσπαθειών του, ό,τι κι αν αφορούσαν, ούτε με τις προσπάθειες των δύο παιδιών του. Η σύζυγός του, η Allie, θυμάται ότι αρχικά φαινόταν ότι απλώς ήταν ένα κίνητρο για να γίνει καλύτερος. Αφού παντρεύτηκαν, η ανάγκη του Niles για ρουτίνα και χρονοδιαγράμματα άρχισε να παρεμβαίνει στη σχέση τους. Ποτέ δεν μπορούσε να είναι ευέλικτος σχετικά με το ότι το Σάββατο ήταν η ημέρα που «δούλευε στο σπίτι», εμποδίζοντας την κοινωνική τους δραστηριότητα. Η προτίμησή του για την τέλεια ολοκλήρωση των εργασιών τον κρατούσε συχνά στη δουλειά μέχρι αργά, ένας πραγματικός πονοκέφαλος για την Allie όταν απέκτησαν παιδιά. Η Allie εξήγησε ότι δεν μπορούσε να ξεφύγει από την ακαμψία του. Ακόμη και οι διακοπές γίνονταν ανυπόφορες.
Advertisment
Διηγήθηκε ότι οι διακοπές τους κάποτε περιλάμβαναν πολλά αξιοθέατα, οπότε ο προγραμματισμός ήταν χρήσιμος. Μόλις απέκτησαν παιδιά, άρχισαν να κάνουν διακοπές στην παραλία, που φαινόταν ότι θα έπρεπε να είναι μια χαλαρή στιγμή. Ο Niles, ωστόσο, κρατούσε εξίσου αυστηρό πρόγραμμα για την άφιξη, την αναχώρηση, τα γεύματα, την τοποθέτηση αντηλιακού και το πόση ώρα τα παιδιά έπρεπε να μείνουν στο νερό. Επιπλέον, μέρος των απογευμάτων αφιερώθηκε στην προπόνηση ποδοσφαίρου στην παραλία, παρόλο που ήταν μόλις 3 και 5 ετών.
Ο Niles παρουσίασε μια κλασική περίπτωση ιδεοψυχαναγκαστικής προσωπικότητας, η οποία επηρεάζει περίπου το 8% του γενικού πληθυσμού. Το να έχεις μια τέτοια δομή προσωπικότητας και μια διαταραχή του «Άξονα 1» με το ίδιο όνομα μπορεί να προκαλέσει σύγχυση, αλλά πρόκειται για σαφώς ξεχωριστές παθήσεις. Με λίγα λόγια, η πρώτη είναι θέμα ελέγχου των εξαιρετικά αγχωτικών, παρεμβατικών, σκέψεων/εικόνων/παρορμήσεων που προκαλούν άγχος με ένα σχεδόν προληπτικό πρωτόκολλο συμπεριφοράς – η δεύτερη είναι ένα άκαμπτο διαπροσωπικό στυλ που βασίζεται στον έλεγχο και την τελειομανία.
Οι επιστήμονες σημειώνουν ότι υπάρχει μια ξεχωριστή ανάγκη για τελειότητα που χαρακτηρίζει μια τέτοια προσωπικότητα και αποτελεί μεγάλο μέρος της δομής που υποστηρίζει αυτό το δυσπροσαρμοστικό διαπροσωπικό στυλ. Ουσιαστικά, άνθρωποι όπως ο Niles είναι εμμονικά, ψυχαναγκαστικά τελειομανείς.
Advertisment
Οι 4 σφαίρες της παθολογικής τελειομανίας
Σαφώς, οποιοδήποτε από τα παρακάτω μπορεί να δημιουργήσει όλεθρο σε μια σχέση, αλλά οποιοσδήποτε συνδυασμός αυτών, τα τέσσερα από τα οποία δεν εμφανίζονται ασυνήθιστα μαζί, μπορεί να οδηγήσει σε αφόρητες καταστάσεις.
1. Τέλεια πειθαρχημένες ρουτίνες και προγράμματα
Ίσως το πιο προφανές παρατηρήσιμο χαρακτηριστικό είναι η άκαμπτη προσοχή στις ρουτίνες και τα χρονοδιαγράμματα για τον εαυτό τους και τους άλλους που βρίσκονται κοντά τους. Για παράδειγμα, όπως και για τον Niles, μπορεί να πιστεύει κανείς ότι ορισμένες ημέρες της εβδομάδας προορίζονται για μια δραστηριότητα. Τελεία. Αλλά δεν σταματά εκεί. Η ημέρα οριοθετείται σε προσεκτικά μετρημένα παράθυρα δραστηριοτήτων, είτε πρόκειται για εργασία είτε για παιχνίδι. Ακόμα κι αν διασκεδάζουν αφάνταστα, ας πούμε, σε μια συναυλία που ξεκίνησε αργά, και θα ήθελαν να μείνουν άλλη μισή ώρα για να δουν το encore, αυτό θα έφερνε την καταστροφή, διαταράσσοντας ολόκληρο το πρόγραμμα.
Μια τέλεια ρουτίνα βοηθά κάποιον να ξέρει τι να περιμένει και, έτσι, τον κάνει να αισθάνεται ότι έχει τον έλεγχο. Οποιαδήποτε απόκλιση από τη ρουτίνα ενθαρρύνει το αίσθημα της πλήρους αταξίας, το οποίο γεννά αφόρητη αγωνία, επειδή η ασφάλεια του να ξέρει κανείς τι να περιμένει έχει διαλυθεί. Η σκληρή ρουτίνα θεωρείται επίσης σημάδι πειθαρχίας και αφοσίωσης, σημάδια αυτοελέγχου για τα οποία σίγουρα οι άλλοι θα εκτιμήσουν το άτομο και, επομένως, πιστεύεται ότι αποτελεί εμπόδιο για να μην βλέπουν οι άλλοι το άτομο ως αδύναμο.
Οι ρουτίνες και τα χρονοδιαγράμματα κρατούν επίσης τους άλλους περιορισμένους και προσηλωμένους στα καθήκοντά τους, όπως τα παιδιά ή τους υπαλλήλους. Εφόσον αυτοί οι άνθρωποι αντιπροσωπεύουν τον τελειομανή, πρέπει και αυτοί να είναι πειθαρχημένοι και γυαλισμένοι. Είναι εύκολο να καταλάβει κανείς πώς αυτό μπορεί να γίνει υπερβολικό και να δημιουργήσει διαπροσωπικές επιπλοκές.
2. Υπερβολική προσοχή στις λεπτομέρειες
Κάποτε γνώρισα κάποιον που το μότο του ήταν: Γιατί να συμβιβαστείς με το αρκετά καλό, όταν μπορείς να το κάνεις τέλειο;». Η παλιά φράση «ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες» δεν ήταν ποτέ πιο επίκαιρη για αυτό το άτομο που ήταν επιβαρυντικό για τον εαυτό του και τους άλλους όταν επρόκειτο για λεπτομέρειες.
Ποτέ δεν επικεντρώθηκε στην εμπειρία της εργασίας του και σε οποιαδήποτε εσωτερική ικανοποίηση, το κίνητρό του ήταν να δημιουργήσει κάτι πεντακάθαρο και γυαλισμένο που τον αντιπροσώπευε με λεπτομέρεια. Όχι μόνο η εργασία, αλλά και τα χόμπι, ήταν αγχωτικές προσπάθειες.
Η δραστηριότητα είναι απλώς ένα μέσο για την επίδειξη τέλειας απόδοσης. Οι μαθητές με αυτή την τάση, για παράδειγμα, μπορεί να βλέπουν τη συγγραφή εργασιών όχι ως ευκαιρία να μεταδώσουν την κατανόησή τους αλλά ως ευκαιρία να επιδείξουν έλεγχο. Αν μια εργασία απαιτεί ένα δοκίμιο περίπου 500 λέξεων, μπορεί να αγωνιούν για τη δημιουργία ενός δοκιμίου ακριβώς 500 λέξεων, με τέλεια δομημένες, ίσου μεγέθους παραγράφους. Ενώ αυτό μπορεί να κάνει την εργασία να καθυστερήσει δύο ημέρες, αναπαύονται ήσυχα με την ικανοποίηση ότι είναι άψογη.
Σε παρόμοιο πνεύμα, οι παθολογικοί τελειομανείς συχνά δεν είναι καλοί συνεργάτες σε έργα στο σχολείο ή στη δουλειά, επειδή θα απαιτήσουν τον έλεγχο της εργασίας, ώστε να προσεχθούν οι λεπτομέρειες «σωστά».
3. Ασυνήθιστη προσήλωση σε κανόνες και ηθική
Το επόμενο σε αυτή την τετράδα τελειομανίας είναι η αυστηρή προσήλωση σε κανόνες, ηθική και ευσυνειδησία. Εν τω μεταξύ, η χειρουργικά ακριβής προσοχή στην ηθική, μπορεί να βοηθήσει τον ηθικολόγο να αντιπαραβάλει τον εαυτό του ως ανώτερο από τους άλλους. Προφανώς, αυτό είναι ένα ακόμη φτερό στο καπέλο της τελειότητάς τους και μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της ανελέητης αυτοκριτικής στην οποία είναι επιρρεπείς οι άνθρωποι αυτοί. Τελικά, αυτό το χαρακτηριστικό απορρέει από το σχήμα: «Αν ακολουθώ τους κανόνες και είμαι ηθικά ακριβής, κανείς (δηλαδή ο τελειομανής) δεν μπορεί να με κρίνει».
4. Παράλυση λόγω υπερανάλυσης
Τέλος, αν και δεν είναι τεχνικός όρος, μπαίνει στο θέμα. Τα άτομα με τάση τελειομανίας έχουν τεράστια αδυναμία να λάβουν αποφάσεις από φόβο μήπως πάρουν λάθος απόφαση. Όλες οι οπτικές γωνίες πρέπει να συγκριθούν και να αντιπαρατεθούν προτού αναληφθεί δράση για σχεδόν οτιδήποτε. Θα εγκαταλείψουν την πρακτικότητα ή την άνεση, για παράδειγμα, για χάρη της ικανοποίησης της ανάγκης να πιστεύουν ότι έκαναν αναμφισβήτητα την τέλεια επιλογή.
Κάποιος που χρειάζεται ένα νέο κλιματιστικό κατά τη διάρκεια ενός καύσωνα, για παράδειγμα, μπορεί να παλεύει αδιάκοπα με το ποια μάρκα/μοντέλο να αγοράσει. Δεν μιλά μόνο με τον πωλητή, αλλά ξοδεύει επίσης ώρες ερευνώντας τις εκθέσεις καταναλωτών και τις κριτικές στο διαδίκτυο. Κάθε πρακτικότητα χάνεται όταν γίνεται έλεγχος σε μικρές λεπτομέρειες, όπως το ότι ένα είναι πιο ελκυστικό οπτικά, αλλά η ενεργειακή απόδοση ενός άλλου μπορεί να εξοικονομήσει μερικά ευρώ στο λογαριασμό του ηλεκτρικού ρεύματος. Για τον τελειομανή, ωστόσο, μερικές ημέρες ταλαιπωρίας στη ζέστη, όσο κάνει τη σωστή επιλογή, είναι ένα μικρό τίμημα.
Πηγή:
www.psychologytoday.com/intl/blog/and-running/202206/4-signs-problematic-perfectionism
