Στην ταχέως εξελισσόμενη κοινωνία μας, η στέρηση ύπνου έχει γίνει συχνό φαινόμενο, με επιζήμιες επιπτώσεις σε διάφορες γνωστικές διαδικασίες, όπως η προσοχή, η μνήμη και ο συναισθηματικός έλεγχος. Πρόσφατες έρευνες έχουν υποδείξει ότι η υψηλότερη νοημοσύνη μπορεί να χρησιμεύσει ως προστατευτικός παράγοντας έναντι των αρνητικών επιπτώσεων της απώλειας ύπνου.
Για να ρίξει φως σε αυτή την ενδιαφέρουσα σχέση, μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Journal of Sleep Research είχε ως στόχο να διερευνήσει αν τα άτομα με υψηλότερη νοημοσύνη είναι πιο ανθεκτικά στις επιπτώσεις της στέρησης ύπνου ή αν τα προηγούμενα ευρήματα ήταν απλώς αποτέλεσμα των συνολικά ανώτερων γνωστικών επιδόσεων.
Advertisment
Στη μελέτη συμμετείχαν 182 υγιή άτομα τα οποία τοποθετήθηκαν τυχαία είτε σε κατάσταση στέρησης ύπνου είτε σε κατάσταση κανονικού ύπνου. Οι συμμετέχοντες αξιολογήθηκαν σε διάφορες γνωστικές εργασίες, συμπεριλαμβανομένης της αριθμητικής ικανότητας, της επεισοδιακής μνήμης λέξεων, της χωρικής μνήμης εργασίας και της απλής προσοχής.
Για τη μέτρηση της ρευστής νοημοσύνης, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν το Raven’s Test, μια μη λεκτική αξιολόγηση πολλαπλών επιλογών όπου οι συμμετέχοντες συμπλήρωναν μοτίβα εντοπίζοντας το στοιχείο που έλειπε από ένα σύνολο εναλλακτικών επιλογών, ολοκληρώνοντας τελικά ένα μεγαλύτερο μοτίβο.
Όπως αναμενόταν, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η ρευστή νοημοσύνη, η οποία αναφέρεται στην ικανότητα επίλυσης προβλημάτων και λογικής σκέψης, σχετίζεται με καλύτερες επιδόσεις σε εργασίες που αφορούν την αριθμητική ακρίβεια, την ταχύτητα και τη μνήμη λέξεων.
Advertisment
Οι ερευνητές παρατήρησαν όμως και ένα ενδιαφέρον εύρημα. Αντίθετα με τις προσδοκίες, τα άτομα με υψηλότερη ρευστή νοημοσύνη έκαναν στην πραγματικότητα περισσότερα λάθη στο τεστ αριθμητικής, καθώς και στα τεστ επεισοδιακής μνήμης λέξεων και χωρικής μνήμης εργασίας, μετά την εμπειρία στέρησης ύπνου σε σύγκριση με εκείνους που είχαν έναν κανονικό ύπνο. Ωστόσο, δεν υπήρχαν σημαντικές διαφορές μεταξύ των ομάδων όσον αφορά τους χρόνους αντίδρασης και την υποκειμενική υπνηλία.
Η μελέτη αυτή παρέχει ενδείξεις ότι η υψηλότερη ρευστή νοημοσύνη δεν προσφέρει προστασία από τις αρνητικές γνωστικές επιπτώσεις της απώλειας ύπνου. Τα ευρήματα αυτά προκαλούν έκπληξη, διότι η νοημοσύνη έχει συνδεθεί με την προστασία έναντι άλλων τύπων στρες, όπως το διαπροσωπικό στρες. Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι οι γνωστικές λειτουργίες ανώτερης τάξης, οι οποίες περιλαμβάνουν σύνθετη σκέψη και επίλυση προβλημάτων, σχετίζονται θετικά με τη νοημοσύνη μόνο όταν οι συνθήκες ύπνου είναι βέλτιστες. Ωστόσο, οι λειτουργίες αυτές γίνονται πιο ευάλωτες στην απώλεια ύπνου.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η συγκεκριμένη μελέτη επικεντρώθηκε στην ολική στέρηση ύπνου για μία μόνο νύχτα και, επομένως, δεν μπορεί να αποκλειστεί η πιθανότητα η νοημοσύνη να λειτουργεί ως ρυθμιστικό παράγοντα έναντι της σοβαρής απώλειας ύπνου. Επιπλέον, ο σχεδιασμός της μελέτης, ο οποίος περιελάμβανε τη σύγκριση διαφορετικών ατόμων και όχι των ίδιων ατόμων σε όλες τις συνθήκες, έχει τους περιορισμούς του. Χρειάζεται περαιτέρω έρευνα για να εμβαθύνουμε σε αυτή την πολύπλοκη σχέση μεταξύ ύπνου, νοημοσύνης και γνωστικής απόδοσης.
“Συμπερασματικά, τα δεδομένα αυτά δείχνουν ότι η ρευστή νοημοσύνη σχετίζεται με ανώτερη γνωστική λειτουργία ανώτερης τάξης υπό βέλτιστες συνθήκες ύπνου, αλλά ότι δεν προστατεύει από τις επιβλαβείς γνωστικές επιπτώσεις της απώλειας ύπνου”, έγραψαν οι ερευνητές. “Ενώ η νοημοσύνη έχει προηγουμένως αποδειχθεί ότι προστατεύει από τις επιπτώσεις διαφόρων στρεσογόνων παραγόντων, εδώ σχετίζεται με αυξημένη ευπάθεια στην απώλεια ύπνου για τις γνωστικές λειτουργίες ανώτερης τάξης”.
“Περαιτέρω μελέτες μπορούν να εξετάσουν αν τα γνωστικά οφέλη της νοημοσύνης περιορίζονται κυρίως σε βέλτιστες καταστάσεις και αν προβλέπει την αποφυγή στρεσογόνων καταστάσεων ή άλλες στρατηγικές που διασφαλίζουν τη βέλτιστη γνωστική λειτουργία”.
Η μελέτη με τίτλο “Η νοημοσύνη προβλέπει καλύτερες γνωστικές επιδόσεις μετά από φυσιολογικό ύπνο, αλλά μεγαλύτερη ευπάθεια στη στέρηση ύπνου”, συντάχθηκε από τους Leonie J. T. Balter, Tina Sundelin, Benjamin C. Holding, Predrag Petrovic και John Axelsson.
