Όταν είστε αγχωμένοι, ένα σνακ υψηλής θερμιδικής αξίας μπορεί να σας φανεί ανακουφιστικό. Αλλά αυτός ο συνδυασμός έχει ένα ανθυγιεινό μειονέκτημα. Σύμφωνα με τους επιστήμονες του Σίδνεϊ, το άγχος σε συνδυασμό με το πλούσιο σε θερμίδες comfort food δημιουργεί αλλαγές στον εγκέφαλο που οδηγούν σε περισσότερη κατανάλωση φαγητού, ενισχύουν την επιθυμία για γλυκά, ιδιαίτερα εύγευστα τρόφιμα και οδηγούν σε υπερβολική αύξηση του σωματικού βάρους.
Μια ομάδα από το Ινστιτούτο Ιατρικών Ερευνών Garvan διαπίστωσε ότι το στρες παρακάμπτει τη φυσική αντίδραση του εγκεφάλου στον κορεσμό, οδηγώντας σε ασταμάτητα σήματα ανταμοιβής που προωθούν την κατανάλωση περισσότερων εξαιρετικά εύγευστων τροφίμων. Αυτό συνέβη σε ένα τμήμα του εγκεφάλου που ονομάζεται πλευρική χαβελία, η οποία όταν ενεργοποιείται συνήθως αποσβένει αυτά τα σήματα ανταμοιβής.
Advertisment
“Τα ευρήματά μας αποκαλύπτουν ότι το άγχος μπορεί να παρακάμψει μια φυσική αντίδραση του εγκεφάλου που μειώνει την ευχαρίστηση που αποκομίζεται από το φαγητό – πράγμα που σημαίνει ότι ο εγκέφαλος ανταμείβεται συνεχώς για να φάει”, λέει ο καθηγητής Herzog, κύριος συγγραφέας της μελέτης και επισκέπτης επιστήμονας στο Ινστιτούτο Garvan.
“Δείξαμε ότι το χρόνιο στρες, σε συνδυασμό με μια δίαιτα υψηλής θερμιδικής αξίας, μπορεί να οδηγήσει σε όλο και μεγαλύτερη πρόσληψη τροφής, καθώς και σε προτίμηση για γλυκές, ιδιαίτερα εύγευστες τροφές, προωθώντας έτσι την αύξηση του σωματικού βάρους και την παχυσαρκία. Η έρευνα αυτή αναδεικνύει πόσο ζωτικής σημασίας είναι η υγιεινή διατροφή σε περιόδους στρες”. (Η έρευνα δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Neuron)
Από τον στρεσαρισμένο εγκέφαλο στην αύξηση του σωματικού βάρους
Ενώ ορισμένοι άνθρωποι τρώνε λιγότερο σε περιόδους στρες, οι περισσότεροι τρώνε περισσότερο από το συνηθισμένο και επιλέγουν επιλογές πλούσιες σε θερμίδες, με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη και λιπαρά. Για να κατανοήσουν τι οδηγεί σε αυτές τις διατροφικές συνήθειες, η ομάδα διερεύνησε σε μοντέλα ποντικών πώς ανταποκρίνονται διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου στο χρόνιο στρες υπό διάφορες δίαιτες.
Advertisment
“Ανακαλύψαμε ότι μια περιοχή γνωστή ως πλευρική habenula, η οποία κανονικά εμπλέκεται στην απενεργοποίηση της ανταπόκρισης ανταμοιβής του εγκεφάλου, ήταν ενεργή σε ποντίκια που έκαναν βραχυπρόθεσμη δίαιτα με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά για να προστατεύσει το ζώο από την υπερκατανάλωση τροφής. Ωστόσο, όταν τα ποντίκια ήταν χρόνια στρεσαρισμένα, αυτό το τμήμα του εγκεφάλου παρέμενε σιωπηλό – επιτρέποντας στα σήματα ανταμοιβής να παραμείνουν ενεργά και να ενθαρρύνουν τη σίτιση για ευχαρίστηση, χωρίς πλέον να ανταποκρίνονται στα ρυθμιστικά σήματα κορεσμού”, εξηγεί ο πρώτος συγγραφέας Δρ Kenny Chi Kin Ip από το Ινστιτούτο Garvan.
“Διαπιστώσαμε ότι τα στρεσαρισμένα ποντίκια που ακολουθούσαν δίαιτα υψηλή σε λιπαρά έπαιρναν διπλάσιο βάρος από τα ποντίκια που ακολουθούσαν την ίδια δίαιτα και δεν είχαν στρεσαριστεί”.
Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι στο επίκεντρο της αύξησης του βάρους βρισκόταν το μόριο NPY, το οποίο ο εγκέφαλος παράγει φυσιολογικά ως απάντηση στο στρες. Όταν οι ερευνητές μπλόκαραν το NPY από την ενεργοποίηση των εγκεφαλικών κυττάρων στην πλευρική habenula σε στρεσαρισμένα ποντίκια που έκαναν δίαιτα με πολλά λιπαρά, τα ποντίκια κατανάλωναν λιγότερο comfort food, με αποτέλεσμα να κερδίζουν λιγότερο βάρος.
Οδηγώντας την κατανάλωση τροφής με άνεση
Οι ερευνητές πραγματοποίησαν στη συνέχεια μια “δοκιμή προτίμησης σουκραλόζης” – επιτρέποντας στα ποντίκια να επιλέξουν να πιουν είτε νερό είτε νερό που είχε υποστεί τεχνητή γλυκαντική ουσία.
“Τα στρεσαρισμένα ποντίκια που έκαναν δίαιτα με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά κατανάλωσαν τρεις φορές περισσότερη σουκραλόζη από τα ποντίκια που έκαναν μόνο δίαιτα με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά, γεγονός που υποδηλώνει ότι το στρες όχι μόνο ενεργοποιεί περισσότερη ανταμοιβή όταν τρώμε, αλλά οδηγεί συγκεκριμένα στην επιθυμία για γλυκό, εύγευστο φαγητό”, λέει ο καθηγητής Herzog.
“Το κρίσιμο είναι ότι δεν είδαμε αυτή την προτίμηση για το γλυκό νερό σε στρεσαρισμένα ποντίκια που ακολουθούσαν κανονική διατροφή”.
Το στρες παρακάμπτει την υγιή ενεργειακή ισορροπία
“Σε αγχωτικές καταστάσεις είναι εύκολο να καταναλώνουμε πολλή ενέργεια και το αίσθημα της ανταμοιβής μπορεί να μας ηρεμήσει – τότε είναι χρήσιμη μια ώθηση ενέργειας μέσω της τροφής. Όταν όμως το άγχος βιώνεται για μεγάλα χρονικά διαστήματα, φαίνεται να αλλάζει την εξίσωση, οδηγώντας σε κατανάλωση τροφής που μακροπρόθεσμα είναι κακή για τον οργανισμό”, λέει ο καθηγητής Herzog.
Οι ερευνητές λένε ότι τα ευρήματά τους προσδιορίζουν το στρες ως κρίσιμο ρυθμιστή των διατροφικών συνηθειών που μπορεί να παρακάμψει τη φυσική ικανότητα του εγκεφάλου να εξισορροπεί τις ενεργειακές ανάγκες.
“Αυτή η έρευνα υπογραμμίζει πόσο πολύ το στρες μπορεί να θέσει σε κίνδυνο έναν υγιή ενεργειακό μεταβολισμό”, λέει ο καθηγητής Herzog. “Είναι μια υπενθύμιση για την αποφυγή ενός αγχωτικού τρόπου ζωής και, κυρίως -αν αντιμετωπίζετε μακροχρόνιο στρες- προσπαθήστε να τρώτε υγιεινά και να κλειδώσετε μακριά το πρόχειρο φαγητό”.
Πηγή
Herbert Herzog, Critical Role of Lateral Habenula Circuits in the Control of Stress-Induced Palatable Food Consumption, Neuron (2023). DOI: 10.1016/j.neuron.2023.05.010. www.cell.com/neuron/fulltext/S0896-6273(23)00383-5
