Photo: Author/Depositphotos
Όνομα: Γλυκόριζα
Advertisment
Επιστημονική ονομασία: Γλυκύρριζα η λεία – Glycyrrhiza glabra
Άλλα ονόματα: Γλυκύριζα, ρεγκολίτσα και αγλυκόριζα
Περιγραφή
Πρόκειται για πολυετή αυτοφυή πόα με ύψος που φτάνει τα 2 μέτρα. Έχει καταγωγή από τη Νοτιοανατολική Ευρώπη και τη Νοτιοδυτική Ασία και συγκεκριμένα από την Ιταλία, την Ισπανία και την Περσία, ενώ καλλιεργείται πλέον εκτενώς, σε ολόκληρο τον κόσμο. Στην Ελλάδα, τη συναντάμε αυτοφυή στη Μακεδονία αλλά και σε άλλα μέρη.
Advertisment
Οι βλαστοί του φυτού είναι όρθιοι, ραβδωτοί, ισχυροί και χνουδωτοί. Τα φύλλα είναι σκουρόχρωμα, πτεροειδή και αποτελούνται από 9-17 ζεύγη φυλλαρίων. Έχει ξυλώδεις μίσχους. Τα λουλούδια του είναι σαν του μπιζελιού, με χρώμα κρεμ, κυανό και μωβ. Από το φυτό χρησιμοποιούνται για τη βοτανοθεραπευτική, οι ρίζες, νωπές και αποξηραμένες, που συλλέγονται το φθινόπωρο και αφού η γλυκόριζα γίνει 4 ετών. Τη γλυκόριζα την συναντούμε σε μεγάλες αποικίες σε χαμηλό υψόμετρο και σε εδάφη χέρσα και ακαλλιέργητα.
Διαβάστε επίσης για τις εξαιρετικές ιδιότητες που έχει ο μάραθος και το σέσκουλο
Συστατικά της Γλυκόριζας
Περιέχει τριτερπενοειδείς σαπωνίνες όπως είναι η γλυκυριζίνη 6% που είναι 50-60 φορές πιο γλυκιά από την κρυσταλλική ζάχαρη, φλαβονοειδή, στερόλες, πολυσακχαρίτες, κουμαρίνη και ασπαραγίνη. Ακόμη, γλυκυρριζικό οξύ, ενωμένο με άλατα ασβεστίου και μαγνησίου καθώς και στερινοειδείς ορμόνες (οιστρογόνα) που ενεργοποιούν τη δραστηριότητες των ωοθηκών.
Γλυκόριζα: Ιστορία και παράδοση
Η γλυκόριζα είναι γνωστή από την αρχαιότητα για τις πολύτιμες θεραπευτικές της χρήσεις. Η παρουσία της έχει βεβαιωθεί σε πήλινα σκεύη των Ασσυρίων (2500 πΧ), αναφέρεται σε Αιγυπτιακούς παπύρους, οι Αραβες την χρησιμοποιούσαν ως αντιβηχικό, ενώ στους Έλληνες φαίνεται ότι έγινε γνωστή από τους Σκύθες.
Στην Κίνα, συμπεριλαμβάνεται και αξιολογείται στην Materia Medica που αποδίδεται στον Sheng Nung, (2.700 πΧ.), όπως πιθανολογείται από συγγραφικά ευρήματα ανώνυμου συγγραφέα το 100 περίπου πΧ.
Ο Θεόφραστος την παρουσιάζει ως “χρησίμη προς τε τα άσθματα και προς την βήχαν ξηράν και όλους τους περί τον θώρακαν πόνους”. Ο Διοσκουρίδης την περιγράφει λεπτομερώς και αναφέρει τις ποικίλες θεραπευτικές της ιδιότητες. Ο Αφρικανός στα “Γεωπονικά” αναφέρει ότι “ευφορείν ποιήσεις άμπελον γλυκύρριζαν εις το μέσον φυτεύειν”.
Θεραπευτικές δράσεις και χρήσεις της Γλυκόριζας
– Σύμφωνα με έρευνες, η γλυκόριζα έχει δράση αντιαρθριτική και αντιφλεγμονώδη όταν αποδομηθεί στο έντερο.
– κατά των φλεγμονοδών παθήσεων του πεπτικού συστήματος, όπως γαστρίτιδα, υπερβολική οξύτητα και έλκος στομάχου.
– για τη βελτίωση των στοματικών ελκών.
– βοηθά σε προβλήματα του αναπνευστικού, όπως άσθμα, βήχας και βρογχίτιδα, πνευμονία και πλευρίτιδα, καθώς διαθέτει αποχρεμπτικές και σπασμολυτικές ιδιότητες.
– ιαπωνικές μελέτες έδωσαν καλά αποτελέσματα στη θεραπεία της ηπατίτιδας και της κίρρωσης του ήπατος.
– είναι αποτελεσματική στη διέγερση των επινεφριδίων.
– κατά της δυσκοιλιότητας.
– κατά του διαβήτη
– αλκοολικά βάμματα γλυκύρριζας έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικά αντιμοκροβιακά κατά του σταφυλόκοκκου (Staphylococcus aurens), του στρεπτόκοκκου (Streptococcus mutans), του μυκοβακτηρίου (Mycobacterium smegmatis) και του Candida albicans.
Η γλυκόριζα καταπολεμά ακόμα και ιούς, ανθεκτικούς στα φάρμακα
Η ισχυρή αντι-ιική ιδιότητα της γλυκόριζας δεν περιορίζεται στους κορονοιούς, αλλά έχει επίσης μελετηθεί σε σχέση με μια άλλη επιδημία / πανδημία, σοβαρή και δυνητικά θανατηφόρα, τον ιό της γρίπης.
Σε μια μελέτη σε ζώα το 1997 που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό αντιμικροβιακών παραγόντων και τη χημειοθεραπεία, με τίτλο:
“Η γλυκυρριζίνη, ένα ενεργό συστατικό από τις ρίζες γλυκόριζας, μειώνει τη νοσηρότητα και τη θνησιμότητα των ποντικών που έχουν μολυνθεί με θανατηφόρες δόσεις του ιού της γρίπης,”
ερευνητές διαπίστωσαν ότι όταν στα ποντίκια χορηγήθηκε γλυκυριζίνη 10mg/kg σωματικού βάρους (το ισοδύναμο των 680 mg για ένα ενήλικα 68 kg), επέζησαν όλα από μια σειρά θανατηφόρων ενέσεων με το ιό.
Για να κατανοήσουμε πλήρως αυτά τα ευρήματα, θα πρέπει να εξετάσουμε το θέμα της ασφάλειας πρώτα.
Η Γλυκόριζα είναι ακόμα συνήθως αντιληπτή ως ένα “επικίνδυνο βότανο,” χάρη στην ικανότητά της να διεγείρει και να αυξάνει την αρτηριακή πίεση σε ευαίσθητα άτομα, όταν καταναλώνεται υπερβολικά.
Γι αυτό, είναι σημαντικό να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή κατά τη χρήση της γλυκόριζας, ή οποιουδήποτε άλλου βοτάνου, για ιατρικούς σκοπούς, και το ιδανικό είναι να συμβουλευόμαστε κάποιον ειδικό βοτανολόγο που μπορεί να συνεργάζεται με τους ιατρούς, όποτε χρειάζεται.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες η γλυκυρριζίνη είναι ακόμα ταξινομημένη ως “γενικά αναγνωρισμένη ως ασφαλή”, όταν χρησιμοποιείται σαν ένας παράγοντας γεύσης, αλλά όχι ως γλυκαντικό.
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η σύσταση είναι για τους ανθρώπους να καταναλώνουν όχι περισσότερο από 100 mg την ημέρα, το οποίο είναι ισοδύναμο με 50 γραμμάρια καραμέλες γλυκόριζας, καθώς και στην Ιαπωνία, όπου η γλυκυρριζίνη χρησιμοποιείται συχνά ως υποκατάστατο της ζάχαρης, με το συνιστώμενο όριο, να ορίζεται σε 200 mg την ημέρα.
Επίσης, είναι σημαντικό να λάβουμε υπόψη ότι ακόμη και όταν η γλυκυρριζίνη απομονώνεται και συμπυκνώνεται φαρμακευτικώς, η σχετική τοξικότητα της είναι εξαιρετικά χαμηλή, όταν συγκρίνεται με τα αντι-ιικά φάρμακα, όπως η ριμπαβιρίνη.
Σύμφωνα με την ομοσπονδιακή εντολή απο τα Φύλλα Δεδομένων Ασφαλείας Υλικού (MSDS) που παρέχονται από τους κατασκευαστές για την φαρμακευτικά εξαγόμενη γλυκυρριζίνη και το φάρμακο ριμπαβιρίνη, η πρώτη είναι 30 φορές λιγότερο τοξική από την ριμπαβιρίνη.
Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε, επίσης, ότι όταν καταναλώνουμε την γλυκόριζα υπο μορφή κονιοποιημένης ρίζας, η σαν αυτούσια ρίζα, η γλυκυριζίνη αντιμετωπίζεται διαφορετικά από το σώμα.
Θα απορροφηθεί πιο αργά, οι ίνες που περιέχει θα μετριάσουν τις δυσμενείς επιπτώσεις, και ως εκ τούτου θα πρέπει να θεωρείται ασφαλέστερη από την απομονωμένη γλυκυριζίνη.
Δρα ως αποχρεμπτικό, μαλακτικό, αντιφλεγμονώδες, επενεργεί στα επινεφρίδια, είναι αντισπασμωδικό και ήπιο υπακτικό.
Το βότανο είναι ωφέλιμο σε προβλήματα σπλήνας, γαστρίτιδας και πεπτικού έλκους, κολικούς και πρωτοπαθή αδρενοκορτικοειδική ανεπάρκεια, νόσου του Addison, δηλαδή μια κατάσταση ανεπάρκειας του φλοιού των επινεφριδίων όπου παράγεται η κορτιζόλη.
Παρασκευή – δοσολογία
– για αφέψημα, ρίχνουμε ½-1 κ.γ ρίζα σε ένα φλιτζάνι νερό, το βράζουμε για λίγο και μετά, χαμηλώνουμε τη φωτιά και το αφήνουμε να σιγοβράσει για 10-15 λεπτά. Πίνουμε 3 φορές την ημέρα.
– με γλυκόριζα και αγριάδα παρασκευάζεται αφέψημα γνωστό σαν «καλό για όλα».
– με 2-3 γρ. γιάμπολη σε βραστό γάλα, παρασκευάζεται ποτό κατά της βρογχίτιδας που το παίρνουμε το βράδυ πριν την κατάκλιση.
– Σε 1 λίτρο νερό με 50 γρ. από τη ρίζα του φυτού, φτιάχνουμε έγχυμα που καταπραϋνει την επιπεφυκίτιδα (χρησιμοποιείται ζεστό, με πλύσεις ή κομπρέσες).
Ενδιαφέροντα
– Στην Ιταλία, όπου υπάρχουν εργοστάσια βιομηχανίας της γλυκόριζας, αλλά και όπου γίνεται εκμετάλλευση της γλυκιάς ρίζας του φυτού, το περιποιούνται ως πολύ χρήσιμο, ενώ όπου δεν γίνεται εκμετάλλευση, η γλυκόριζα αποτελεί ένα δυσεξόντωτο ζιζάνιο, εξαιτίας των πολλών, βαθιών και ξυλωδών ριζών της.
– Ο Ναπολέοντας μασούσε συνέχεια κομμάτια από τη ρίζα της γλυκόριζας, με αποτέλεσμα, τα δόντια του να μαυρίσουν.
– Για τις βρογχικές παθήσεις συνδυάζεται με το βήχιο και το μαρρούβιο, ενώ για τα γαστρικά προβλήματα, με την αλθαία, το σύμφυτο και τη σπειραία.
– Η γλυκόριζα ανήκει σε μια ομάδα φυτών που έχουν αξιοσημείωτη δράση στο ενδοκρινικό σύστημα. Τα γλυκοσίδια που περιέχει έχουν παρόμοια δομή με τα φυσικά στεροειδή που υπάρχουν στον οργανισμό. Έτσι εξηγείται η ευεργετική δράση της γλυκόριζας σε προβλήματα των επινεφριδίων, όπως η νόσος του Addison.
– η γλυκόριζα συμμετέχει στην παραδοσιακή θεραπευτική του Θιβέτ στο 98% των σύνθετων σκευασμάτων. Χαρακτηριστικό είναι ότι οι Θιβετιανοί στην αξιολόγηση των βοτάνων που έχουν όσον αφορά την θεραπευτική τους αξία έχουν την γλυκόριζα στην πρώτη θέση, ενώ το γνωστό σε όλους μας Τζίνσενγκ βρίσκεται στην 15η θέση!
Προφυλάξεις – Παρενέργειες της γλυκόριζας
Σε μεγάλες δόσεις η γλυκυρριζίνη καταστέλλει το ένζυμο 5-β-ρεδουκτάση, που είναι υπεύθυνο για την αδρανοποίηση της κορτιζόλης, αλδοστερόνης και προγεστερόνης στο ήπαρ, με συνέπεια την εμφάνιση εικόνας «συνδρόμου αλδοστερόνης», δηλαδή αύξηση της αρτηριακής πίεσης, απώλειες καλίου και κατακράτηση νατρίου.
Η γλυκόριζα, δεν πρέπει να χρησιμοποιείται για διάστημα μεγαλύτερο των 6 εβδομάδων και όχι σε ημερήσια δόση μεγαλύτερη των 3 γραμμ. Προληπτικά, μπορεί κανείς να ακολουθεί μια δίαιτα πλούσια σε κάλιο και χαμηλή σε νάτριο.
Να την αποφεύγουν όσοι πάσχουν από νεφρική ανεπάρκεια και όσοι χρησιμοποιούν παρασκευάσματα διγιτοξίνης (digoxin). Να αποφεύγεται επίσης από εγκύους.
Σε κάθε περίπτωση, πριν τη χρησιμοποιήσετε για φαρμακευτικούς σκοπούς, κάντε το υπό την καθοδήγηση ενός ειδικού.
[toggle title="Πηγές"]
οδηγός βοτανοθεραπείας David Hoffman εκδόσεις διόπτρα
τα βότανα και η θεραπεία τους Ι. Ν Λεπένσκιν εκδόσεις Αφοί Νάστου
Φύση και υγεία εκδόσεις Κωσταρά
https://www.herb.gr/index.php.sample/catalog/product/view/id/621/s/glikoriza/
[/toggle]
