Στην έννοια της διατροφής περιλαμβάνεται η εκπλήρωση μιας βιολογικής επιταγής και φυσικής ανάγκης. Θα πρέπει δε να είναι σε όλους γνωστό ότι, η πραγματοποίηση της κάθε βιολογικής επιταγής συνεπάγεται το συναίσθημα της ικανοποίησης, της ευχαρίστησης, της τέρψης και της ευδαιμονίας. Με αυτό τον τρόπο, εξασφαλίζεται από τη φύση, η βεβαιότητα της απρόσκοπτης και αποτελεσματικής λειτουργίας αυτής της αυτόματης συσκευής που ονομάζεται οργανισμός του ανθρώπου ή και οποιουδήποτε άλλου ζωικού είδους.
Νηστεία ονομάζεται η εκούσια ή ακούσια αποχή από τροφή (άλλως ασιτία). O όρος αυτός χρησιμοποιείται από πολλούς λαούς για την εκούσια αποχή σε ορισμένες τροφές, κυρίως για θρησκευτικούς λόγους. Όπως συμβαίνει και με τον μοναχισμό, η νηστεία αποτελεί ανατολική συνήθεια. Στους αρχαίους ασιατικούς λαούς αλλά και στους Αιγυπτίους, τη νηστεία την επέβαλλαν θρησκευτικοί λόγοι.
Advertisment
Προκειμένου να προετοιμαστούν οι πιστοί για τη συμμετοχή τους σε θρησκευτικές τελετές ή για να τιμήσουν ή για να εξευμενίσουν κάποιον θεό, έπρεπε γενικά ή μερικά, να απέχουν από τροφές.
Οι Αιγύπτιοι, όπως μας πληροφορεί ο Ηρόδοτος, υποβάλλονταν σε νηστεία για θρησκευτικούς λόγους αλλά και για λόγους υγιεινής. Στους αρχαίους Έλληνες, η νηστεία ήταν μάλλον περιορισμένη και μόνο από τους συμμετέχοντες στα διάφορα «μυστήρια», σε αντίθεση με τη λιτότητα στη δίαιτα που ήταν ιδιάζον γνώρισμα των Ελλήνων αλλά και των μεγάλων φιλοσόφων όπως για παράδειγμα ο Σωκράτης, ο Πλάτων κ.ά.
Γενικά, οι Έλληνες θεωρούσαν τη νηστεία ως δοκιμασία που συνέτεινε στην προσέγγιση του ανθρώπου στο «θείον», την «θέωση». Σχετικό παράδειγμα είναι η συνήθης θρησκευτική νηστεία που απαιτείται από την εκκλησία, κατά την οποία αυτός που νηστεύει δεν καταναλώνει κρέας, αυγά, γάλα, τυριά, ζωικό λίπος, βούτυρο, ψάρι, ελαιόλαδο είτε και άλλο είδος λαδιού, ούτε βέβαια και κρασί, ούτε και τα άλλα οινοπνευματώδη ποτά, για χρονικά διαστήματα, που δυο φορές το χρόνο, διαρκούν από 40 μέρες την κάθε φορά.
Advertisment
Η συνολική διάρκεια αυτής της νηστείας είναι κάτι παραπάνω από 200 μέρες το χρόνο, δηλαδή 6 περίπου μέρες στις 10. Είναι φανερό ότι, η νηστεία αυτού του τύπου, εκτός από τη θρησκευτική της σημασία, αποτελεί μια καλή προσέγγιση του θέματος της υγιεινής διατροφής, με οπωσδήποτε ευεργετικά αποτελέσματα για την υγεία του νηστευτή.
Η πλήρης αποχή από τροφή χρησιμοποιήθηκε από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, για δύο κυρίως λόγους:
1. Ως μέσον εξαγνισμού και ψυχικής ανάτασης
Πράγματι, από την αρχαία εποχή, διατυπώθηκε η άποψη, σύμφωνα με την οποία, η πλήρης είτε και η μερική στέρηση της τροφής συμβάλλει, είτε ακόμα και αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για την ανάπτυξη και την εξύψωση του ανθρωπίνου πνεύματος, τον εξαγνισμό του ανθρώπου και την προσέγγισή του προς το Θείον.
Η συλλογιστική αυτής της δοξασίας, με δυο λόγια, είναι η ακόλουθη: Με τη στέρηση της απόλαυσης της τροφής, ο άνθρωπος τιμωρείται, κατά κάποιο τρόπο, για σωματικές και ηθικές παρεκτροπές που έχει διαπράξει, και με αυτό τον τρόπο εξιλεώνεται έναντι του Θείου. Έτσι, απελευθερωμένο πλέον το άτομο από τα «αμαρτήματα» που το βαραίνουν, αποκτά το δικαίωμα να αντικρίζει κατάματα και άφοβα το Ανώτατο Ον, και να αποζητά την προστασία του, την οποία κατά κάποιο τρόπο έχει την πεποίθηση ότι τη δικαιούται (εδώ πρόκειται για μια καλή και αποτελεσματική ψυχοθεραπευτική αγωγή).
Με τη διακοπή της λειτουργίας της πέψης, αλλά και από το γεγονός ότι ο άνθρωπος με τη νηστεία παύει να ασχολείται με το τι θα φάει και το τι θα πιει, έχει την ευκαιρία να ασχοληθεί με θέματα που έχουν ανώτερο πνευματικό περιεχόμενο και εγγίζουν τα ανώτατα επίπεδα της διανόησης και της προσευχής.
2. Ως κύριο και επικουρικό θεραπευτικό μέσο, για την αντιμετώπιση πάρα πολλών νόσων και νοσηρών καταστάσεων
Έτσι, στα «Ασκληπιεία», στην αρχαία Ελλάδα, οι ασθενείς υποβάλλονταν υποχρεωτικά σε τριήμερη (τουλάχιστον!) νηστεία, η οποία συνοδευόταν και από διάφορες θρησκευτικού περιεχομένου τελετουργίες, για την ψυχική και τη σωματική προετοιμασία του ασθενούς, πριν την κύρια θεραπευτική αγωγή που θα ακολουθούσε (αλλά και από την αρχαία εποχή μέχρι σήμερα υπήρξαν και υπάρχουν, σε κάθε χώρα, σε ολόκληρο τον κόσμο, εξέχουσες φυσιογνωμίες στον ιατρικό χώρο, που εφάρμοσαν και εφαρμόζουν την ολική είτε και τη μερική νηστεία ως κύρια θεραπευτική αγωγή για μεγάλο αριθμό σωματικών και ψυχικών νόσων, με εντυπωσιακά, όπως φαίνεται αποτελέσματα).
Η πρακτική αυτή στηρίζεται στη βασική παρατήρηση ότι σε όλα σχεδόν τα ζώα, παρατηρείται, εντελώς φυσιολογικά, μια πλήρης αποχή από τροφή σε περιπτώσεις νόσου, που σε μερικές περιπτώσεις διαρκεί για αρκετές μέρες. Εξάλλου, η ίδια τάση παρατηρείται και στον άνθρωπο που στις περισσότερες περιπτώσεις νόσου δεν έχει καμιά όρεξη για φαγητό και μόνο με την επιμονή και με το ζόρι τον “μπουκώνουμε” με ό,τι νομίζουμε πως του κάνει καλό.
Η καθιέρωση της Μ. Τεσσαρακοστής ως περιόδου αυστηρής νηστείας και πνευματικής προπαρασκευής των πιστών πριν από το σταυραναστάσιμο Πάσχα οφείλεται αναμφίβολα στην ανάγκη των πρώτων χριστιανών να ακολουθήσουν το παράδειγμα του ίδιου του Ιησού Χριστού, ο οποίος πριν αρχίσει τη δημόσια δράση Του προετοιμάσθηκε στην έρημο και νήστευσε για σαράντα ημέρες, προκειμένου να αντιμετωπίσει τους πειρασμούς του διαβόλου. (Ματθ. δ´ 11).
Ως εκ τούτου, οι ψυχές που ασχολούνται με την πνευματική τους αναγέννηση θα διαπιστώσουν τα εξής:
Πρώτον, η νηστεία είναι ο καλύτερος τρόπος για να καταλάβεις την προσκόλληση στην ικανοποίηση των επιθυμιών σου! Όσο περισσότερο δέσμιος είσαι των απλών συνηθειών, άλλο τόσο έχεις χάσει την ελευθερία σου… Και χάνοντας την ελευθερία σου, χάνεις την δυνατότητα να κοιτάς στη σωστή κατεύθυνση.
Δεύτερον, η νηστεία γενικότερα και ειδικότερα, είναι ένα γύμνασμα, δεν είναι αυτοσκοπός. Γίνεται για να ενδυναμώσουμε τον εαυτό μας. Και έτσι, μαθαίνουμε να αντιστεκόμαστε σε πολλές άλλες πονηρές προκλήσεις, εάν πετύχουμε να κρατηθούμε μακριά από τις απολαύσεις του φαγητού.
Τρίτον, αποτελεί κοινή ομολογία πως, όταν απέχεις από την διατροφική σου απόλαυση, έχεις την ευκαιρία να ασχολείσαι με την καθαρότητα του πνεύματος, που έχει ανώτερο πνευματικό περιεχόμενο και εγγίζει τα ανώτατα επίπεδα της διανόησης και της προσευχής. Διότι όσο εξασθενεί η σάρκα, άλλο τόσο ενδυναμώνεται το πνεύμα.
Μια ψυχή με γήινο χωματένιο ένδυμα που λέγεται σώμα είναι ο άνθρωπος και ως ψυχή προσπαθεί να επικοινωνήσει με το Θείο. Το μεν σώμα “μιλάει” όταν πονάει, η δε ψυχή “μιλάει” όταν προσεύχεται…
Τι είναι προτιμότερο: ο πόνος ή ο διάλογος με τον Δημιουργό σου;
- Αριστοτέλης: «Ελπίδα είναι ένα όνειρο που το βλέπουμε ξύπνιοι» - 13 Σεπτεμβρίου 2019
- Είμαστε και γινόμαστε, τα άτομα με τα οποία συναναστρεφόμαστε - 10 Ιανουαρίου 2019
- Eυγνωμοσύνη είναι το συναίσθημα πως αυτά που σου δόθηκαν είναι ανώτερα από αυτά που ζήτησες - 13 Νοεμβρίου 2018
