Η Ζεύγμα ήταν μια αρχαία ελληνιστική πόλη που βρίσκεται στη σημερινή νότιο-ανατολική Τουρκία. Το 80% του αρχαιολογικού της χώρου βρίσκεται από το 2000 βυθισμένο στην τεχνητή λίμνη που σχηματίστηκε από το φράγμα Μπιρετσίκ.
Η πόλη δρύθηκε από τον διάδοχο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, τον Μακεδόνα στρατηγό Σέλευκο Νικάτωρ το 300 π.Χ. περίπου. Η στρατηγική της θέση κοντά στον Ευφράτη ήταν η κύρια πηγή ανάπτυξής της. Τούρκοι αρχαιολόγοι και ιστορικοί φέρνουν συνεχώς στο φως μοναδικά ψηφιδωτά ασύλληπτης ομορφιάς από την ελληνιστική εποχή.
Advertisment
Τρία από αυτά κατάφεραν να ανακτηθούν σε άριστη κατάσταση. Τα κομψοτεχνήματα που ανακαλύφθηκαν ανάγονται στον 2ο μ.Χ αιώνα. Η περιοχή εκείνη την εποχή ήταν τμήμα της Άνω Συρίας, ανήκε στο βασίλειο των Σελευκιδών και για ένα διάστημα στο βασίλειο της Κομμαγηνής. Πρόκειται για μοναδικής τέχνης ψηφιδωτά, που απεικονίζουν τις Μούσες και τον Ωκεανό.
Το ένα ψηφιδωτό παριστάνει τις εννέα Μούσες και τα ονόματά τους είναι γραμμένα στα ελληνικά. Άλλωστε, η ελληνιστική κοινή ήταν τότε η διεθνής γλώσσα της εποχής. Το ψηφιδωτό με τις Εννέα Μούσες βρισκόταν σε ένα μεγάλο δωμάτιο, το οποίο οι αρχαιολόγοι έχουν ονομάσει «Οίκο των Μουσών».
Advertisment
Στο κέντρο βρίσκεται η Καλλιόπη, η οποία κατά τον αρχαίο Έλληνα ποιητή Ησίοδο ήταν η μεγαλύτερη και ευγενέστερη απ’ όλες τις μούσες, προστάτιδα της επικής ποίησης και της ρητορικής και των καλών τεχνών.
Το δεύτερο ψηφιδωτό που ανακτήθηκε σε σχεδόν άριστη κατάσταση, απεικονίζει τον Ωκεανό και την Τηθύς και διαθέτει έντονα και ζωντανά χρώματα. Στο τρίτο ψηφιδωτό που βρέθηκε απεικονίζεται σε άλλο δωμάτιο ένας νεαρός άνδρας.
Η αρχαία πόλη έχει περί τις 2.000 – 3.000 κατοικίες και 25 από αυτά τα κτίσματα παραμένουν ακόμα κάτω από το νερό. Οι πρώτες ανασκαφές πραγματοποιήθηκαν από τον Τόμας Έντουαρντ Λόρενς το 1917 και συνεχίστηκαν το 1970 από τον Τζον Βάγκνερ. Από το 1990 οι έρευνες συνεχίστηκαν με εντατικούς ρυθμούς λόγω της ανόδου του νερού.
Εκτός από τις κατοικίες και τα ψηφιδωτά, οι αρχαιολόγοι ανάκτησαν κι άλλα εκπληκτικά ευρήματα, όπως τοιχογραφίες, νομίσματα, κεραμικές σφραγίδες και αγάλματα, τα οποία τώρα βρίσκονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της πόλης Γκαζιαντέπ.
