Έξι βαθμοί διαχωρισμού μας χωρίζουν από κάθε άνθρωπο στον πλανήτη. Οι περισσότεροι από εμάς είμαστε εξοικειωμένοι με την έννοια των 6 βαθμών διαχωρισμού – η ιδέα είναι ότι ο καθένας στον πλανήτη μπορεί να συνδεθεί με οποιονδήποτε άλλον σε μόλις έξι βήματα. Έτσι, μέσα από μόλις πέντε άλλους ανθρώπους, συνδέεστε πραγματικά με τη βασίλισσα της Αγγλίας, τον Κυριάκο Μητσοτάκη ή ακόμα και με μια Kινέζα βοσκό προβάτων. Αλλά έχει αποδειχθεί αυτή η θεωρία; Ναι, ο κόσμος μας είναι πραγματικά πολύ πιο μικρός από ό,τι νομίζουμε.
Εάν ρίξετε μια ματιά στους αριθμούς, οι έξι βαθμοί διαχωρισμού φαίνονται αρκετά εύλογοι. Υποθέτοντας ότι ο καθένας μας ξέρει τουλάχιστον 44 άτομα και ότι ο καθένας από αυτούς γνωρίζει άλλα 44 άτομα και ούτω καθεξής, τα μαθηματικά δείχνουν ότι σε μόλις έξι βήματα ο καθένας μπορεί να συνδεθεί με 44 ^ 6 ή με 7.26 δισεκατομμύρια ανθρώπους – περισσότερους δηλαδή ανθρώπους από ότι είναι ζωντανοί αυτοί τη στιγμή.
Advertisment
Υπάρχουν όμως πειραματικά στοιχεία που αποδεικνύουν ότι αυτό πραγματικά συμβαίνει; Ολόκληρη η βάση της θεωρίας προήλθε από μια σύντομη ιστορία του 1929 που ονομάζεται Chains (Αλυσίδες), όπου ένας από τους χαρακτήρες προκαλεί τους άλλους να βρουν έστω ένα άτομο στη Γη με το οποίο δεν συνδέεται με έως και 5 μεσάζοντες γνωστούς.
Αυτή η ιδέα δεν ήταν επιστημονικά δοκιμασμένη μέχρι τη δεκαετία του 1960, όταν ένας ψυχολόγος έστειλε 300 πακέτα σε ανθρώπους στη Νεμπράσκα και τη Βοστόνη και τους ζήτησε να χρησιμοποιήσουν τα δίκτυά τους για να τα φέρουν πίσω σε έναν συγκεκριμένο στόχο – έναν χρηματιστή που ζούσε στη Βοστώνη. Δεν τους ζητήθηκε να τα διαβιβάσουν απευθείας στο στόχο, αλλά να τα στείλουν σε κάποιον γνωστό τους, δίνοντας οδηγίες στο πρόσωπο αυτό να το διαβιβάσει κι εκείνος με τη σειρά του σε κάποιον άλλον και ούτω καθεξής.
Μόνο 64 από αυτά τα πακέτα έφθασαν στο στόχο, με μέσο μήκος διαδρομής μόλις 5,2 ενδιάμεσων συνδέσεων, και αυτό το πείραμα χρησιμοποιήθηκε ως απόδειξη για τη θεωρία των έξι βαθμών διαχωρισμού ή το «φαινόμενο του μικρού κόσμου», όπως το χαρακτήρισε ο ερευνητής.
Advertisment
Πολλοί ερευνητές όμως αμφισβήτησαν το πείραμα δεδομένου ότι πολλά από τα πακέτα δεν έφτασαν ποτέ στον προορισμό τους. Ίσως το συμπέρασμα του πειράματος δεν αποτελούσε μια καθολική αλήθεια.
Η πραγματική επανάσταση ήρθε μερικές δεκαετίες αργότερα χάρη σε ένα παιχνίδι κολεγίου που ονομάστηκε «Six Degrees of Kevin Bacon» (Οι έξι βαθμοί του Κέβιν Μπέικον), όπου οι μαθητές έπρεπε να προσπαθήσουν να συνδέσουν κάθε ηθοποιό με τον Kevin Bacon μέσω των συμπρωταγωνιστών τους τους σε έξι βήματα ή λιγότερο.
Οι τεράστιοι όγκοι των δεδομένων που συλλέχθηκαν από το παιχνίδι επέτρεψαν στους κοινωνιολόγους ερευνητές να αναλύσουν επακριβώς τον τρόπο με τον οποίο είναι πραγματικά συνδεδεμένοι οι ηθοποιοί του Χόλιγουντ και διαπίστωσαν ότι υπάρχουν όντως έξι βαθμοί διαχωρισμού.
Οι έξι βαθμοί διαχωρισμού και το πείραμα του Πανεπιστημίου της Κολούμπια
Το 2003, ερευνητές του Πανεπιστημίου της Κολούμπια στη Νέα Υόρκη πειραματίστηκαν χρησιμοποιώντας το Διαδίκτυο ως το απόλυτο εργαστήριο του συνδεδεμένου κόσμου. Περισσότεροι από 24.000 εθελοντές προσπάθησαν να στείλουν ένα μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου μέσω γνωστών σε έναν από τους 18 στόχους σε 13 χώρες, μεταξύ των οποίων ένας αστυνομικός στην Αυστραλία, ένας κτηνίατρος στο νορβηγικό στρατό και ένας καθηγητής του πανεπιστημίου Ivy League στην Αμερική. Μόνο 384 από τις αλυσίδες ολοκληρώθηκαν, χρησιμοποιώντας κατά μέσο όρο τέσσερα βήματα. Αλλά οι ερευνητές εκτιμούν ότι το μέσο μήκος σε όλες τις αλυσίδες ήταν μεταξύ πέντε και επτά βημάτων. Για τις υπόλοιπες που δεν ολοκληρώθηκαν, οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι κάποιοι από τους μεσάζοντες απλά δεν είχαν κίνητρο ν την ολοκληρώσουν και έτσι το παράτησαν.
Η Microsoft επιβεβαιώνει επίσης τη θεωρία των έξι βαθμών διαχωρισμού
Ερευνητές της Microsoft μελέτησαν αρχεία 30 δισεκατομμυρίων ηλεκτρονικών συνομιλιών μεταξύ 180 εκατομμυρίων ανθρώπων σε διάφορες χώρες, σύμφωνα με την Washington Post. Αυτή ήταν «η πρώτη φορά που ήταν διαθέσιμο ένα κοινωνικό δίκτυο πλανητικής κλίμακας», είπαν. Η βάση δεδομένων κάλυπτε όλο το δίκτυο άμεσων μηνυμάτων του Microsoft Messenger τον Ιούνιο του 2006, που ισοδυναμούσε με το ήμισυ περίπου της παγκόσμιας κυκλοφορίας άμεσων μηνυμάτων την εποχή εκείνη.
Ο Eric Horvitz και ο συνάδελφος ερευνητής Jure Leskovec θεωρούσαν δύο άτομα γνωστούς αν είχαν ανταλλάξει έστω ένα μήνυμα. Εξετάστηκαν τα ελάχιστα μήκη αλυσίδας που θα χρειαζόταν για τη σύνδεση 180 δισεκατομμυρίων διαφορετικών ζευγών χρηστών στη βάση δεδομένων. Διαπίστωσαν ότι το μέσο μήκος ήταν 6,6 και ότι το 78% των ζευγαριών μπορούσε να συνδεθεί σε επτά βήματα ή λιγότερα. Ορισμένοι όμως χωρίστηκαν από 29 βήματα.
Οι ερευνητές έγραψαν: «Μέσα από τον Messenger, διαπιστώσαμε ότι υπάρχουν περίπου επτά βαθμοί χωρισμού μεταξύ των ανθρώπων».
Ο Horvitz είπε στην Post: «Για μένα, ήταν αρκετά συγκλονιστικό. Αυτό που βλέπουμε υποδεικνύει ότι μπορεί να υπάρχει μια σταθερά κοινωνικής συνδεσιμότητας στην ανθρωπότητα. Οι άνθρωποι είχαν πάντα την υποψία ότι είμαστε συνδεδεμένοι. Αλλά τώρα αποδεικνύεται ότι πράγματι είμαστε».
Στο Facebook ο κόσμος είναι ακόμα μικρότερος
Σε συνέχεια της θεωρίας των έξι βαθμών διαχωρισμού το Facebook και το Πανεπιστήμιο του Μιλάνου ανακοίνωσαν το 2011 πως εντός του κοινωνικού δικτύου η μέση τιμή των βαθμών διαχωρισμού είναι μόλις 4,74. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 2008 ήταν 5,2. Ενώ εάν η έρευνα επικεντρωθεί στους χρήστες σε μία και μόνο χώρα, τότε οι βαθμοί διαχωρισμού είναι μόλις 3.
Ο Νικόλαος Χρηστάκης, τα κοινωνικά δίκτυα και οι τρεις βαθμοί επιρροής
Καθώς ισχύει το γεγονός ότι μας χωρίζουν μόλις έξι βήματα από οποιονδήποτε κάτοικο στον πλανήτη, αυτό δεν πρέπει να μπερδεύεται με τον βαθμό επιρροής μας. Οι Νικόλας Χρηστάκης MD, PhD και James H. Fowler, PhD, στο βιβλίο τους “Συνδεδμένοι”, επισημαίνουν ότι όταν αφορά την επιρροή τότε έχουμε τον Κανόνα των Τριών Βαθμών Επιρροής.
Ό,τι κάνουμε ή λέμε τείνει να διαδίδεται μέσα στο δίκτυό μας, επηρεάζοντας τους φίλους μας (ένας βαθμός), τους φίλους των φίλων μας (δύο βαθμοί) και, ακόμη, τους φίλους των φίλων των φίλων μας (τρεις βαθμοί). Ωστόσο, η επιρροή μας σταδιακά διασκορπίζεται και παύει να έχει παρατηρήσιμα αποτελέσματα στα άτομα που βρίσκονται πέρα από το όριο των τριών βαθμών διαχωρισμού. Αντιστοίχως, επηρεαζόμαστε από τους φίλους μας που απέχουν από εμάς μέχρι και τρεις βαθμούς, αλλά γενικά όχι πέρα από αυτούς.
Ο Κανόνας των Τριών Βαθμών ισχύει για ένα ευρύ φάσμα συμπεριφορών, στάσεων και αισθημάτων, εφαρμόζεται δε σε φαινόμενα τόσο ανόμοια όσο οι πολιτικές απόψεις, η αύξηση του βάρους και η ευτυχία. Άλλοι μελετητές έχουν τεκμηριώσει ότι, σε κοινωνικά δίκτυα εφευρετών, οι καινοτόμες ιδέες φαίνεται να διαχέονται έως τρεις βαθμούς —δηλαδή, η δημιουργικότητα ενός εφευρέτη επηρεάζει τους συναδέλφους του, τους συναδέλφους των συναδέλφων του και τους συναδέλφους των συναδέλφων των συναδέλφων του, αλλά όχι παραπέρα. Εξάλλου, συμβουλές για καθημερινά ζητήματα που διαδίδονται από στόμα σε στόμα (όπως το πώς να βρει κανείς έναν καλό δάσκαλο πιάνου ή έναν καλό κτηνίατρο) τείνουν επίσης να εκτείνονται έως τρεις βαθμούς.
Μολονότι όμως περιοριζόμαστε σε τρεις βαθμούς, το εύρος της επιρροής μας στους άλλους είναι τρομερό. Χάρη στη δομή των φυσικών κοινωνικών δικτύων, οι περισσότεροι από εμάς συνδεόμαστε με χιλιάδες ανθρώπους. Σκεφτείτε, για παράδειγμα, ότι έχετε 20 κοινωνικές επαφές, στις οποίες συγκαταλέγονται πέντε φίλοι, πέντε συνάδελφοι και δέκα συγγενείς, με τον καθένα τους να έχει παρόμοιο αριθμό στενών επαφών. Αυτό σημαίνει ότι συνδέεστε έμμεσα με 400 άτομα σε απόσταση δύο βαθμών διαχωρισμού. Και η επιρροή σας δεν σταματά εκεί: ένα βήμα παρακάτω, στον τρίτο βαθμό, συνδέεστε με 8.οοο άτομα (20 χ20χ 20). Αυτός ο αριθμός θα πρέπει να περιλαμβάνει ολόκληρο τον πληθυσμό της μικρής πόλης της Οκλαχόμα στην οποία μεγάλωσε ο Τζέιμς.
Ενώ λοιπόν η διαπίστωση ότι υπάρχουν έξι βαθμοί διαχωρισμού ανάμεσα σε οποιαδήποτε δύο άτομα δείχνει το πόσο συνδεδεμένοι είμαστε, η παρατήρηση ότι υπάρχουν τρεις βαθμοί επιρροής δείχνει πόσο μεταδοτικοί είμαστε. Αυτές οι ιδιότητες, η σύνδεση και η μετάδοση, είναι η δομή και η λειτουργία των κοινωνικών δικτύων. Είναι η ανατομία και η φυσιολογία του ανθρώπινου υπεροργανισμού.
Πραγματικά, πόσο σπουδαίο θα ήταν αν είχαμε πάντα στο νου μας ότι αυτό που μας χωρίζει με κάθε κάτοικο αυτού του πλανήτη, από τη Συρία, την Κίνα, τις ΗΠΑ και μέχρι την Ισλανδία είναι μόλις έξι άνθρωποι. Αυτός ο κόσμος είναι πραγματικά πολύ μικρός και δεν αξίζει να διχαζόμαστε και να ανταγωνιζόμαστε ο ένας τον άλλον. Είμαστε όλοι συνδεδεμένοι, είτε το κατανοούμε είτε όχι. Και υπό μία έννοια ό,τι κάνουμε εξαπλώνεται στους άλλους και αργά ή γρήγορα θα έρθει πίσω σε εμάς.
