Ο φόβος της επιτυχίας περιλαμβάνει την αποφυγή των επιτευγμάτων κάθε είδους, συχνά μέχρι το σημείο του αυτοσαμποτάζ. Αν και η επιτυχία γενικά θεωρείται επιθυμητή, υπάρχουν ορισμένοι λόγοι για τους οποίους κάποιοι άνθρωποι τρομοκρατούνται από αυτή και ασυνείδητα προσπαθούν να απομακρυνθούν και να τη σταματήσουν. Είναι σημαντικό βέβαια να αναγνωρίσουμε ότι οι άνθρωποι συχνά δεν φοβούνται την ίδια την επιτυχία. Αντιθέτως, ο φόβος τους επικεντρώνεται στις πιθανές συνέπειές της.
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά
– Έλλειψη στόχων: Έχοντας πολύ χαμηλές προσδοκίες, οι άνθρωποι με φόβο επιτυχίας διασφαλίζουν ότι δεν θα έρθουν συνειδητά αντιμέτωποι με την επιτυχία.
Advertisment
– Παραίτηση: Σε πολλές περιπτώσεις, ξεφεύγουν της επιτυχίας τους παραιτούμενοι λίγο πριν τη φτάσουν.
– Αναβλητικότητα: Αναβάλλουν μέχρι την τελευταία στιγμή ώστε να μην δώσουν τον καλύτερό τους εαυτό και να έχουν και μια δικαιολογία.
– Αυτοσαμποτάζ: Οι άνθρωποι που φοβούνται την επιτυχία συχνά βάζουν οι ίδιοι τα εμπόδια στο δρόμο τους ώστε να μειώσουν τις πιθανότητες να τα πάνε καλά. Πρόκειται για απλό σαμποτάζ αλλά μπορεί να φτάσει μέχρι και σε πιο σοβαρές αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές.
Advertisment
Μπορεί να είναι δύσκολο να ερμηνεύσουμε τέτοιες συμπεριφορές ως φόβο επιτυχίας. Σε πολλές περιπτώσεις, μπορεί να κρύβεται από πίσω η οκνηρία, η ανία, η έλλειψη κινήτρων και η δυσκολία πειθαρχίας. Ανεξαρτήτως του τρόπου με τον οποίο αυτός ο φόβος εμφανίζεται, υποβαθμίζει σοβαρά την ποιότητα ζωής ενός ανθρώπου.
Πώς αναγνωρίζουμε το φόβο της επιτυχίας;
Αν υποπτεύεστε ότι μπορεί να φοβάστε την επιτυχία, αναζητήστε τα παρακάτω στοιχεία:
– Φόβος για το τι θα συμβεί αν βρεθείτε στο προσκήνιο
– Ανησυχείτε ότι θα αφήσετε ανθρώπους πίσω αν προχωρήσετε λόγω της επιτυχίας σας
– Άγχος για το ότι θα αποκτήσετε νέες ευθύνες ως αποτέλεσμα της επιτυχίας
– Ανησυχείτε ότι τα πράγματα θα γίνουν πιο περίπλοκα απ’ ότι μπορείτε να διαχειριστείτε
– Φοβάστε σχόλια από «καλοθελητές» ή ανησυχείτε ότι θα βιώσετε άλλα κοινωνικά προβλήματα.
Τι μπορεί να κρύβεται πίσω από το φόβο της επιτυχίας
– Σύνδρομο του απατεώνα: Σε κάποιες περιπτώσεις, οι άνθρωποι θεωρούν ότι δεν τους αξίζει η επιτυχία ή ότι δεν είναι τόσο καλοί όσο οι άλλοι στον τομέα τους. Συνεπώς, φοβούνται ότι δεν θα καταφέρουν να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων και ότι κάποια στιγμή θα ανακαλυφθεί η «ανικανότητά» τους.
– Παρερμηνεία συναισθημάτων που σχετίζονται με την επιτυχία: Ο ενθουσιασμός και το άγχος μοιράζονται αρκετά ίδια σωματικά σήματα. Λόγω αυτού, είναι εύκολο κανείς να παρεξηγήσει τον ενθουσιασμό της επιτυχίας με το άγχος και τη νευρικότητα. Έτσι, αποφεύγουν καταστάσεις που πυροδοτούνται τέτοια συναισθήματα.
– Φόβος κοινωνικής αντίδρασης: Ορισμένες φορές, οι άνθρωποι φοβούνται την επιτυχία λόγω των αναμενόμενων κοινωνικών συνεπειών. Για παράδειγμα, οι γυναίκες μπορεί να φοβούνται την προαγωγή επειδή δεν συμβαδίζει με τους παραδοσιακούς ρόλους φύλου. Οι άνθρωποι τείνουμε να συμβιβαζόμαστε με τις νόρμες για να μην προκαλέσουμε αντίδραση.
– Αρνητικές εμπειρίες: Υπάρχουν κι εκείνοι που έχουν βιώσει αρνητικές συνέπειες στο παρελθόν επειδή τα πήγαν καλά σε κάτι. Έτσι, αποφεύγουν να βιώσουν την ίδια εμπειρία.
– Χαμηλή αυτο-αποτελεσματικότητα: Οι ειδικοί έχουν βρει ότι οι άνθρωποι με φόβο επιτυχίας επίσης τείνουν να έχουν χαμηλή αίσθηση αυτο-αποτελεσματικότητας, δηλαδή πιστεύουν ότι δεν έχουν την ικανότητα να πετύχουν τους στόχους τους.
– Ντροπή ή κοινωνικό άγχος: Οι άνθρωποι που είναι ντροπαλοί ή έχουν κοινωνική φοβία φοβούνται την επιτυχία επειδή αποφεύγουν να είναι στο προσκήνιο.
Ποιες είναι οι επιδράσεις του φόβου για επιτυχία και πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί
Ο φόβος επιτυχίας μπορεί να έχει σοβαρές αρνητικές επιδράσεις στη ζωή κάποιου. Μια έρευνα συμπέρανε ότι αυτός ο φόβος συνδεόταν με σημαντικά μειωμένη ικανοποίηση από τη ζωή. Επίσης, αυτοί οι άνθρωποι δυσκολεύονται να ξεκινήσουν και να διατηρήσουν συμπεριφορές, με συνέπεια να μειώνονται σταδιακά και τα κίνητρά τους. Τείνουν τέλος να υιοθετούν χαμηλούς ακαδημαϊκούς και κοινωνικών στόχους σε σύγκριση με τις ικανότητές τους.
Ευτυχώς, η ψυχοθεραπεία διαθέτει ισχυρά εργαλεία που μπορούν να αντιμετωπίσουν αυτό το φόβο και να απελευθερώσουν το θεραπευόμενο από τα εμπόδια αυτά, που συχνά φτάνουν σε βαθμό αυτοκαταστροφικό. Δύο πολύ χρήσιμες προσεγγίσεις είναι η ψυχαναλυτική/ψυχοδυναμική, η οποία εστιάζει στην κατανόηση ασυνείδητων επιρροών και παιδικών εμπειριών και πώς αυτές συνεισφέρουν στα προβλήματα του σήμερα· η γνωσιακή-συμπεριφοριστική, η οποία μας μαθαίνει να αναγνωρίζουμε τις αυτόματες αρνητικές σκέψεις που αναπαράγουν το πρόβλημα και στη συνέχεια μέσω της ψυχοεκπαίδευσης μας επιτρέπει να αναπτύσσουμε θετικούς τρόπους σκέψης που δεν παρεμποδίζουν την επίτευξη γενικής ικανοποίησης από τη ζωή.
