Η παρουσία του ατόμου μέσα σε μια ομάδα ψυχοθεραπείας συνιστά μια διαφορετική μέθοδο υποστήριξης και ανάπτυξης σε προσωπικό επίπεδο, η οποία λαμβάνει χώρα στο πλαίσιο μιας ομάδας.
Τούτο συμβαίνει γιατί η προσωπική εξέλιξη του κάθε ανθρώπου δεν πραγματοποιείται αποκλειστικά μέσω των ατομικών συνεδριών, αλλά μπορεί να συμβεί επιπλέον μέσω διερεύνησης και ανάλυσης του εαυτού μας στο πλαίσιο μιας ομάδας. Στις μέρες μας, άλλωστε, η ομαδική ψυχοθεραπεία δεν είναι γενικά κάτι πρωτόγνωρο ή καινοτόμο, ενώ ως διαδικασία, με στόχο να παραμένει πάντοτε λειτουργική, έχει κάποιες αρχές και ορισμένους κανόνες για τα μέλη της εκάστοτε ομάδας.
Advertisment
Η ομαδική ψυχοθεραπεία, το περίφημο group therapy δηλαδή, χαρακτηρίζεται από τον πάγιο στόχο του να προσφέρει βοήθεια στους ανθρώπους που τη χρειάζονται στο επίπεδο της προσωπικής ανάπτυξης, της διαχείρισης της καθημερινότητας, της λειτουργικής αντιμετώπισης των δυσκολιών και βέβαια της ατομικής εξέλιξης. Στο σημείο αυτό είναι χρήσιμο να τονιστεί ότι, αν και στις συνεδρίες των ατομικών ψυχοθεραπειών ο θεραπευόμενος βρίσκεται μόνος του με τον ψυχοθεραπευτή, στις ομαδικές συνεδρίες ψυχοθεραπείας το μοντέλο αφορά στην παρουσία περισσότερων ατόμων, σε ομάδες δηλαδή από πέντε έως δέκα άτομα, παρουσία πάντοτε του ψυχοθεραπευτή που είναι υπεύθυνος.
Επί της ουσίας στο συγκεκριμένο μοντέλο της ομαδικής ψυχοθεραπεία δίδεται προσοχή στις αλληλεπιδράσεις σε διαπροσωπικό επίπεδο, ενώ το κομμάτι διαχείρισης και αντιμετώπισης εστιάζει σε δυσλειτουργικές καταστάσεις που αφορούν στις σχέσεις των ανθρώπων, σε περιπτώσεις όπως η κατάθλιψη, οι διατροφικές διαταραχές, το άγχος στην καθημερινότητα και ούτω καθεξής.
Πριν γίνει αναφορά στα επιμέρους οφέλη που προσφέρει η ομαδική ψυχοθεραπεία, είναι ίσως σημαντικό να σημειωθεί ότι ο εκάστοτε υπεύθυνος ψυχοθεραπευτής – ψυχολόγος, ο οποίος συντονίζει την ομάδα, αξιολογεί και επιλέγει τους ενδιαφερόμενους, όταν πιστεύει ότι κάποιος/α μπορεί να ωφεληθεί από την ομαδικής ψυχοθεραπεία και συγχρόνως να βοηθήσει, επιδρώντας θετικά, τα υπόλοιπα μέλη με την παρουσία του.
Advertisment
Το παραπάνω είναι αναγκαίο φυσικά, καθώς σε μια ομάδα ψυχοθεραπείας η συζήτηση με τα υπόλοιπα μέλη, η ανταλλαγή εμπειριών και η γενικότερη αλληλεπίδραση είναι βασικό στοιχείο. Συνεπώς, ένα άτομο μπορεί να μην επιθυμεί ή να μην είναι έτοιμο να έρθει σε επαφή με αρνητικά συναισθήματα ή εμπειρίες άλλων ανθρώπων, ή να ακούσει για δυσάρεστες καταστάσεις, ακόμα και όταν η προσοχή δίδεται στο πως είναι καλύτερο να τις αντιμετωπίσει κανείς.
Αναφορικά με τη διαμόρφωση των ομάδων αυτών, στο γραφείο μας η μέθοδος της ψυχοθεραπευτικής ομάδας προτείνεται, αφού ο θεραπευόμενος ολοκληρώσει τον ατομικό κύκλο θεραπείας του και όταν κρίνεται ότι η ένταξή του σε μια ομάδα θα τον βοηθήσει. Κατά αυτόν τον τρόπο διαμορφώνονται μικρές ομάδες ψυχοθεραπείας κλειστού τύπου, ενώ από την πλευρά του υπευθύνου η διαδικασία πλαισιώνεται και από συνάδελφο του αντίθετου φύλου.
Στη συνέχεια θα αναφέρουμε ορισμένους λόγους, για τους οποίους θα μπορούσε κάποιος αποτελέσει μέλος μιας ομάδας ψυχοθεραπείας και να ωφεληθεί από αυτή την εμπειρία.
Ειδικότερα, συμβαίνει αρκετά συχνά στους ανθρώπους, όταν βιώνουν μια δύσκολη κατάσταση, κάποια ανεπιθύμητα συναισθήματα ή και ψυχοσωματικά συμπτώματα, να πιστεύουν ότι είναι οι μόνοι άνθρωποι που βιώνουν κάτι τέτοιο, με αποτέλεσμα να αισθανθούν μόνοι και σε μειονεκτική θέση. Συνεπώς, μπαίνοντας σε μια ομαδική ψυχοθεραπείας και γνωρίζοντας άτομα με παρόμοια βιώματα, οι άνθρωποι αυτοί ανακουφίζονται σημαντικά και σταδιακά νιώθουν λιγότερο μόνοι. Επιπρόσθετα, αρκετοί άνθρωποι αντιμετωπίζουν δυσκολία στο διαχειριστούν και να ξεπεράσουν το οποιοδήποτε πρόβλημά τους, κυρίως επειδή θεωρούν ότι αυτό είναι πάνω από τις δυνάμεις τους.
Ωστόσο, στο πλαίσιο μιας ομάδας ψυχοθεραπείας μπορεί κανείς να έρθει σε επαφή με ανθρώπους που είχα το ίδιο ή παρόμοιο πρόβλημα και μπόρεσαν να το διαχειριστούν σωστά και εν τέλει να το ξεπεράσουν. Η συγκεκριμένη κατάσταση, όπως αντιλαμβάνεται εύκολα κανείς, λειτουργεί άμεσα ως παράδειγμα και ως κίνητρο για κινητοποίηση και δράση, ώστε να διαχειριστεί κανείς ό,τι τον απασχολεί στην προσωπική του ζωή.
Παράλληλα, είναι γνωστό ότι ένας αρκετά σημαντικός αριθμός ατόμων αντιμετωπίζουν με καχυποψία την έκθεση μπροστά σε κάποια ομάδα ανθρώπων ή την αποφεύγουν εντελώς. Ουσιαστικά γίνεται λόγος για άτομα που βιώνουν ορισμένα εκ των ψυχοσωματικών συμπτωμάτων όταν έρχεται η ώρα να εμφανιστούν ενώπιον κόσμου. Έτσι, το υψηλό άγχος που παρουσιάζεται στις περιπτώσεις αυτές φέρνει στην επιφάνεια ανεπιθύμητα συναισθήματα και κυρίως δυσλειτουργικές συμπεριφορές και αντιδράσεις, όπως για παράδειγμα ο εκνευρισμός, ο θυμός, η τάση απομονωτισμού και η γενικότερη άρνηση.
Μια αρκετά γνωστή περίπτωση που συνδέεται με την παραπάνω αναφορά είναι αυτή της αγοραφοβίας. Επομένως η παρουσία των ατόμων αυτών σε μια ομαδική ψυχοθεραπεία είναι πολύ σημαντική, διότι προσφέρεται στα άτομα αυτά το «έδαφος» να διατυπώσουν τις σκέψεις του και τα συναισθήματά τους χωρίς φόβο, μέσα σε ένα υποστηρικτικό πλαίσιο, χωρίς το άγχος μια κακής κριτικής στα λεγόμενα κάποιου ατόμου και φυσικά με τη δυνατότητα συζήτησης και ανάπτυξης για κάθε προβληματισμό.
Ακόμα, πέραν των όσων προαναφέρθηκαν, δηλαδή την ελεύθερη έκφραση και την αποδοχή των συναισθημάτων, αξιοποιούνται κι άλλες μέθοδοι, όπως για παράδειγμα διάφορες ασκήσεις χαλάρωσης, τεχνικές έκφρασης των συναισθημάτων, μέθοδοι αποδοχής του διαφορετικού συναισθήματος και πραγματοποιείται συστηματική καλλιέργεια του συναισθήματος της ασφάλειας και της αλληλεγγύης ανάμεσα στα μέλη της ομάδας.
Ένα τέτοιο πλαίσιο βοηθάει άμεσα και σε σημαντικό βαθμό το κάθε άτομο να αναπτύξει και βελτιώσει αρκετά τις κοινωνικές του δεξιότητες. Εδώ να αναφέρουμε ότι μέσα από τις παραπάνω τεχνικές και ασκήσεις ο ψυχοθεραπευτής έχει την ευκαιρία να διαμορφώσει μια αυθεντική και ολοκληρωμένη εικόνα για το κάθε μέλος, παρατηρώντας το στην αλληλεπίδρασή του με τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας.
Σχετικά με το ζήτημα της ομαδικής ψυχοθεραπείας ο I. Yalom έχει γράψει στο βιβλίο του «Θεωρία και πράξη της ομαδικής ψυχοθεραπείας» τις παρακάτω βασικές αρχές, οι οποίες προέκυψαν μετά από χρόνια μελέτη του ίδιου σε ομαδικές ψυχοθεραπείες.
Πιο αναλυτικά, ο Yalom αναφέρει:
α) την κατανόηση του εαυτού,
β) την ενστάλαξη της ελπίδας, ως παροχή κινήτρου από το ένα μέλος στο άλλο
γ) την καθολικότητα, η οποία αφορά στην αποδοχή του νέου μέλος μέσα στην ομάδα από τα υπόλοιπα
δ) τον αλτρουισμό, η οποίος αφορά στην υποστήριξη και βοήθεια του ενός μέλους προς το άλλο
ε) την οικογενειακή επαναδιαδραμάτιση, η οποία αφορά στο οικογενειακό περιβάλλον που δημιουργεί η ομαδική ψυχοθεραπεία
ζ) τη διαπροσωπική μάθηση, η οποία προκύπτει από την αλληλεπίδραση των μελών και την ανταλλαγή απόψεων
η) τη συνεκτικότητα της ομάδας, η οποία αφορά στην αίσθηση του ανήκειν που αναπτύσσει το άτομο μέσα στην ομάδα
στ΄) την κάθαρση, η οποία σχετίζεται με την ανακούφιση που αισθάνεται σταδιακά το άτομο μέσα από την ομαδική ψυχοθεραπεία
ι) τη μετάδοση των πληροφοριών, η οποία αφορά στην ανταλλαγή σκέψεων και βιωμάτων
κ) τη μιμητική συμπεριφορά, η οποία αφορά στην κατά παραδειγματισμό έκφραση δύσκολων συναισθημάτων και εμπειριών και η οποία μάλιστα είναι εξαιρετικά βοηθητική
λ) τους υπαρξιακούς παράγοντες, οι οποίοι σχετίζονται με ζητήματα ζωής και θανάτου, καθημερινότητας και συνειδητοποίησης αυτής, καθώς επίσης και με το σεβασμό τόσο στις ανάγκες τους όσο και στις προσωπικές επιλογές του καθενός.
Με δεδομένα τα όσα προαναφέρθηκαν πρέπει να ξέρει κανείς ότι μια σωστή και λειτουργική ψυχοθεραπευτική ομάδα δεν έχει σκοπό να εστιάσει στις αρνητικές εμπειρίες και ασχοληθεί μόνο με αυτές. Απεναντίας, σε αυτές τις ομάδες οι άνθρωποι συνηθίζουν να μοιράζονται όλες τις εμπειρίες τους και μέσα από τα βιώματά τους να διασκεδάζουν, αντιμετωπίζοντας ό,τι χρειάζεται με ειλικρίνεια και αισιοδοξία. Αναμφίβολα, λοιπόν, οι ψυχοθεραπευτικές ομάδες, ως επί το πλείστον, λειτουργούν κινητοποιητικά και παρηγορητικά για τον σύγχρονο άνθρωπο.
- Τι είναι η αναβλητικότητα και πως να τη διαχειριστείς; - 29 Αυγούστου 2022
- Η φοβία της δέσμευσης: Βήματα προς την κατανόησή της - 24 Μαΐου 2022
- Πένθος και παιδική ηλικία: Απώλεια και διαχείριση του παιδιού - 8 Δεκεμβρίου 2021
