Γράφει η Χαρίκλεια Μανουσάκη, Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας κι Επικοινωνίας. Επιστημονική Συνεργάτης σε Θέματα Ψυχικής Υγείας
Η διαταραχή πανικού αποτελεί αγχώδη διαταραχή, η οποία χαρακτηρίζεται από αιφνίδιες κι επαναλαμβανόμενες προσβολές άγχους, δυσφορίας, φόβου και ενίοτε τρόµου.
Τα συμπτώματα µε τα οποία εκδηλώνεται διαχωρίζονται σε σωµατικά (αίσθηµα παλµών, ταχυκαρδία, σφίξιμο ή δυσφορία στο στήθος, εφίδρωση, τρέμουλο, ναυτία, διαταραχή αναπνοής ή δύσπνοια, ζαλάδα ή/και τάση λιποθυμίας, κ.α.) και ψυχολογικά (αίσθηµα τρέλας, αίσθημα απώλειας ελέγχου, φόβος θανάτου κ.α.).
Η συχνότητα εμφάνισης κρίσεων πανικού είναι συχνότερη στις γυναίκες (περίπου διπλάσια), ενώ εμφάνιση µεµονωµένων προσβολών πανικού στον γενικότερο πληθυσμό, κατά τη διάρκεια της ζωής του, φθάνει το 35%.
Advertisment
Η διαταραχή πανικού είναι μια χρόνια, μάλλον, κατάσταση που συχνά υπόκειται σε διακυμάνσεις των συμπτωμάτων. Μία αρχική κρίση πανικού μπορεί να την ακολουθήσει το χρόνιο άγχος κι η ανησυχία, πυροδοτώντας τελικά επόμενες ξαφνικές κρίσεις. Ορισμένα γεγονότα, χώροι ή/και καταστάσεις μπορεί να συνδέονται με τις κρίσεις πανικού κι ως εκ τούτου, το άτομο αρχίζει να αποφεύγει τους χώρους και τις καταστάσεις αυτές, με αποτέλεσμα η διαταραχή πανικού να εξελιχθεί σε μια άλλη σοβαρή αγχώδη διαταραχή (π.χ. αγοραφοβία). Επιπλέον, καθώς οι δραστηριότητες και η ζωή του ατόμου περιορίζονται κι έτσι εμφανίζονται δευτερογενείς καταστάσεις όπως κατάθλιψη ή/και εθισμός στο αλκοόλ ή τις ψυχότροπες ουσίες.
Οι σκέψεις του ατόμου ότι θα πεθάνει ή θα τρελαθεί δημιουργούν εκ νέου μια απειλή, στην οποία ο εγκέφαλος αντιδρά ενισχύοντας αυτόματα τον μηχανισμό άμυνας, κάτι που οδηγεί στην κορύφωση των συμπτωμάτων κ.ο.κ. Αντιθέτως, εάν το άτομο αναγνωρίσει ψύχραιμα τα συμπτώματα σαν έκφραση έντονου άγχους που δεν θα τον βλάψει, τότε η κρίση πανικού θα υποχωρήσει συντομότερα, καθώς δεν θα τροφοδοτείται με επιπλέον φόβο. Εάν το άτομο ζητήσει θεραπεία, όσο το δυνατόν νωρίτερα, οι κοινωνικές κι επαγγελματικές δραστηριότητες του δεν θα επηρεαστούν σημαντικά, με αποτέλεσμα το άτομο να ζει μια περισσότερο ελεύθερη ζωή.
Θα ήταν καλό, να διαχωρίσουμε αυτό που συμβαίνει στο σώμα και το μυαλό αφότου ξεκινήσει η κρίση πανικού από την αιτία της κρίσης: οι κρίσεις πανικού ξεκινάνε συνήθως ξαφνικά κι ίσως ανεξήγητα. Ένας τρόπος, συνεπώς, να κατανοήσουμε την επερχόμενη κρίση είναι η σαφής ένδειξη εσωτερικής ψυχικής ταραχής, η οποία μπορεί να προέρχεται από αυξημένη πίεση λόγω παρατεταμένων δυσκολιών στην προσωπική ή την επαγγελματική ζωή. Ίσως να αποτελεί την έκφραση δυνατών συναισθημάτων, πόνου προερχόμενο από απώλεια, ή θυμού από γεγονός που το άτομο αρνείται να παραδεχτεί. Τα καταπιεσμένα, μη αποδεκτά συναισθήματα δεν εξαφανίζονται ως δια μαγείας. Αντίθετα, δημιουργούν έντονη εσωτερική πίεση η οποία κάποια στιγμή θα εκτονωθεί με τη μορφή εκρήξεως (κρίση πανικού). Υπό το κράτος της κρίσης πανικού, η προσοχή των ατόμων απορροφάται πλήρως από τα σωματικά τους συμπτώματά, επιδεινώνοντας το αίσθημα απώλειας ελέγχου επί της σωματικής και ψυχικής υπόστασής τους, που με τη σειρά του επιτείνει την ήδη βεβαρυμμένη σωματική εκδήλωση.
Advertisment
Οι λόγοι που κάποιοι άνθρωποι εμφανίζουν κάποια στιγμή στη ζωή τους διαταραχή πανικού (και γενικά αγχώδεις διαταραχές), έχουν να κάνουν με την ιδιοσυγκρασία τους, τις στρατηγικές που έχουν αναπτύξει για την αντιμετώπιση δυσκολιών, την αυτοεκτίμηση και την αυτοεικόνα τους, τη βιολογική τους προδιάθεση, την κληρονομικότητα, τους τρόπους που έχουν από παιδιά διδαχθεί ως τρόπους αντιμετώπισης στρεσογόνων καταστάσεων κ.α.
Στην αποτελεσματικότερη διάγνωση και αντιμετώπιση μίας κρίσης πανικού βοηθά η διερεύνηση κι η αντιμετώπιση των βιολογικών αιτιών (νευροφυσιολογικοί μηχανισμοί) που πυροδοτούν το άγχος, η διερεύνηση του ενδεχομένου το άγχος να εκδηλώνεται στο πλαίσιο μιας ψυχικής διαταραχής, η οποία χρήζει συνολικότερης κι ειδικότερης αντιμετώπισης, η διερεύνηση εάν το άγχος αποτελεί περιπτωσιακή αντίδραση του ατόμου στις παρούσες συνθήκες της ζωής του, η διερεύνηση των ψυχοκοινωνικών προβλημάτων που αντιμετωπίζει, οι υποστηρικτικές δυνατότητες του περιβάλλοντός του και οι ανάγκες, καθώς και οι μηχανισμοί της προσωπικότητάς του, με τους οποίους προσπαθεί να διαχειριστεί την καθημερινότητα του.
Οι άνθρωποι που έχουν βιώσει κρίση πανικού, έστω και μία φορά στη ζωή τους, χρειάζονται ιδιαίτερη στήριξη κι αντιμετώπιση.
Εκτός από την κατανόηση, υποστηρικτικά απαιτούνται:
– η δημιουργία θετικού υποστηρικτικού περιβάλλοντος, που να καλλιεργεί την ασφάλεια και την εμπιστοσύνη
– η ενδυνάμωση των δυνατών ψυχικών σημείων του ατόμου
– η ενδυνάμωση της αυτοεκτίμησης μέσω δραστηριοτήτων που παρέχουν ευκαιρίες για επιτυχία και που αναπτύσσουν τις δεξιότητες χειρισμού στρεσογόνων καταστάσεων
Η συστηματική προσέγγιση των αγχωδών διαταραχών κι η κοινωνική υποστήριξη από σημαντικά πρόσωπα βοηθούν ουσιαστικά κι αποτελεσματικά το άτομο στην αντιμετώπιση αγχογόνων καταστάσεων.
Η Χαρίκλεια Μανουσάκη είναι Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας κι Επικοινωνίας – Επιστημονική Συνεργάτης σε Θέματα Ψυχικής Υγείας και Διαχείρισης Σχέσεων
Solutions Focused Coaching, Συστημική Σύμβουλος, Συστημική Αναπαράσταση, Play Therapy, EFT, NLP, Marte Meo
