Τα περισσότερα επιστημονικά πεδία σήμερα βασίζονται, άλλα περισσότερο άλλα λιγότερο, σε θεωρίες οι οποίες εδραιώθηκαν αρκετές δεκαετίες ή ακόμα και αιώνες πριν και συνεχίζουν μέχρι τώρα να αποτελούν εξαίρετα δείγματα της ανθρώπινης σκέψης. Παρακάτω ακολουθούν οι δέκα πιο χαρακτηριστικές, αυτές που αν δεν είχαν διατυπωθεί, ο κόσμος μας ενδεχομένως να ήταν διαφορετικός.
Θεωρία πληροφορίας- Claude Shannon, 1948
Advertisment
Ο Shannon με αυτή του τη θεωρία έθεσε το μαθηματικό υπόβαθρο για δεκάδες άλλες επαναστατικές εφαρμογές, μεταξύ των οποίων οι ηλεκτρονικές επικοινωνίες και η επιστήμη της πληροφορικής. Χωρίς τη θεωρία της πληροφορίας, τα μπιτ θα χρησιμοποιούνταν ακόμα σε ασκήσεις φοιτητών πληροφορικής.
Θεωρία των παιγνίων: John von Neumann και Oskar Morgenstern, 1944 (με σημαντικές προσθήκες από τον John Nash στα 50s)
Αν και αναπτύχθηκε κυρίως για την οικονομία, όπου είχε αρκετή επιτυχία, η θεωρία των παιγνίων υιοθετήθηκε ευρέως από δεκάδες κοινωνικές επιστήμες. Μάλιστα η εξελικτική θεωρία των παιγνίων αποτελεί σημαντικό κλάδο της εξελικτικής βιολογίας. Επίσης, η θεωρία των παιγνίων βρήκε εφαρμογές σε καθημερινές δραστηριότητες όπως το πόκερ, το ποδόσφαιρο, ακόμα και στη διαπραγμάτευση για υψηλότερο μισθό. Ο Nash κέρδισε το βραβείο Νόμπελ επειδή κατάφερε να την εξελίξει.
Advertisment
Θεωρία της καύσης του Οξυγόνου, Antoine Lavoisier, 1770
Ο Lavoisier δεν ανακάλυψε το οξυγόνο, όμως ήταν ο πρώτος που κατανόησε τη χημική και βιολογική λειτουργία του στοιχείου αυτού και μελέτησε το φαινόμενο της ζύμωσης και της αναπνοής. Ο ίδιος απέρριψε την μέχρι τότε επικρατούσα θεωρία του φλογιστού, και άνοιξε τον δρόμο για την ανάπτυξη της σύγχρονης χημείας. Τόσο πολύ εκτίμησαν την συνεισφορά του τότε, που τον αποκεφάλισαν επειδή κατηγορήθηκε πως «εμπόδιζε την ανανέωση του αέρα στο Παρίσι» και ότι «νόθευε τον καπνό που αγόραζαν οι γάλλοι πολίτες».
Θεωρία των τεκτονικών πλακών, Alfred Wegener, 1912, J. Tuzo Wilson, 1960
Ο Βέγκενερ συνειδητοποίησε ότι οι ήπειροι μετακινούνταν μόλις την πρώτη δεκαετία του 20ου αιώνα, όμως το 1960 οι επιστήμονες συμπλήρωσαν το παζλ σε μια ολοκληρωμένη θεωρία για τις τεκτονικές πλάκες. Η συνεισφορά του Καναδού γεωφυσικού Wilson υπήρξε καθοριστικής σημασίας για αυτή τη θεωρία, ενώ πολλοί άλλοι ερευνητές έπαιξαν εξίσου σημαντικό ρόλο.
Στατιστική μηχανική, James Clerk Maxwell, Ludwig Boltzmann, J. Willard Gibbs, τέλη 19ου αιώνα
Εξηγώντας τη θερμότητα σε συνάρτηση με την στατιστική συμπεριφορά των ατόμων και των μορίων, η στατιστική μηχανική βοήθησε στην ερμηνεία των φαινομένων και των νόμων των αερίων και της θερμοδυναμικής και παράλληλα παρείχε σημαντικές πληροφορίες για τον ‘χαρακτήρα’ των ατόμων.
Πέρα από αυτό, η στατιστική μηχανική εδραίωσε τον ρόλο της θεωρίας των πιθανοτήτων στις πειραματικές επιστήμες, αφού περιγράφει όλα τα φαινόμενα που βλέπουμε με τη βοήθεια στατιστικών μεγεθών. Οι σύγχρονες επεκτάσεις της στατιστικής μηχανικής εφαρμόζονται σε ένα σωρό πραγμάτων: από την επιστήμη των υλικών και τους μαγνήτες, μέχρι το… κυκλοφοριακό και την συμπεριφορά των ψηφοφόρων.
Ειδική σχετικότητα, Albert Einstein, 1905
Πολλοί θα πουν ότι η θεωρία της ειδικής σχετικότητας του Einstein δεν ήταν και τόσο επαναστατική, επειδή διατήρησε αρκετές θεωρίες της κλασσικής φυσικής. Όμως και πάλι, κατάφερε να συγχωνεύσει τον χώρο με το χρόνο, την ύλη με την ενέργεια, έκανε πραγματικότητα την ατομική βόμβα και μας έμαθε ότι να γερνάμε… πιο αργά κατά τη διάρκεια μιας πτήσης στο διάστημα. Τι άλλο θέλετε;
Γενική σχετικότητα – Einstein, 1915
Δέκα χρόνια μετά την ειδική σχετικότητα, ο Albert κάνει το δεύτερο «μπαμ» με κάτι ακόμα πιο επαναστατικό: την γενική σχετικότητα, η οποία παρέκαμψε τον νόμο της βαρύτητας του Νεύτωνα για να εξηγήσει την καμπύλη του χωροχρόνου. Επίσης, άνοιξε τα μάτια των επιστημόνων γύρω από το σύμπαν που διαστέλλεται και έδωσε υλικό στους λάτρεις και συγγραφείς της επιστημονικής φαντασίας ώστε να μιλούν για μαύρες τρύπες.
Κβαντική θεωρία – Max Planck, Einstein, Niels Bohr, Werner Heisenberg, Erwin Schrödinger, Max Born, Paul Dirac, 1900–1926
Η θεωρία αυτή αποδόμησε όλη τη θεωρία της κλασικής φυσικής, κατεδάφισε τις συνήθεις έννοιες της φύσης της πραγματικότητας, έκανε… άνω κάτω ολόκληρες φιλοσοφίες γύρω από την αιτία και το αποτέλεσμα και αποκάλυψε ιδιαιτερότητες πάνω στη φύση, τις οποίες κανένας, όσο ευφάνταστος κι αν ήταν, δε θα μπορούσε να σκεφτεί εκείνη την περίοδο.
Φυσική επιλογή – Charles Darwin, 1859
Ο Δαρβίνος έδειξε ότι η πολυπλοκότητα της ζωής και οι επίσης περίπλοκες σχέσεις μεταξύ των διαφόρων μορφών ζωής θα μπορούσαν να προκύψουν και να επιβιώσουν χωρίς την ύπαρξη κάποιου Δημιουργού ή οποιασδήποτε Κιβωτού. Ο Δαρβίνος άνοιξε το ανθρώπινο μυαλό και το οδήγησε να κυνηγήσει την φυσική επιστήμη, χωρίς να επηρεάζεται από υπερφυσικές προκαταλήψεις. Η θεωρία του ήταν τόσο επαναστατική, που ακόμα και σήμερα αρκετοί την αμφισβητούν. Κακώς.
Ηλιοκεντρισμός – Κοπέρνικος, 1543
Ίσως η μεγαλύτερη ιδέα που υπήρξε ποτέ, επινοήθηκε αρχικά από τους αρχαίους Έλληνες όμως καθιερώθηκε μόλις δύο χιλιετίες αργότερα από τον Κοπέρνικο: η Γη περιστρέφεται γύρω από τον ήλιο, όπως και οι άλλοι πλανήτες, όχι το αντίστροφο.
Του Νικόλα Γεωργιακώδη www.in2life.gr
