Του Κωνσταντίνου Σμιξιώτη
Με το κείμενο αυτό, ανοίγουμε τον φάκελο του φόβου. Μια ανάλυση περί φόβου δεν είναι και το πιο εύκολο εγχείρημα. Οι μάσκες του είναι τόσες όσα και τα ελαττώματα του ανθρώπου, εν ολίγοις μια ολόκληρη λεγεώνα. Ο χώρος δεν επιτρέπει να απλωθούμε πολύ, εκτός κι αν το κάνουμε σήριαλ, αυτό θα το αφήσουμε στη ροή της γραφής κι όπου μας πάει.
Advertisment
Τι είναι ο φόβος; Από πού πηγάζει; Αν μπορούσαμε να απαντήσουμε σε αυτά τα δύο ερωτήματα θα λύναμε τον γόρδιο δεσμό ή μήπως αυτή η γνώση από μόνη της δεν προσδίδει θάρρος για το επόμενο βήμα; Δηλαδή, ρωτώ τον αναγνώστη, αν σήμερα στο τέλος αυτού του άρθρου κατορθώσει να μάθει τι ακριβώς πρεσβεύει ο δικός του φόβος, θα είναι σε θέση να τον υπερβεί; Με βεβαιότητα θα απαντούσα: Όχι! Πολλοί άνθρωποι γνωρίζουν τι κρύβεται πίσω από τον φόβο τους αλλά δεν έχουν τη δύναμη να τον αντιμετωπίσουν. Φοβούνται περισσότερο τη δράση προς τον φόβο τους, από τον ίδιο τον φόβο τους.
Συνεχώς θα στέκεται ως εμπόδιο ανάμεσα στο σημείο που βρισκόμαστε και την πραγματική γνώση, η αδυναμία της δράσης. Ο φόβος της δράσης είναι πιο δυνατός κι απ’ τον φόβο. Αλλά αυτό που υποστηρίζει την αδράνεια είναι η βολή, είναι η δύναμη της συνήθειας κι αν εν τέλει αυτή η όποια συνήθεια είναι ευεργετική, ας μείνει κι ας μας αποκοιμίσει με την θαλπωρή της, ας μας κανακέψει στο λήθαργο της κι ας πεθάνουμε αποκαμωμένοι στην αποχαύνωση της. Άλλωστε αυτοί που θέλουν να ζήσουν είναι αεικίνητοι κι αναζητούν πάντα το καινούριο, το άγνωστο, όχι το ανήθικο κι επιβλαβές αλλά το νέο , το φωτεινό το ζωντανό.
Ας επιστρέψουμε όμως στην ουσία του κειμένου. Υπάρχουν διάφορα είδη φόβου και πολλά είδη φοβίας. Πρώτα απ’ όλα υπάρχει ο φόβος της προστασίας, που προσπαθεί να λογικεύσει την απερισκεψία και το περίσσιο θάρρος που ενίοτε γίνεται παράτολμο. Τι είναι αυτό που γνωρίζει καλύτερα από μας, αυτό που πιθανόν θα μας βλάψει στο επόμενο μας βήμα; Δυο φωνές ηχούν χαμηλόφωνα εκείνη την ώρα. Η φωνή της λογικής κι η φωνή της συνείδησης. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις υπάρχει ήδη καταγεγραμμένο μέσα μας ένα τραυματικό γεγονός που εν αγνοία μας τείνουμε να επαναλάβουμε, υπάρχει όμως καταχωρημένο κι ένα σενάριο που είμαστε έτοιμοι να εκπληρώσουμε εξ αιτίας επιβλαβών συνηθειών από τις οποίες δεν έχουμε κατορθώσει να απαλλαγούμε.
Advertisment
Στη πρώτη περίπτωση αφυπνίζεται η μνήμη της λογικής, του Νου που γνωρίζει και προσπαθεί να μας αποτραβήξει από την πεπατημένη. Στη δεύτερη περίπτωση είναι η διορατική συνείδηση που επιχειρεί να φωτίσει με την άηχη φωνή της, ένα σκοτεινό για μας μονοπάτι. Είναι εκείνα τα τσιμπήματα που νιώθουμε στο ηλιακό πλέγμα λίγο πριν επιχειρήσουμε ένα καινούριο μας σχέδιο.
Αυτές οι μορφές αφύπνισης χειρίζονται τα συναίσθημα του φόβου για να μας αποτρέψουν από ένα βέβαιο ατόπημα. Άρα ως τέτοιος ο φόβος είναι ένα μηχανικό διαχειρίσιμο εργαλείο. Όμως γιατί αναδύεται το ίδιο αυτό συναίσθημα που νιώθουμε κι όταν έχουμε να περάσουμε από μια δύσκολη δοκιμασία; Γιατί είναι τόσο όμοιο με όλα εκείνα που μας κρατούν καρφωμένους στη γη; Πως μπορούμε να ξεχωρίσουμε τη διαφορά, ανάμεσα στην προστασία και τον κίνδυνο της σωματικής μας ακεραιότητας και την απαραίτητη αλλαγή;
Φανταστείτε για λίγο ότι βρίσκεστε στη δίνη μιας άσχημης κατάστασης; Θέλετε πολύ να βρείτε μια διέξοδο αλλά δε ξέρετε πως. Εκείνη τη στιγμή είναι χρήσιμο να αναλογιστείτε ποια λύση σας φοβίζει περισσότερο. Ποιο είναι εκείνο το βήμα που με τη σκέψη και μόνο να το επιχειρήσετε, πλημμυρίζετε από τρόμο και φόβο; Μη το επιχειρήσετε αμέσως , αλλά καθίστε για λίγο κι αναρωτηθείτε: Γιατί τρομάζω και μόνο με τη σκέψη; Τι είναι αυτό που δε θέλει να κάνω αυτό το βήμα; Τι κρύβεται πίσω από ένα τέτοιο επιχείρημα;
Αυτός ο συλλογισμός, όταν γίνει με πραγματικό ενδιαφέρον θα λειτουργήσει σαν ένας φακός που ρίχνει φως σε σκοτεινές γωνίες της ψυχής σας. Πίσω από ένα μελλοντικό βήμα μπορεί να φυτοζωεί ένα ελάττωμα που θα χάσει την επικυριαρχία του πάνω σας αν διανοηθείτε και το τολμήσετε. Αν καταφέρετε και βγείτε από το αδιέξοδο στο οποίο βρίσκεστε σήμερα κάτι θα πεθάνει μέσα σας. Αυτό που θα χάσει τη ζωή του δεν είναι απλά το παλιό και το φθαρμένο αλλά είναι εκείνο που δεν θα έχει θέση στο αύριο σας, στην εξέλιξη σας. Άρα ως τέτοιο είναι ένα επίπλαστο κι εφήμερο ένδυμα που την επόμενη μέρα θα είναι άχρηστο για σας. Αυτό λοιπόν που κρατάει τον άνθρωπο παγιδευμένο στη βολή είναι αυτό που τρέφεται από αυτή την αποχαυνωτική κατάσταση: Είναι ένα ελάττωμα.
Ο φόβος όμως είναι κι ένας μεγάλος Δάσκαλος, για όποιον όμως τολμήσει και πλησιάσει προς το μέρος του. Ως Λεγεωνάριος είναι ένας Εωσφόρος. Είναι ο κομιστής του φωτός. Όλα τα ελαττώματα είναι εντολοδόχοι στρατιώτες. Όσο φοβάστε μένουν αδρανείς κι όταν θελήσετε να ανασκουμπωθείτε, έρχονται και σας φοβίζουν. Η διαφορά του από έναν Δάσκαλο της Αγάπης, που δίνει απλόχερα το φως του, είναι πως τον Φόβο πρέπει να τον σκοτώσεις για να κλέψεις το φως, ενώ ο Δάσκαλος της Αγάπης θυσιάζεται για να το προσφέρει ανιδιοτελώς.
Ιδού λοιπόν γιατί ο φόβος προσπαθεί να σε κρατήσει μακριά του: Για να μη μπορέσεις ποτέ να του κλέψεις το φως κι έτσι επιθυμεί να σε κρατήσει σε απόσταση από μια γνώση, που αν σου φανερωθεί αυτός θα μείνει γυμνός στα μάτια σου. Αυτός είναι κι ο λόγος που θέλει να μένει στο σκοτάδι: Για να μην κατορθώσεις να μάθεις πόσο μικρός είναι. Οι σκιές πάντα φαντάζουν μεγαλύτερες από το είδωλο που τις προβάλει.
Ποιοι είναι οι σύμμαχοι του φόβου στη καθημερινότητα του ανθρώπου; Είναι η προσκόλληση, η ταύτιση, το μίσος , ο θυμός, η ζήλια, η ιδιοτέλεια, η άγνοια. Ποιοι είναι οι εχθροί του φόβου; Είναι η αποταύτιση, η αγάπη, η συμπόνια, η ανιδιοτέλεια , η γνώση. Πως θα μπορούσαμε να συμπυκνώσουμε με μια λέξη σύμμαχο κι εχθρό; Ελάττωμα κι Αρετή. Ο φόβος φυλάει καλά το φως του, ένα φως που κάποτε έκλεψε από μας, ή αν θέλετε, ένα φως που εμείς του εκχωρήσαμε μέσα από ένα ελάττωμα. Τώρα για να το πάρουμε πίσω πρέπει να δώσουμε έναν πόλεμο που έχει πολλές μάχες. Σε κάθε μάχη θα κερδίζουμε μια φλόγα φωτός, μέχρι το τέλος όπου θα κατακτήσουμε το πύρινο σπαθί της γνώσης.
Ο φόβος είναι ο φρουρός που φυλάει τη γέφυρα της ευτυχίας, ο δεσμοφύλακας της ελευθερίας. Στέκεται ακοίμητος στο κατώφλι του καινούριου και σε κοιτά βλοσυρός. Είναι ο φύλακας του κατωφλιού προς το άγνωστο, αέναο φως. Κρατά τα κλειδιά της λύτρωσης σου, άλλα όσο τον φοβάσαι, άλλο τόσο σε φοβάται κι ενώ μοιάζει ανίκητος και τρομερός, αρκεί μόνο μια σου λέξη για να γίνει κοσμική σκόνη και να εξαφανισθεί απ τη ζωή σου. Πες του αγέρωχα : “Φύγε!” Πες του: “Σε γνωρίζω, σε γνωρίζω από τότε που υπάρχω, αλλά δεν υπάρχεις, είσαι παιδί της άγνοιας και των ελαττωμάτων που σε διαλύει το φως της γνώσης και του εξαγνισμού”. “Είσαι η ανεπιθύμητη σταύρωση πριν την μεγαλειώδη ανάσταση, αλλά τώρα φύγε, ήρθε η ώρα να περάσω, η νέα ζωή με προσκαλεί”.
Όταν φοβάσαι μήπως πεθάνεις, ο φόβος θα κτυπάει στο φυσικό σου σώμα. Θα εμφανίζεται ως σύμπτωμα πάνω σ’ αυτό για να σου θυμίζει πόσο φθαρτός είσαι, αφού νομίζεις πως είσαι ένα σώμα, για να μη μάθεις ότι δεν είσαι σώμα, να μη θυμηθείς ότι είσαι αθάνατο πνεύμα. Θα στείλει χιλιάδες μαύρες σκέψεις στο μυαλό σου, για να το κάνει να ασθενήσει. Δε θέλει να το σκοτώσει, αλλά όσο φοβάσαι θα το σκοτώνεις εσύ κι ο φόβος θα γελά μοχθηρά κρυμμένος στο σκοτάδι, επειδή το θύμα του συνεχίζει να του δίνει ζωή.
Ο φόβος είναι ο τελευταίος που θέλει να σε πεθάνει, αφού του είσαι πολύ πιο χρήσιμος ημί-ζωντανός. Έτσι ρουφάει κάθε ικμάδα της ζωτικής σου ενέργειας και γιγαντώνεται κι εσύ σέρνεσαι αποκαμωμένος, ανήμπορος να αντιδράσεις. Ο φόβος είναι ένας βρικόλακας που αρέσκεται να ρουφά την πολύτιμη ενέργεια σου, θα έρχεται πάντα όταν είναι νηστικός.
Όταν φοβάσαι μήπως χάσεις τα αποκτήματα σου, ο φόβος θα εμφανίζεται σαν μια απειλή για όλα σου τα αγαθά. Δε θέλει να σου τα πάρει, θέλει να εξαρτάσαι από αυτά για να συνεχίζει να σε φοβίζει με την απώλεια τους κι έτσι να μένεις στη δική του φυλακή. Αν τα χάσεις δε θα φοβάσαι, οπότε κι ο φόβος σου θα χαθεί. Έτσι προτιμά να τα κατέχεις, να τα λατρεύεις , για να φοβάσαι πολύ γι αυτά. Κάθε τι που σε φοβίζει, ο φόβος θα το απειλεί. Όχι για να στο πάρει, αλλά για να σε κρατάει δεμένο εκεί.
Ο φόβος φοβάται μήπως σε χάσει και σε φοβίζει για να μη χαθεί.
Ο φόβος καρτερεί πίσω από μια προσκόλληση σου για να σου φανερωθεί.
Ο φόβος κατέχει μια γνώση που του χάρισες κάποτε εσύ.
Ο φόβος όταν σε συγκλονίζει, είναι η μεγαλύτερη ευκαιρία σου να τον γνωρίσεις κι εσύ.
Ο φόβος δεν επιθυμεί να σε συναντήσει στο φως γιατί ξέρει πως θα προδοθεί κι αμέσως θα σου παραδοθεί.
Άρα τι είναι εν τέλει ο φόβος, αν δεν είναι το εμπόδιο για μια εξυψωμένη πνευματική ζωή;
Συνεχίζεται…
- Δύσκολες καταστάσεις στη ζωή: Τελικά είναι προβλήματα ή λύσεις; - 10 Νοεμβρίου 2022
- Η καθημερινότητα ως προβολή του «αόρατου κόσμου» - 31 Ιανουαρίου 2022
- Η ψυχολογία της καθημερινότητας: Επιθυμίες και διαπροσωπικές σχέσεις - 13 Νοεμβρίου 2021
