Η Ιατρική του Νου
«Τα συμπτώματα μπορεί να μην είναι στο νου σας αλλά ίσως εκεί βρίσκεται η δύναμη για ν’ απαλλαγείτε απ’ αυτά». – Δρ. Στιούαρτ Μπέργκερ
Advertisment
Έχουμε ακούσει πολλές φορές πως η δύναμη του μυαλού και η πίστη στις δυνατότητες του εαυτού μας, μπορεί να μας θεραπεύσει από διάφορες ασθένειες ή παροδικά συμπτώματα. Σχετικά με αυτό το μεγάλο θέμα, που αρχίζει σταδιακά και παίρνει μεγάλες διαστάσεις, διαβάζουμε στο βιβλίο των Dr Iring Oyle & Susan Jean «Το Μαγικό Θέατρο» από τις Εκδόσεις Έσοπτρον, για το πώς ακριβώς συμβαίνει αυτό, αλλά και μαρτυρίες από ανθρώπους που θεραπεύτηκαν μονάχα με την πίστη ότι μπορούσαν να θεραπευτούν.
Ο Δρ. Τζον Νόουλς, πρώην γενικός γραμματέας του υπουργείου Υγείας και Πρόνοιας των Η.Π.Α, υπέδειξε έναν τρόπο επίλυσης του αστρονομικού κόστους της περίθαλψης: είπε στους συναδέλφους του ότι το επόμενο μεγάλο βήμα της Ιατρικής δεν θα είναι η ανακάλυψη κάποιου νέου φαρμάκου, ούτε η εφεύρεση μιας νέας θεραπείας, αλλά αυτό που θα μπορούν να μάθουν να κάνουν οι ίδιοι οι ασθενείς για τον εαυτό τους.
Υπήρχε κάποτε ένας γκουρού που μπορούσε να θεραπεύσει όλες τις ασθένειες. Για να τον συναντήσουν, οι ασθενείς έπρεπε να ταξιδέψουν στο εσωτερικό του Θιβέτ, να ανεβούν σ’ ένα βουνό και να κατασκηνώσουν έξω από το σπήλαιο που ζούσε για τρεις μέρες και νύχτες. Την τέταρτη ημέρα, ο γκουρού έβγαινε έξω και έλεγε στους ασθενείς να φύγουν γιατί είχαν θεραπευτεί. Αυτό λειτουργούσε πάντα. Όποιος και να ήταν, απ’ ό,τι κι αν υπέφερε, πήγαινε σπίτι του υγιής.
Advertisment
Ένας από τους μαθητές του τον ρώτησε για το μυστικό της επιτυχίας του. Ο γκουρού του είπε ότι αν η επιθυμία να γίνει κάποιος καλά ήταν τόσο δυνατή που να μπορεί να στηρίξει ένα τέτοιο ταξίδι και να τον κάνει ν’ αντέξει τρία μερόνυχτα σ’ ένα τέτοιο κλίμα, τότε δε χρειαζόταν να κάνει τίποτε παραπάνω. Τη στιγμή που θα τον έβλεπε, ήταν ήδη θεραπευμένος – απλώς, επειδή περίμενε απ’ αυτόν να του κάνει κάτι, ο γκουρού έψελνε μια ευχή.
Είναι πολύ πιθανό, η Παναγία της Λούρδης (ανάλογος τόπος με την Τήνο – Σ.τ.Μ.) και άλλοι τόποι θρησκευτικής λατρείας να λειτουργούν με την ίδια αρχή. Οι άνθρωποι κάνουν αυτό το ταξίδι του προσκυνητή, πιστεύοντας σε κάποια ανώτερη δύναμη και αυτή τους η πίστη τα κάνει όλα. Ο Δρ. Αλμπερτ Σβάιτσερ πίστευε ότι οι τελετές που έκαναν οι Αφρικανοί μάγοι – γιατροί στη ζούγκλα, ενεργοποιούσαν αυτό που αποκαλούσε “εσωτερικό γιατρό” και ο οποίος κατηύθυνε τη θεραπεία από τα μέσα προς τα έξω. Εμείς σήμερα αυτό το ονομάζουμε “ανοσοποιητικό σύστημα”, αλλά ανεξάρτητα από το όνομα, είναι ένας πανίσχυρος θεραπευτικός μηχανισμός που εμπεριέχεται σε κάθε άνθρωπο και τίθεται σε λειτουργία από την πρόθεση, την πίστη και την ανάλογη “τελετή”.
Μια πρόσφατη μελέτη σε 2.300 ανθρώπους ηλικίας άνω των 64 ετών κατέληξε στο συμπέρασμα ότι όσοι πίστευαν πως η υγεία τους ήταν “πολύ καλή” είχαν τέσσερις έως πέντε φορές μεγαλύτερες πιθανότητες να ζήσουν τέσσερα χρόνια περισσότερο από αυτούς που θεωρούσαν την υγεία τους “μάλλον άσχημη”, έστω κι αν όλοι οι συμμετέχοντες είχαν περίπου το ίδιο επίπεδο υγείας! Σύμφωνα με την εφημερίδα New York TIMES, άλλες πέντε ανάλογες μελέτες σε πάνω από 23.000 ερωτηθέντες είχαν παρόμοια αποτελέσματα. Μόλις τώρα έχουμε αρχίσει να κατανοούμε τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η θετική σκέψη.
Να μια ιστορία που δείχνει ξεκάθαρα αυτή τη σύνδεση της υγείας και του νου. Μια κυρία, η Λίζι, μας επισκέφθηκε γιατί ο γιατρός της παρατήρησε μια ύποπτη σκιά σε μια ακτινογραφία στήθους και φοβόταν μήπως ήταν κακοήθης όγκος. Ο γιατρός ήθελε να τη βάλει στο νοσοκομείο για βιοψία, αλλά αυτή έλεγε ότι στα 76 χρόνια της ζωής της δεν είχε μείνει ποτέ της σ’ ένα τέτοιο μέρος, ούτε και σκόπευε να το κάνει τώρα. Ο γιατρός της είπε ότι όσο πιο γρήγορα ερχόταν στα συγκαλά της και τον άφηνε να κάνει τη δουλειά του, τόσο το καλύτερο – αυτό που έψαχνε όμως η Λίζι, το βρήκε στην εκκλησία.
«Ημουν γονατισμένη στην άδεια εκκλησία και προσευχόμουν για σωτηρία και θεία καθοδήγηση, όταν ξαφνικά είδα τον Ιησού, τόσο καθαρά όσο και εσάς τώρα. Μου χαμογέλασε κι έβαλε το χέρι στο στήθος μου. Ένιωσα να καίγομαι. Μετά, μου είπε να σηκωθώ και να βαδίσω το δρόμο μου γιατί η πίστη μου με θεράπευσε. Ξέρω ότι έχω θεραπευτεί εντελώς. Το πρόβλημα είναι ότι δεν το πιστεύει και ο Δρ Τζον. Μου είπε ότι αυτό που είδα στην εκκλησία ήταν μια παραίσθηση και ο καρκίνος δε θεραπεύεται με παραισθήσεις, ότι πρέπει να αντιμετωπίσω την πραγματικότητα και να κάνω εγχείριση. Πώς όμως να το κάνω αυτό; Θα αθετούσα την πίστη μου.
Η πίστη του γιατρού μου είναι η επιστήμη του. Το σέβομαι αυτό. Απλώς θα ήθελα να είναι λιγότερο δογματικός και να σέβεται και τη δική μου πίστη. Τον ξέρω από μικρό παιδί και δε μ’ αρέσει να μου φωνάζει. Δε θα μπορούσατε κι εσείς να τον καλέσετε και να του πείτε κάτι»;
Ο Δρ Τζον μας είπε ότι αγαπά πολύ τη Λίζι και δεν μπορούσε να κάθεται να τη βλέπει να πεθαίνει, αλλά καταλάβαινε ότι δε θ’ άκουγε τις συμβουλές του όσο κι αν της φώναζε. Ακουγόταν πραγματικά αναστατωμένος.
Του προτείναμε να εξετάσει, μήπως θα βοηθούσε κάπως τη Λίζι να δει την κατάσταση της με εικόνες. Ο γιατρός ήταν σκεπτικός. «Δεν ξέρω αν θα με πίστευε βλέποντας μια καθαρή ακτινογραφία, αλλά έτσι κι αλλιώς δεν υπάρχει περίπτωση να μ’ ακούσει οπότε θα πάω με τα νερά της. Πείτε της να περάσει απ’ το γραφείο μου για να κανονίσουμε μια σειρά από τσεκ απ και ίσως καταφέρω να της αλλάξω γνώμη».
Η Λίζι ήταν κατευχαριστημένη. Η ίδια πίστευε ότι είχε θεραπευτεί, αλλά αν η “εξαφάνιση” της σκιάς στην ακτινογραφία θα ευχαριστούσε τον γιατρό, ήταν πρόθυμη να το δοκιμάσει. «Μου το είχε δείξει – έμοιαζε μ’ ένα χνουδωτό πλάσμα που έπλεε σε μια σκοτεινή λίμνη. Μου είπε ότι ήταν κακό και πως αν δεν τον άφηνα να το καταστρέψει, θα με σκότωνε στα σίγουρα. Όμως ξέρω ότι είναι ήδη νεκρό – το σκότωσε η φωτιά στην εκκλησία. Απλώς τώρα το ζήτημα είναι να το ξεφορτωθώ».
Για να το κάνει αυτό, διάλεξε να σχηματίσει μια φανταστική εικόνα στο μυαλό της: δύο σαρκοβόρα πιράνχα, τη Σόλι και την Ντόλι, που κολυμπούσαν μαζί μ’ ένα δελφίνι, την Πάλι. Τα σκέφθηκε να παίζουν με το χνουδωτό πλάσμα. Η Σόλι το πήρε κι αφού το δάγκωσε λίγο το πέταξε στην Πόλι. Αυτή δάγκωσε με τη σειρά της ένα κομμάτι και το έδωσε στην Ντόλι που τράβηξε λίγο και το ξαναπέταξε στη Σόλι. Το παιγνίδι φαινόταν διασκεδαστικό και το χνουδωτό μπαλάκι γινόταν όλο και πιο μικρό, μέχρι που εξαφανίστηκε.
Στη συνέχεια η Λίζι φαντάστηκε τα ψαράκια να κολυμπάνε στο αίμα της κυνηγώντας και καταβροχθίζοντας άλλα χνουδωτά ζωάκια που μπορεί να είχαν γλιτώσει από τη φωτιά. Τρεις φορές την ημέρα, από δεκαπέντε λεπτά τη φορά, επαναλάμβανε με τα μάτια κλειστά αυτό το σενάριο, έκανε μετά μια ευχαριστήρια προσευχή και συνέχιζε τη δουλειά της.
Ένας φίλος της είχε πει ότι διάβασε ένα άρθρο που έλεγε πώς οι άνθρωποι που μάθαιναν ότι είχαν μόνο έξι μήνες ζωής και το πίστευαν, ζώντας την κάθε μέρα σαν να ήταν η τελευταία τους, είχαν μια αυξημένη συχνότητα ίασης από επικίνδυνες ασθένειες σε σχέση με τους ανθρώπους που πανικοβάλλονται και καταφεύγουν στις παρακινδυνευμένες ιατρικές λύσεις. Έχοντας το στο μυαλό της, η Λίζι γράφτηκε σε μια σχολή χορού της κοιλιάς και σ’ ένα κολυμβητήριο. Τρεις μήνες αργότερα, οι ακτινογραφίες της βγήκαν αρνητικές – το μόνο που έδειχναν ήταν μια ουλή.
Ο γιατρός ονόμασε αυτό που συνέβη στη Λίζι “αυτογενή απαλλαγή”. Η Λίζι ήταν βέβαιη ότι ήταν θαύμα. Το πιο σωστό και για τους δυο θα ήταν “αυτογενής θαυματουργή απαλλαγή”. Είναι πολύ πιθανό ότι η Λίζι θεράπευσε το σώμα της με το μυαλό της – κάτι που ίσως αποτελεί τη διέξοδο για τη σημερινή κρίση στο σύστημα περίθαλψης μας, πράγμα που μπορεί να κάνει ο καθένας που διαθέτει πίστη και ανοιχτό μυαλό.
Όταν διδάσκαμε στη Σχολή Δημόσιας Υγιεινής του Πανεπιστημίου της Χαβάης, ένας μαθητής μας είπε για έναν ασθενή με παρόμοια εμπειρία: «Ηταν ένας αγρότης που είχε έρθει στο ιατρείο μου μ’ ένα σοβαρό αλλεργικό σύνδρομο. Το σώμα του ήταν γεμάτο από εξανθήματα και είχε μεγάλη δυσκολία στην αναπνοή. Του πρότεινα να πάει στο νοσοκομείο, αλλά αρνήθηκε κι έτσι του έγραψα μια συνταγή για χάπια κορτιζόνης. Κόπιασα να του εξηγήσω ότι αυτό που του δίνω είναι ένα πολύ ισχυρό φάρμακο και πρέπει να το παίρνει τέσσερις φορές την ημέρα χωρίς παρέκκλιση. Μετά από 36 ώρες ξαναγύρισε, χαμογελαστός και υγιέστατος, κάτι αρκετά παράξενο. Τον ρώτησα τι έκανε με τα υπόλοιπα φάρμακα και μου είπε ότι δεν είχε άλλα γιατί ακολούθησε πιστά τις οδηγίες μου.
“Εσκισα το χαρτί στα τέσσερα και έφαγα το ένα κομμάτι όταν ξύπνησα, το άλλο στο μεσημεριανό φαγητό, το τρίτο στο βραδινό και το τέταρτο τη νύχτα στο κρεβάτι μου”. Είχε φάει τη συνταγή στην οποία του είχα γράψει τα φάρμακα και είχε γίνει καλά! Για να αισθάνεται πιο ασφαλής, μου ζήτησε άλλο ένα φάρμακο και φυσικά του το έδωσα»…
Η αλλεργία και ο καρκίνος είναι δυο παραδείγματα του τι μπορεί να συμβεί όταν δυσλειτουργεί το ανοσοποιητικό σύστημα του σώματος μας. Στην αλλεργία το σώμα μας παρουσιάζει μια υπερβολική αντίδραση που προσβάλλει τους ιστούς, ενώ στον καρκίνο απλώς ατονεί και αφήνει τα κακοήθη κύτταρα να λεηλατούν τα όργανα. Γιατί άραγε γίνεται αυτό; Για πολύ καιρό, δεν είχαμε την παραμικρή ιδέα, μέχρι που εμφανίστηκε ένα στοιχείο: οι ψυχίατροι πρόσεξαν ότι σε άτομα με πολυσχιδείς προσωπικότητες, η αλλεργία εμφανιζόταν μόνο σε μια ή σε μερικές απ’ αυτές τις προσωπικότητες! Εξάλλου, δεν είναι τυχαίο, ότι οι στατιστικές εμφανίζουν τους “τρελούς” με πολύ χαμηλά ποσοστά καρκίνου!
Άλλο ένα κομμάτι του παζλ εμφανίστηκε απρόσμενα σ’ ένα πείραμα που διεξήγαγαν οι γιατροί Αντερ και Κοέν στο Πανεπιστήμιο Ρότσεστερ. Ήθελαν να δουν αν μπορούσαν να εκπαιδεύσουν ινδικά χοιρίδια να αρνούνται τη διαλυμένη σε νερό ζάχαρη που λατρεύουν. Αρχικά, πρόσθεσαν στο ζαχαρόνερο μια ουσία που προκαλεί ναυτία κι έπειτα πρόσφεραν στα χοιρίδια σκέτο ζαχαρόνερο για να δουν αν μπορούσαν να συνδέσουν το αίσθημα ναυτίας με το υγρό και να το αρνηθούν. (Ένα φάρμακο που λεγόταν Antabuse χρησιμοποιήθηκε σε μια παρόμοια έρευνα για την απεξάρτηση του ανθρώπινου οργανισμού από το οινόπνευμα).
Όταν τους έδωσαν το καθαρό ζαχαρόνερο στο δεύτερο μέρος του πειράματος, πολλά χοιρίδια δε δίστασαν ή δε φάνηκαν να νοιάζονται και ιδιαίτερα, οπότε ήπιαν το διάλυμα. Αυτό που συνέβη μετά ήταν απίστευτο. Τα χοιρίδια πέθαναν και μάλιστα όσο περισσότερο ή πυκνότερο ήταν το διάλυμα τόσο πιο γρήγορα επέρχονταν κι ο θάνατος. Ένα απλό διάλυμα ζάχαρης σε νερό ενεργούσε σαν θανατηφόρο δηλητήριο! Οι αυτοψίες έδειξαν κατεστραμμένα ανοσοποιητικά συστήματα.
Σε περαιτέρω ελέγχους, οι γιατροί διαπίστωσαν ότι η ουσία που χρησιμοποιούσαν για να προκαλέσουν ναυτία είχε μια σοβαρή παρενέργεια: δημιουργούσε μια μορφή AIDS αλλά χωρίς τον ιό του. Προφανώς, τα χοιρίδια είχαν μάθει να συνδέουν τη γλυκιά γεύση του διαλύματος όχι με τη ναυτία, αλλά με τις τοξικές παρενέργειες της ουσίας και αντιδρούσαν με την αναμενόμενη συμπεριφορά.
Κάνοντας υποθέσεις σχετικά με τις επιπτώσεις αυτών των πειραμάτων, οι ερευνητές έγραψαν: “Δεν υπάρχει πλέον καμία αμφιβολία ότι το ανοσοποιητικό σύστημα ελέγχεται από τον νου, αλλά μέχρι σήμερα (1980) παραμένει άγνωστος ο τρόπος με τον οποίο γίνεται αυτός ο έλεγχος”. Ετσι γεννήθηκε μια νέα ιατρική ειδικότητα που ονομάστηκε Ψυχονευροανοσολογία (ΨΝΑ). Η ΨΝΑ (που μελετά πώς ο νους, μέσω του εγκεφάλου, ελέγχει το ανοσοποιητικό σύστημα) ίσως να είναι το μεγαλύτερο ιατρικό επίτευγμα για το οποίο μίλησε ο Δρ. Νόουλς – η ανακάλυψη αυτού που μπορούν να κάνουν για τον εαυτό τους οι ίδιοι οι ασθενείς.
Η μελέτη των Άντερ και Κοέν ήταν μια σύγχρονη παραλλαγή του κλασσικού πειράματος του Παβλώφ. Αυτός ο επιστήμονας εκπαίδευσε σκύλους να εκκρίνουν σάλιο κτυπώντας ένα καμπανάκι πριν τους δώσει τροφή. Τα ζώα έμαθαν να συνδέουν τον ήχο από το καμπανάκι με το φαγητό και αντιδρούσαν με την αναμενόμενη συμπεριφορά – έκκριση σιέλου. Το είδος αυτό της ανταπόκρισης σ’ ένα μη σχετικό ερέθισμα ονομάζεται εξαρτημένο ανακλαστικό. Ο Παβλόφ συμπέρανε ότι σχηματίζονταν νέες συνδέσεις στον εγκέφαλο, αλλά το πώς ακριβώς συνέβαινε αυτό, παρέμενε μυστήριο. Σήμερα μπορούμε να πούμε με χαρά, ότι το μυστήριο λύθηκε. Όλα οφείλονται στις ορμόνες.
Σ’ ένα προηγούμενο κεφάλαιο, είπαμε ότι όλο και περισσότεροι επιστήμονες συμμερίζονται την άποψη ότι ο παρατηρητής και το αντικείμενο παρατήρησης του είναι ένα. Εφαρμόζοντας αυτή την αρχή στη σύνδεση νου και σώματος, πιστεύουμε ότι ο νους-παρατηρητής και το σώμα – αντικείμενο δεν συνδέονται απλώς, αλλά είναι ένα ιτράγμα. Αυτή την ενότητα μπορείτε να την παρατηρήσετε μόνοι σας δοκιμάζοντας μια απλή παραλλαγή του πειράματος του Παβλώφ. Σ’ αυτό το πείραμα ο παρατηρητής επιστήμονας και το υποκείμενο είναι ένα και το αυτό: εσείς οι ίδιοι.
Φανταστείτε ένα κίτρινο λεμόνι πάνω σ’ ένα κομμάτι ξύλο και δίπλα του ένα κοφτερό μαχαίρι. Σκεφτείτε έντονα ότι κόβετε το λεμόνι σε τέσσερα κομμάτια και ότι δαγκώνετε το ένα απ’ αυτά. Βυθίζετε τα δόντια σας στο κομμάτι και γεύεστε τον ξινό χυμό που ξεπηδάει από το φρούτο και γεμίζει το στόμα σας. Παρατηρήσατε καμία αντίδραση;
Όπως ο ήχος από το καμπανάκι έκανε τα σάλια του σκύλου να τρέξουν, το ίδιο έγινε και με την εικόνα του λεμονιού στο νου σας. Οι πεποιθήσεις μας είναι το ίδιο δυνατές με τις εικόνες του νου. Στην εκκλησία, η Λίζι είδε σε όραμα τον Χριστό και επέλεξε να πιστέψει ότι είχε θεραπευτεί. Στην Καλκούτα, ο αγρότης διάλεξε να πιστέψει το ίδιο για μια συνταγή κορτιζόνης, γραμμένη σε χαρτί. Και στις δυο περιπτώσεις, η πεποίθηση έκανε τον εγκέφαλο του πιστού να παράγει την ανάλογη θεραπευτική απόκριση.
Το 1977, ο Ροζέ Γκιγιεμέν κέρδισε το βραβείο Νόμπελ αποδεικνύοντας ότι ο εγκέφαλος λειτουργεί ως αδένας! Έδειξε πώς μετατρέπει τις σκέψεις και τις πνευματικές εικόνες σε χημικά μηνύματα που λέγονται ορμόνες και εισάγονται κατευθείαν στην κυκλοφορία του αίματος. Περίπου δέκα χρόνια μετά, η Κάντας Περτ συμπλήρωσε το παζλ όταν απέδειξε ότι τα αμυντικά μας κύτταρα έχουν “αντέννες” που συντονίζονται για να πιάνουν τα χημικά μηνύματα που εκπέμπει ο εγκέφαλος. Σαν σήματα από το αρχηγείο, αυτές οι ορμόνες λένε σε κάθε κύτταρο ξεχωριστά τι πρέπει να κάνει.
Το θεραπευτικό όραμα της Λίζι μετατράπηκε σε πανίσχυρα φάρμακα που πυροδότησαν τα αμυντικά λεμφοκύτταρα και τα διέταξαν να αγωνιστούν ενάντια στον όγκο. Με τον ίδιο τρόπο, η πίστη του αγρότη στις θεραπευτικές ιδιότητες της ιατρικής συνταγής μεταβλήθηκε σε χημικές συνθέσεις που εξισορρόπησαν το ανοσοποιητικό του σύστημα και ανακούφισαν την αλλεργία του. Αυτό το είδος της κλινικής και πειραματικής απόδειξης είναι αρκετό για να παραμερίσει μια και καλή την ξεπερασμένη ιδέα ότι ο νους δεν μπορεί να γιατρέψει το σώμα. ΑΝ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΕΤΕ ΤΟ ΝΟΥ ΣΑΣ, Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ ΕΙΝΑΙ ΤΟΣΟ ΕΥΚΟΛΗ, ΟΣΟ ΚΑΙ ΤΟ ΠΡΩΙΝΟ ΞΥΠΝΗΜΑ!
Αν έπρεπε κάθε φορά να αποφασίζετε ποια νεύρα θα συσπαστούν, ποιοι μύες θα κινηθούν και ποιοι όχι, πόσο βαθιά και γρήγορα θα πρέπει να ανασαίνετε για να χτυπάει η καρδιά σας στους σωστούς σφυγμούς και να προμηθεύει τη σωστή ποσότητα οξυγόνου στους μύες σας για να εργαστούν, θα χρειαζόσασταν μερικά χρόνια για να πάτε από το κρεβάτι στο λουτρό σας. Ευτυχώς για όλους μας, αυτό δε χρειάζεται. Εμείς απλώς αποφασίζουμε ποια ώρα θέλουμε να ξυπνήσουμε και το σώμα μας από μόνο του τραβάει τα σκεπάσματα, σηκώνεται από το κρεβάτι, πλένεται και ντύνεται μόνο του. Δεν τα κάνουμε εμείς αυτά – το σώμα μας τα κάνει αυτόματα, ως δια μαγείας.
Να ένα ποίημα που θα σας βοηθήσει να δείτε το θαύμα αυτό μέσα απ’ τα μάτια ενός παιδιού.
Έχω δέκα δαχτυλάκια κι είναι όλα δικά μου
Μπορώ να τα βάλω να κάνουν κάτι. Θέλεις να δεις τι;
Μπορώ να τα κλείσω, μπορώ και να τ’ ανοίξω
Μπορώ να τα σηκώσω και να τα χαμηλώσω
Μπορώ να τα κουνάω και να τα σταματάω.
Πώς σας φαίνεται ο τρόπος που τα λέει αυτό το κοριτσάκι; Όταν μεγαλώσουμε κι ενηλικιωθούμε, αυτή τη μαγεία τη θεωρούμε ως κάτι δεδομένο και, ακόμα χειρότερα, την περιορίζουμε. Πάρτε για παράδειγμα το μύθο του ακούσιου, ανεξέλεγκτου νευρικού συστήματος – την πεποίθηση ότι στο σώμα μας συμβαίνουν πράγματα που δεν ελέγχουμε, όπως ο καρδιακός παλμός, η πίεση του αίματος, ο πόνος ή η θεραπευτική διαδικασία.
Αν πιστέψετε ότι δεν μπορείτε να ελέγξετε κάποιες λειτουργίες του σώματος σας, τότε φυσικά και δεν θα μπορέσετε. Υπό το φως λοιπόν όλων όσων έχουμε συζητήσει παραπάνω, μπορούμε να διαλέξουμε να πιστέψουμε ότι αυτές οι διαδικασίες δεν είναι ακούσιες και ανεξέλεγκτες, αλλά απλώς αυτοματοποιημένες και ωστόσο ελεγχόμενες από μας.
Μια πελάτισσα, μας είχε πει ότι μπορούσε να περπατήσει σε ένα λάκκο με κάρβουνα χωρίς να καίγεται. Σύμφωνα με τα λεγόμενα της έπρεπε απλώς να μπεις σε μια ιδιαίτερη πνευματική κατάσταση. “Είχα ακούσει για ανθρώπους στην Ινδία και την Ελλάδα που έκαναν τέτοια πράγματα”, μας είπε, “αλλά δεν σκέφθηκα ότι μπορούσα να έχω σχέση μ’ αυτά γιατί νόμιζα ότι τέτοιοι άνθρωποι ανήκαν σε διαφορετική κουλτούρα. Αργότερα, είδα στην τηλεόραση έναν κρεοπώλη από το Τρέντον του Νιου Τζέρσι να περπατάει στη φωτιά και σκέφθηκα ότι αφού μπορεί αυτός, τότε μπορώ κι εγώ.
Τον άκουσα να λέει στο δημοσιογράφο ότι αυτό το πράγμα δυνάμωνε την αυτοπεποίθηση του και τον έκανε να νιώθει ότι μπορεί να κάνει τα πάντα. Αυτό μου φάνηκε πολύ καλό. Μερικές ημέρες αργότερα, είδα ένα άρθρο στην τοπική εφημερίδα για μία διάλεξη-επίδειξη με θέμα την πυροβασία. Την παρακολούθησα και έμαθα τους δύο σημαντικότερους κανόνες: (1) Να είσαι πάντα ήρεμος και (2) Να κατευθύνεις τις σκέψεις σου.
Εφάρμοσα λοιπόν αυτούς τους δύο κανόνες και πριν καλά-καλά το καταλάβω, βρέθηκα να περπατάω στα αναμμένα κάρβουνα. Τώρα, κάθε φορά που η ζωή μου παρουσιάζει προβλήματα, ακολουθώ τους ίδιους κανόνες. Αντί ν’ ανησυχώ και να φαντάζομαι σενάρια καταστροφών για το τι θα μπορούσε να συμβεί, βάζω τον εαυτό μου να σκεφτεί την ιδανική κατάληξη της εκάστοτε κατάστασης και έτσι γίνεται. Μάλλον αυτό πρέπει να είναι το μήνυμα: ΠΑΝΤΑ ΝΑ ΣΚΕΦΤΕΣΑΙ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΘΕΛΕΙΣ ΝΑ ΓΙΝΕΙ, ΠΟΤΕ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΔΕΝ ΘΕΛΕΙΣ”.
Λένε ότι μια εικόνα αξίζει όσο χίλιες λέξεις. Έτσι λοιπόν, όσον αφορά στον προγραμματισμό των εμπειριών, μια θετική ματιά ίσως λειτουργεί καλύτερα από μια θετική σκέψη. Ένα καλό παράδειγμα είναι αυτό με την ψυχολόγο που άναψε ένα μικρό βαμβάκι με οινόπνευμα μέσα στην παλάμη της κι αφού είδε για ένα δευτερόλεπτο ότι καίει έκλεισε τα δάχτυλα της γύρω του και το έσβησε.
«Μέσα στο μυαλό μου», μας είπε, «βλέπω το χέρι μου να είναι κλεισμένο μέσα σ’ ένα στρώμα πάγου – μπορώ πραγματικά να νιώσω το κρύο. Επειτα, ανάβω το βαμβάκι και φαντάζομαι ότι καίει την επιφάνεια του πάγου και όχι το δέρμα μου. Αυτό είναι κάτι που χρειάζεται εξάσκηση, γι’ αυτό δεν σας συμβουλεύω να το δοκιμάσετε χωρίς προετοιμασία». Σύμφωνα με τα λεγόμενά της, ο σκοπός αυτής της παράστασης δεν ήταν μόνο θεατρικός, αλλά ήθελε επίσης να δείξει ότι αυτό που κάνει επικίνδυνη τη φωτιά είναι ο φόβος. «Αν ξεπεράσει το φόβο, ο καθένας μπορεί να κάνει αυτό που έκανα εγώ. Ένας τρόπος είναι η πίστη – πίστη στον εαυτό σου και τη δύναμη του μυαλού σου».
Τη ρωτήσαμε γιατί άρχισε να παίζει με τη φωτιά και μας είπε πως ήταν τυχαίο. «Ερευνούσα τις εικόνες ως πιθανά μέσα για την αντιμετώπιση του πόνου και τη θεραπεία. Είχα διαβάσει κάπου ότι το σώμα δεν μπορεί να ξεχωρίσει τη διαφορά ανάμεσα σε μια έντονη εικόνα και μια πραγματική εμπειρία, όταν π.χ. ονειρεύεσαι ότι περπατάς, τρέχεις ή πέφτεις, το σώμα σου αντιδρά σαν να το έκανες πραγματικά. Είχα λοιπόν την ευκαιρία να το διαπιστώσω μόνη μου από πρώτο χέρι. Έβαζα καφέ στο φλιτζάνι μου αλλά δεν είχα προσέξει ότι το κρατούσα ανάποδα κι έτσι ο καφές χύθηκε όλος στο χέρι μου.
Θυμήθηκα ότι ο εγκέφαλος καθοδηγείται από τις εικόνες που παίρνει και αστραπιαία μόλις ένιωσα το υγρό αλλά όχι και τη θερμότητα του, φαντάστηκα το χέρι μου μέσα σε ένα κουβά με παγωμένο νερό. Προσπάθησα τόσο δυνατά που το ένιωσα πραγματικά. Νοερά, κοίταξα το χέρι μου και το είδα απολύτως εντάξει, χωρίς εγκαύματα. Μετά από μια ώρα το χέρι είχε απλώς ένα επιφανειακό κοκκίνισμα το οποίο είχε εξαφανιστεί το επόμενο πρωί. Κατάλαβα λοιπόν ότι η τεχνική μπορεί να προϋπήρχε και το συμβάν απλώς μου τη φανέρωσε».
Δεν υποστηρίζουμε βέβαια ότι θα έπρεπε να περπατήσετε στη φωτιά ή να την κρατήσετε στο χέρι σας – απλώς λέμε ότι μπορείτε, όπως μπορείτε να ελέγξετε και τον πονοκέφαλο, τις αλλεργίες, την καούρα στο στομάχι ή ο,τιδήποτε άλλο. Ένας πελάτης μας, συνταξιούχος μηχανικός, προστατεύτηκε μόνος του από τις παρενέργειες μιας ακτινοθεραπείας που έκανε για καρκίνο στον προστάτη.
«Δεν υπάρχει τρόπος να προφυλάξουμε το κάτω τμήμα του εντέρου και την ουροδόχο κύστη από τις ακτίνες», του είχε πει ο γιατρός του, «αλλά τα συμπτώματα διαφέρουν από ασθενή σε ασθενή».
Στην αρχή ο ασθενής ένιωθε πολύ άσχημα, αλλά όταν του μιλήσαμε για την ψυχολόγο και τη φωτιά στο χέρι της, το πρόσωπο του φωτίστηκε σαν χριστουγεννιάτικο δέντρο. «Αν το έκανε αυτή, τότε ίσως μπορώ κι εγώ να το κάνω ή τουλάχιστον να το δοκιμάσω». Οταν εργαζόταν ως μηχανικός, ήταν πάντα εξοικειωμένος με το σώμα του και φανταζόταν γύρω του μια υποθετική προστατευτική ασπίδα. Πριν από κάθε θεραπεία φανταζόταν ότι τη φορούσε κι ότι δε θα πάθει τίποτα. Μετά από μερικές εβδομάδες και κάπου είκοσι πέντε συνεδρίες ακτινοθεραπείας δεν είχε κανένα άσχημο σύμπτωμα και η κατάσταση αυτή δεν άλλαξε. Ο ακτινολόγος είχε εντυπωσιαστεί. Ηξερε ότι κάτι τέτοιο είναι πιθανό, αλλά αυτή ήταν η πρώτη φορά που το έβλεπε.
Στην αρχαία Ελλάδα, οι γιατροί αναζητούσαν την “πανάκεια”, ένα φάρμακο που θα θεράπευε τα πάντα, θα ήταν αποτελεσματικό και φθηνό, αλλά χωρίς παρενέργειες. Ο εγκέφαλος μας εκκρίνει τέτοιες ουσίες, τις εγκεφαλίνες, όταν ανταποκρίνεται σε σκέψεις και εικόνες. Για ευκολία, από εδώ και μπρος αυτές τις ουσίες θα τις αποκαλούμε νοητικά φάρμακα. Τα νοητικά φάρμακα είναι ασφαλή, αποτελεσματικά και φαίνεται πως έχουν τη δύναμη να κάνουν τους ανθρώπους να νιώθουν καλύτερα, ό,τι κι αν έχουν.
Επιπλέον, είναι δωρεάν και δρουν άμεσα. Σ’ αυτή ακριβώς τη διαπίστωση, άλλωστε, στηρίζεται και η θεραπεία με τη χορήγηση PLACEBO – ψεύτικου δηλαδή φαρμάκου, που χωρίς να περιέχει καμία φαρμακευτική ουσία, επενεργεί μόνο δια της πίστεως που δημιουργεί στον… ανυποψίαστο ασθενή, ότι θα γίνει απόλυτα καλά!
Σ’ ένα διάλειμμα κάποιου σεμιναρίου μας, μια γυναίκα ήπιε πολύ καφέ και επέστρεψε στην τάξη με φοβερές καούρες. Για να αντιμετωπίσουμε αυτό το πρόβλημα, το πρώτο βήμα ήταν να μετατρέψουμε το σύμπτωμα σε μια νοητική εικόνα, να το περιγράψουμε όπως θα έκανε ένα πεντάχρονο κορίτσι. Ζητήσαμε από τη γυναίκα να το κάνει κι αυτή μας είπε ότι ένιωθε να καίγεται η κοιλιά της. Οι φλόγες ξεκινούσαν από ένα άνοιγμα κάπου δέκα εκατοστά στο στομάχι της και έφθαναν μέχρι το λαιμό της.
Το επόμενο βήμα ήταν να φτιάξουμε μια εικόνα της θεραπείας. Έτσι, τη ρωτήσαμε πως θα μπορούσε να σβήσει αυτή η φωτιά και μας είπε ότι φανταζόταν πως ψέκαζε με πίεση παγωμένο νερό με μια μάνικα. Καθώς η υποθετική φωτιά έσβησε, η καούρα υποχώρησε. Η γυναίκα τότε ρεύτηκε δυνατά και γελώντας μας είπε ότι περίμενε να βγουν καπνοί από το στόμα της.
Ένας άλλος μαθητής μας είχε χτυπήσει πολύ άσχημα το γόνατο του πέφτοντας από ένα σκαλοπάτι. ‘Οταν προσπάθησε να εικονοποιήσει τον πόνο, είπε ότι ένιωθε ένα ξύλινο μπαλάκι σε μέγεθος καρυδιού σφηνωμένο στο γόνατο του. Για να απαλλαγεί απ’ αυτό, το φαντάστηκε να καίγεται και ν’ αφήνει μόνο καπνό. Σε λιγότερη ώρα απ’ όσο μιλούσαμε, το “μπαλάκι” είχε φύγει και μαζί του ο πόνος.
Όπως είπαμε, η αυτοθεραπεία είναι εύκολη όσο και το πρωινό ξύπνημα. Πείτε στο σώμα σας τι θέλετε να κάνει, κι αυτό θ’ ανταποκριθεί. Ο καλύτερος τρόπος είναι να “δείτε” ξεκάθαρα τι θέλετε. Όσο απλούστερη και παιδιάστικη είναι η εικόνα, τόσο καλύτερα. Ο σκεπτικισμός και η δυσπιστία παρεμποδίζουν τη διαδικασία, γι’ αυτό υιοθετήστε μια επιστημονική αντιμετώπιση, κρατήστε το μυαλό σας ανοιχτό και παρατηρήστε τι συμβαίνει.
Διαλέξτε ένα σύμπτωμα – οποιοδήποτε σύμπτωμα πιστεύετε ότι θεραπεύεται με κάποιο φάρμακο. Την επόμενη φορά που θα σας παρουσιαστεί, πριν πάρετε το φάρμακο, δοκιμάστε να το μετατρέψετε σε εικόνα -μια απλή εικόνα που να το περιγράφει. Ενας “πιασμένος” μυς μπορεί να παριστάνεται με ένα κόμπο σε σχοινί. Μια βουλωμένη μύτη μπορεί να μοιάζει μ’ ένα σωλήνα γεμισμένο με βαμβάκι. Όταν έχετε σχηματίσει καθαρά την εικόνα στο μυαλό σας, αλλάξτε την και παρατηρήστε τι αλλάζει στο σύμπτωμα. Δείτε νοερά τον κόμπο να λύνεται και ο μυς θα ξεπιαστεί! Φανταστείτε το βαμβάκι να εξαφανίζεται και η μύτη θα ελευθερωθεί!
Αν η προσωπική πραγματικότητα δημιουργείται από τις προσδοκίες, τότε έχουμε κάθε λόγο να πιστεύουμε ότι η προσπάθεια επιφέρει τις βελτιώσεις σε κάθε επίπεδο. Δοκιμάστε το και θα εκπλαγείτε. Σκεφτείτε τον χρόνο, την ενέργεια και τα χρήματα που θα εξοικονομήσετε σταματώντας ν’ αγοράζετε ακριβά φάρμακα χωρίς συνταγή για ασήμαντες ασθένειες. Να θυμάστε πάντα ότι η εικονοποίηση δεν αντικαθιστά την αρμόδια ιατρική φροντίδα, αλλά τη συμπληρώνει και την ενισχύει.
Πολλοί κάτοικοι μεγάλων πόλεων έχουν δύσπνοια. Ακολουθώντας την αρχή του προσδιορισμού, θα λέγαμε ότι η συγκεκριμένη αιτία αυτής της δύσπνοιας είναι οι μυϊκοί σπασμοί και η συσσώρευση βλέννας στις αναπνευστικές οδούς. Με βάση αυτό, οι περισσότεροι παραδοσιακοί γιατροί θα χορηγούσαν μυοχαλαρωτικά και αποφρακτικά φάρμακα, όμως οι στατιστικές για την αλματώδη αύξηση των περιπτώσεων άσθματος στις Η.Π.Α. δείχνουν ότι αυτός ο όλο και ακριβότερος τρόπος αντιμετώπισης, είναι τόσο αποτελεσματικός όσο και η φαρμακευτική και χειρουργική αντιμετώπιση της στένωσης των στεφανιαίων αρτηριών.
Οι άνθρωποι που πιστεύουν ότι το κάθε τι εξυπηρετεί κάποιο σκοπό προφανώς θα μετακινούνταν σε μια άλλη χώρα με καθαρότερο αέρα, γιατί θα νόμιζαν ότι αυτό ακριβώς προσπαθούσε να τους υποδείξει η δύσπνοια. Αυτή όμως η προοπτική θα απαιτούσε από τους αρρώστους να αναδιατάξουν τις προτεραιότητές τους και να αποφασίσουν ότι η καλή υγεία είναι σημαντικότερη απ’ οτιδήποτε άλλο. Σε μεγαλύτερη κλίμακα, είναι όλη η κοινωνία που θα πρέπει ν’ αποφασίσει να καθαρίσει τον αέρα που αναπνέει και κάτι τέτοιο θα σήμαινε μια εκτεταμένη αλλαγή στον τρόπο ζωής κάθε πολίτη.
Ακόμα κι ένα ταξίδι χιλίων χιλιομέτρων αρχίζει μ’ ένα απλό βήμα. Αν λοιπόν δεν είστε πραγματικά έτοιμοι να αλλάξετε την κατεύθυνσή σας, αλλά θα θέλατε να δοκιμάσετε μια λιγότερο ριζική αλλαγή στη ζωή σας, ίσως αξίζει να εξετάσετε αυτή που λειτούργησε καλά για τη Σούζαν. Να τι μας λέει η ίδια: «Ποτέ μου δεν ήμουν αθλητικός τύπος μέχρι που αποφάσισα ν’ αρχίσω την πεζοπορία. Ουσιαστικά, το σώμα μου το θέλησε, μια ματιά στον καθρέφτη και το μήνυμα ήταν ξεκάθαρο.
Ήμουν πράγματι αποφασισμένη ν’ αλλάξω. Στο ημερολόγιο της κουζίνας μου σημείωνα πόσο είχα περπατήσει κάθε ημέρα. Στην αρχή ήταν μόνο δέκα ή δεκαπέντε λεπτά την ημέρα, για πέντε ημέρες την εβδομάδα. Συνήθως περπατούσα νωρίς το πρωί για να ξεμπερδεύω και τις περισσότερες φορές πίεζα τον εαυτό μου για να βγω απ’ το σπίτι. Στη συνέχεια τα πράγματα άλλαξαν. Μετά το περπάτημα και για όλη την υπόλοιπη ημέρα, ένιωθα πιο ήρεμη και ικανοποιημένη. Για να ενισχύσω αυτό το συναίσθημα άρχισα να σκέφτομαι μερικές φράσεις στη διάρκεια της βόλτας, του τύπου:
– Είμαι υγιής, είμαι κομψή, είμαι ελαφριά, είμαι χαριτωμένη
Εκείνο τον καιρό, οι περίπατοι διαρκούσαν κατά μέσο όρο τριάντα λεπτά και όταν γύριζα σπίτι ένιωθα μια ζεστή ευεξία. Μια μέρα, καθώς σηκωνόμουν από το κρεβάτι, έριξα μια ματιά και είδα τις ξεκάθαρες γραμμώσεις στα πόδια μου. Αυτό ήταν. Είχα ΠΙΣΤΕΨΕΙ ότι αυτό θα απέδιδε και τώρα ΕΒΛΕΠΑ το αποτέλεσμα. Η πεζοπορία έγινε μια από τις απολαύσεις της ημέρας μου – το κεφάλι ψηλά, οι ώμοι έξω, γρήγορος ρυθμός και θετικές σκέψεις στο μυαλό μου, με διάφορους συνδυασμούς. Τώρα που το σκέφτομαι, τότε άρχισε κι η συγγραφική μου σταδιοδρομία!
Χρόνια μετά, το σώμα μου επιμένει σ’ αυτή την καθημερινή βόλτα. Είμαι σε καλύτερη φόρμα, το παράστημα μου είναι επίσης καλύτερο και νιώθω πιο δυνατή. Αυτές οι αλλαγές έχουν επιδράσει σ’ όλη τη ζωή μου. Η αντοχή μου, τόσο η σωματική όσο κι η πνευματική, έχουν αυξηθεί και έχω πιο καθαρό μυαλό. Έμαθα να καταλαβαίνω μέχρι και τον καιρό, αφού για να περπατώ στην παραλία έπρεπε να προσέχω τις καταιγίδες. Όταν ξεκίνησα, η ικανοποίηση μου προερχόταν από τα λεπτά που άθροιζα στο ημερολόγιο μου. Τώρα, έρχεται από μέσα μου.
Πριν αρχίσω την πεζοπορία, νόμιζα ότι απλώς εκνευριζόμουν όταν ένιωθα το σώμα μου να πάλλεται από ενέργεια. Τώρα, απλώς χρησιμοποιώ την ενέργεια αυτή και μετά ξαπλώνω και απολαμβάνω την ευεξία».
