Οι περισσότεροι, αν όχι όλοι οι άνθρωποι, παντρεύονται και ξεκινάνε την κοινή πορεία της ζωής τους με σκοπό να μείνουν για «πάντα» μαζί. Κάνουν κοινά όνειρα, θέτουν κοινούς στόχους και πορεύονται με παράλληλη πορεία. Υπάρχουν όμως φορές που αυτή η παράλληλη πορεία αλλάζει κατεύθυνση και πλέον το ζευγάρι απομακρύνεται από όλα αυτά που κάποτε τους ένωναν, επέρχεται η ρήξη και οδηγούνται στο διαζύγιο.
Το διαζύγιο θεωρείται ένα ψυχολογικό όσο και κοινωνικό γεγονός. Οι πιο συνήθεις αιτίες διαζυγίου κατηγοριοποιούνται είτε ως ενδοσυζυγικές είτε ως εξωσυζυγικές αιτίες. Ως ενδοσυζυγικές, ορίζεται οτιδήποτε αφορά το ζευγάρι και τον τρόπο που λειτουργεί η οικογένεια όπως η επικοινωνία, η συναισθηματική επαφή, η σεξουαλική συμπεριφορά, η επιθυμία για τεκνοποίηση, η απιστία, η ενδοοικογενειακή βία κ.ά. Ως εξωσυζυγικές, ορίζεται ότι αφορά την σωματική και ψυχική υγεία των συζύγων, οικονομικά ή επαγγελματικά ζητήματα, επιρροές ή παρεμβάσεις από το συγγενικό περιβάλλον και άλλα κοινωνικοοικονομικά θέματα.
Advertisment
Σύμφωνα με την κλίμακα Holmes and Rahe Stress Scale (κλίμακα που καταγράφει τα πιο στρεσογόνα γεγονότα στη ζωή του ανθρώπου, σύμφωνα με έρευνα που έγινε το 1967 από τους Thomas Holmes και Richard Rahe), το διαζύγιο βρίσκεται στην δεύτερη θέση και ο χωρισμός στην τρίτη θέση. Θεωρούνται και βιώνονται ως τρομαχτικά αγχογόνα γεγονότα και ακολουθεί μια σειρά από στάδια που μοιάζουν με το πένθος, είναι αλληλοεξαρτώμενα και καλύπτει το ένα το άλλο, όπως : άρνηση, απώλεια, κατάθλιψη, θυμός, αμφιθυμία και επαναπροσαρμογή. Εδώ να σημειωθεί ότι η επίμονη άρνηση ενός χωρισμού μπορεί να οδηγήσει σε δυσάρεστες και αρνητικές καταστάσεις.
Κατά τον Bohannon (1970), το διαζύγιο αποτελείται από έξι στάδια, τα οποία δεν είναι ακριβώς ίδια για όλους τους ανθρώπους αλλά εμφανίζουν πολλά κοινά συναισθήματα και βιώματα.
1. Συναισθηματικό Διαζύγιο: Σε αυτό το στάδιο κυριαρχεί η άρνηση και έχουμε έντονα συναισθήματα θυμού, απόρριψης, αποτυχίας, διάψευση προσδοκιών, επηρεάζεται η αυτοπεποίθηση και η αυτοεκτίμηση καθώς οι σύζυγοι πιστεύουν ότι έχουν απογοητεύσει το περιβάλλον τους και ίσως διακατέχονται από ενοχές και ντροπή.
Advertisment
Ειδικά για τον σύζυγο που «εγκαταλείπεται» όλα αυτά τα συναισθήματα είναι ακόμα πιο έντονα ενώ για τον σύζυγο που επιθυμεί να χωρίσει, η πιο αγχώδης και δύσκολη περίοδος είναι πριν φύγει από τον γάμο και μέτα νιώθει ανακούφιση και ικανοποίηση επειδή έκανε ο ίδιος μια επιλογή ια την ζωή του και είναι πιο εύκολο να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα, χωρίς αυτό βέβαια να αποκλείει όλα τα παραπάνω συναισθήματα.
2. Νομικό Διαζύγιο: Σε αυτό το στάδιο υποχωρούν τα έντονα συναισθήματα θλίψης και ευαλωτότητας και υπερτερούν ο θυμός, η οργή, η ανάγκη για «εκδίκηση» επειδή πλέον ξεκινάνε και οι νομικές διαδικασίες του διαζυγίου και ίσως εμαφανιστεί και η αμφιθυμία (προσπάθειες επανασύνδεσης).
3. Οικονομικό Διαζύγιο: Αφορά τον διαχωρισμό της κοινής περιουσίας, την εύρεση νέας κατοικίας για τον έναν εκ των δύο συζύγων και τη διαιδικασία της μετεγκαταστασής σε νέο σπίτι.
4. Διαζύγιο από τον Κοινό Γονεϊκό Ρόλο: Εάν υπάρχουν παιδιά, οι σύζυγοι που χωρίζουν, καλούνται να μοιραστούν και τον γονεϊκό τους ρόλο, τις υποχρεώσεις που απορρέουν από αυτόν και τα δικαιώματά τους. Η ένταση, οι συγκρούσεις, ο ισχυρός ψυχικός πόνος, η άνιση κατανομή στα δικαιώματα των γονέων, η επίδραση που θα έχει κάθε γονιός πλέον στην ανατροφή/εκπαίδευση των παιδιών πραγματεύονται σε αυτό το στάδιο.
Εδώ επίσης αναδύονται και θέματα όπως ποιος θα έχει περισσότερη αγάπη από τα παιδιά, πώς θα τα «πάρει» με το μέρος του κλπ! Η μαμά που συνήθως αναλαμβάνει την επιμέλεια, αποκτά ένα επιπλέον άγχος για το αν θα ανταποκριθεί στο νέο διπλό της ρόλο, δηλαδή και μαμά και μπαμπάς.
5. Διαζύγιο από την Κοινότητα: Αφορά τις κοινωνικές σχέσεις των συζύγων που είχαν καθόλη την κοινή τους πορεία, δηλαδή φίλοι, γνωστοί και ποιος θα διαλέξει ποιον. Εδώ ακόμα συναντάμε την κοινωνική απομόνωση και το αίσθημα μοναξιάς.
6. Ψυχικό Διαζύγιο: Χαρακτηρίζεται ως το πιο δύσκολο στάδιο διότι πλήττεται άμεσα τόσο η ψυχική όσο και η σωματική υγεία, εμφανίζεται κατάθλιψη, αρνητικές σκέψεις και ψυχικά τραύματα. Όταν αυτά αντιμετωπιστούν, έρχεται σταδιακά και η «απεξάρτηση» των συζύγων από την μεταξύ τους σχέση.
Η θλίψη σε κάθε διαζύγιο διαφέρει και ειδικά αν υπάρχουν παιδιά, για την οικογένεια το διαζύγιο ποτέ δεν φτάνει στο τέλος του ούτε ολοκληρώνεται. Πάντα υπάρχει η πιθανότητα της επανασύνδεσης των γονέων και λόγω των παιδιών δεν υπάρχει οριστική διακοπή των σχέσεων, λαμβάνοντας υπόψιν μας πάντα και τις εξαιρέσεις.
Τα τρία στάδια της θλίψης στο διαζύγιο, που θα χαρακτηρίζονταν σαν μια κυκλική κίνηση και τα οποία εναλάσσονται, είναι η αγάπη (μέσω των αναμνήσεων), η οργή (θυμός) και η θλίψη. Αν κάποιος προσκολληθεί σε ένα στάδιο θα βιώσει διαφορετικά συναισθήματα. Δηλαδή στην αγάπη – άρνηση της πραγματικότητας, στην οργή – μνησικακία/εκδίκηση και στην θλίψη – υπερβολική ευθύνη για όσα έχουν συμβεί- ενοχές.
Ευαγγελία Κριτζαλάκη, κοινωνιολόγος – σύμβουλος ψυχικής υγείας , Msc
- Εγκυμοσύνη και απώλεια ελέγχου - 1 Φεβρουαρίου 2018
- Πώς μιλάμε στα παιδιά για το διαζύγιο - 18 Ιανουαρίου 2018
- Διαζύγιο: Κάτι τόσο μακρινό αλλά και τόσο κοντινό - 10 Οκτωβρίου 2017
