Από την αρχαία Ελλάδα και τις απαρχές της φιλοσοφίας, η συμπεριφορά μας αναλύεται χρησιμοποιώντας το διαχωρισμό λογικής – συναισθήματος. Σύμφωνα με ορισμένους σχολιαστές, ο Πλάτωνας πίστευε ότι αν θέλουμε να είμαστε λειτουργικοί και να παίρνουμε τις καλύτερες αποφάσεις, πρέπει να βεβαιωθούμε ότι τα συναισθήματα ελέγχονται από το δυνατό χέρι της λογικής.
Ο φιλόσοφος χρησιμοποίησε τη διάσημη αλληγορία του ηνιόχου για να περιγράψει τη λογική ως τον ηνίοχο και τα συναισθήματα ως τα απείθαρχα άλογα. Από τότε, όμως, η σύγχρονη επιστήμη έχει αποκαταστήσει το ρόλο των συναισθημάτων, ειδικά στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Η νευροεπιστήμη έχει αποκαλύψει ότι τα συναισθήματα βρίσκονται στη βάση των επιλογών μας και, μάλιστα, χρησιμοποιούμε εκ των υστέρων τη λογική για να δικαιολογήσουμε τις αποφάσεις που τα συναισθήματά μας έχουν ήδη πάρει.
Advertisment
Σε αυτό το πλαίσιο, η διαίσθηση είναι πιο πολύτιμη από αυτό που μέχρι πρόσφατα πιστεύαμε. Νέες έρευνες έχουν βρει ότι οι αποφάσεις που βασίζονται στη διαίσθηση προσφέρουν μια αποφασιστικότητα και σιγουριά που οι «λογικές» αποφάσεις δεν δίνουν. Επιπλέον, οι άνθρωποι που εμπιστεύονται τη διαίσθησή τους είναι πιθανό να αντιληφθούν τέτοιες διαισθητικές αποφάσεις ως μια ακριβέστερη αναπαράσταση των αληθινών, αυθεντικών εαυτών τους.
Η νέα έρευνα διεξήχθη από τον Sam Maglio, Ph.D, βοηθό καθηγητή marketing στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο στον Καναδά και στην Taly Reich, Ph.D, καθηγήτρια marketing στο Πανεπιστήμιο Yale στο New Haven. Η Αμερικάνικη Εταιρία ψυχολογίας δημοσίευσε τα πρόσφατα ευρήματα στο επιστημονικό περιοδικό Emotion.
Μελετώντας τα δύο είδη λήψης αποφάσεων
Οι ερευνητές διεξήγαγαν τέσσερα πειράματα που περιελάμβαναν πάνω από 450 συμμετέχοντες συνολικά. Στα πειράματα, οι συμμετέχοντες έπρεπε να επιλέξουν ανάμεσα σε ισότιμες επιλογές, όπως διαφορετικά, αλλά εξίσου ελκυστικά διαμερίσματα, κούπες και εστιατόρια. Οι επιστήμονες ζήτησαν από τους εθελοντές να αποφασίσουν βασιζόμενοι είτε στη διαίσθησή τους, είτε σε λογικές σκέψεις που θα ζύγιζαν τα υπέρ και τα κατά.
Advertisment
Αφού αποφάσισαν, οι συμμετέχοντες απάντησαν σε ερωτήσεις σχετικά με την επιλογή τους όπως: «Σε ποιο βαθμό η κούπα που επέλεξες αντιπροσωπεύει τον αληθινό σου εαυτό;» Η μελέτη έδειξε ότι οι συμμετέχοντες που έπαιρναν διαισθητικές αποφάσεις ήταν πιθανότερο να δουν εκείνες τις αποφάσεις ως αντιπροσωπευτικές του αληθινού τους εσωτερικού εαυτού, παρά της εξωτερικής τους συμπεριφοράς.
Επιπροσθέτως, όσοι επέλεγαν διαισθητικά, ήταν πιθανότερο να μοιραστούν τις αποφάσεις τους με άλλους. Σε ένα πείραμα, ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες να στείλουν με mail την επιλογή εστιατορίου στους φίλους τους. Οι άνθρωποι που έκαναν διαισθητικές επιλογές ήταν πιθανότερο να το κάνουν σε σύγκριση με εκείνους που αποφάσισαν λογικά. Αυτό δείχνει ότι η εστίαση στα συναισθήματα δεν αλλάζει απλά τις στάσεις μας, αλλά και τη συμπεριφορά μας.
Η διαίσθηση μας βοηθά να εμμείνουμε στην απόφασή μας
Οι επιστήμονες προσθέτουν κι άλλα συμπεράσματα από τα πειράματα. «Προσφέρουμε αυτό που πιστεύουμε ότι είναι μια καινοτόμα και μοναδική προσέγγιση στην ερώτηση του γιατί οι άνθρωποι εμμένουν σε συγκεκριμένες στάσεις», λέει. «Η εστίαση στα συναισθήματα σε αντίθεση με τη λογική στη διαδικασία λήψης αποφάσεων οδήγησε τους συμμετέχοντες να εμμείνουν περισσότερο σε αυτές και να αφοσιωθούν με μεγαλύτερο ζήλο στις επιλογές τους». Και αυτό οφείλεται ομολογουμένως στο γεγονός ότι τις αντιλαμβάνονται ως περισσότερο σύμφωνες με τον αληθινό τους εαυτό.
Ωστόσο, οι ερευνητές προειδοποιούν ότι αυτό το είδος λήψης αποφάσεων αποδεικνύεται χρήσιμο σε ορισμένες περιπτώσεις, αλλά επιβλαβές σε άλλες. Οι διαισθητικές αποφάσεις είναι καλές, αν προσπαθούμε να διαμορφώσουμε μια νέα συνήθεια ή να εμμείνουμε σε μια ρουτίνα. Για παράδειγμα, η επιλογή ενός τύπου διατροφής με βάση τη διαίσθηση θα μπορούσε να βοηθήσει το άτομο να εμμείνει σε αυτή.
Όταν όμως παίρνουμε πολιτικές αποφάσεις διαισθητικά και είμαστε βέβαιοι ότι έχουμε δίκιο, αποκλείουμε την πιθανότητα να έχουμε κάνει έστω και το παραμικρό λάθος. Γι’ αυτό το λόγο, εδώ χρειάζεται το χέρι της λογικής.
Photo: Author/Depositphotos
[toggle title="Πηγές"]
https://www.apa.org/pubs/journals/releases/emo-emo0000490.pdf
[/toggle]
