Μία νέα επιστημονική έρευνα με επικεφαλής Ελληνίδα ερευνήτρια της διασποράς έρχεται να απαντήσει σε ένα κρίσιμο ερώτημα: πώς μπορούμε να καταλάβουμε αν έχουν συνείδηση οι άνθρωποι που βρίσκονται σε αναισθησία ή που δεν είναι ικανοί να επικοινωνήσουν;
Οι ερευνητές, με επικεφαλής την Αθηνά Δεμερτζή της Ομάδας Επιστήμης Κώματος του βελγικού Πανεπιστημίου της Λιέγης έκαναν ένα σημαντικό βήμα προς την ανακάλυψη της συνείδησης στον εγκέφαλό μας. Το άρθρο τους δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Science Advances». Στην έρευνά τους μελέτησαν 159 άτομα και κατέγραψαν την εγκεφαλικής τους δραστηριότητα με λειτουργική μαγνητική απεικόνιση (fMRI).
Advertisment
Μερικοί από τους συμμετέχοντες ήταν υγιείς αλλά είχαν υποβληθεί σε φαρμακευτική αναισθησία, ενώ άλλοι ήταν ασθενείς και συγκεκριμένα είχαν διαγνωσθεί με άγρυπνο κώμα (‘φυτική’ κατάσταση), στην οποία μπορούσαν να ανοίξουν τα μάτια τους αλλά όχι να κάνουν εθελούσιες κινήσεις, είτε βρίσκονταν σε κατάσταση ελάχιστης συνειδητότητας.
Η έλλειψη συνείδησης μπορεί να είναι προσωρινή όπως π.χ. μετά τη χορήγηση αναισθητικών φαρμάκων στο πλαίσιο μιας χειρουργικής επέμβασης ή πιο μόνιμη π.χ. μετά από σοβαρό τραυματισμό στο κεφάλι. Μέχρι σήμερα οι γιατροί και οι επιστήμονες δεν είναι εύκολο να πουν με βεβαιότητα αν ένας άνθρωπος που δεν επικοινωνεί, έχει ή όχι συνείδηση. Αυτό οφείλεται στο ότι δεν υπάρχουν ακόμη αξιόπιστοι βιοδείκτες ή άλλες μεθόδους που να διακρίνουν την ύπαρξη ή απουσία της συνείδησης.
Η ανάλυση των ευρημάτων από την ερευνητική ομάδα αποκάλυψε τέσσερα συγκεκριμένα, διακριτά εγκεφαλικής δραστηριότητας, τα οποία αποδείχτηκε πως ήταν διαφορετικά στους υγιείς εγκεφάλους σε αναισθησία και σε εκείνους που βρίσκονται σε κώμα. Οι επιστήμονες ανέφεραν ότι έκαναν πλέον ένα σημαντικό βήμα για τον εντοπισμό βιολογικών δεικτών της συνείδησης. Η ανίχνευση τέτοιων διακριτών εγκεφαλικών μοτίβων σε πραγματικό χρόνο μπορεί αφενός να βοηθήσει στην μη επεμβατική αποκατάσταση της συνείδησης, αφετέρου στη διευκόλυνση της λήψης ιατρικών αποφάσεων σχετικά με ασθενείς που έχουν ελάχιστη συνειδητότητα.
Advertisment
Η Αθηνά Δεμερτζή είναι μια εξαίρετη επιστήμονας και έχει αποφοιτήσει από το Τμήμα Ψυχολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (2005), ενώ ύστερα έκανε μεταπτυχιακά στη γνωσιακή νευροεπιστήμη και νευροψυχολογία στο Πανεπιστήμιο του Μάαστριχτ (2007) και πήρε το διδακτορικό της στις ιατρικές επιστήμες από το Πανεπιστήμιο της Λιέγης (2012).
Η μεταδιδακτορική έρευνα της στην Ομάδα Επιστήμης Κώματος του βελγικού Πανεπιστημίου εστιάζει στην κατανόηση της νευρωνικής βάσης της συνείδησης και της απουσίας της, με κεντρικό κλινικό στόχο την ανακάλυψη βιοδεικτών που θα επιτρέπουν τη διάγνωση και πρόγνωση για ασθενείς που αδυνατούν να επικοινωνήσουν.
