Το καλό είναι ότι η αισιοδοξία μπορεί να μαθευτεί. Το περίεργο είναι ότι για να γίνουμε αισιόδοξοι, πρέπει πρώτα να είμαστε ρεαλιστές και αντικειμενικοί. Από τη φύση μας δίνουμε πολύ μεγαλύτερη προσοχή στα αρνητικά παρά στα θετικά συμβάντα στη ζωή μας. Για παράδειγμα, εάν είστε συγγραφέας και από τις δέκα κριτικές της δουλειάς σας οι εννέα είναι εξαιρετικές και η μία αρνητική, πιθανότατα θα θυμάστε την κακή κριτική περισσότερο από ό,τι τις θετικές.
Αυτό ισχύει για όλες σχεδόν τις πτυχές της ζωής μας. Η Barbara Fredrickson, πρωτεργάτης της θετικής ψυχολογίας, βρήκε ότι χρειάζονται τρεις θετικές εμπειρίες για να ξεπεραστεί μία αρνητική, δηλαδή μια αναλογία 3 προς 1. Γενικότερα, κάθε αρνητικό συναίσθημα είναι τρεις φορές πιο ισχυρό από ένα θετικό.
Εάν το δείτε αυτό σε μια ευρύτερη οπτική, υποθέστε ότι στη ζωή σας έχετε διπλάσιο αριθμό ευτυχισμένων από ό,τι δυστυχισμένων στιγμών, σε μια αναλογία 2 προς 1.
Advertisment
Είναι σαν ένας πλούσιος θείος σας να σας δίνει μια πολύ καλή ζωή. Υποκειμενικά όμως, και με δεδομένο ότι η αναλογία 2 προς 1 είναι πολύ πιο χαμηλή από την αναλογία 3 προς 1 της Fredrickson, δεν αποκλείεται να σκεφτείτε: «Η ζωή μου είναι χάλια!». Αυτή η ιδέα μού ήρθε ξαφνικά, σαν να με χτύπησαν στο κεφάλι τρεις ράβδοι ζεν.
Το πρώτο βήμα για την εκμάθηση της αισιοδοξίας είναι να συνειδητοποιήσουμε τις δικές μας έντονα αρνητικές μεροληψίες. Είναι πολύ πιθανό, αν όχι σχεδόν σίγουρο, ότι στη ζωή μας έχουμε πολύ περισσότερες επιτυχίες απ’ ό,τι αποτυχίες• αυτό ωστόσο δεν το βλέπουμε επειδή δίνουμε υπερβολική προσοχή στις αποτυχίες μας και ελάχιστη στις επιτυχίες μας. Και μόνο η συνειδητοποίηση αυτού του γεγονότος μπορεί να αλλάξει τον τρόπο που βλέπετε τον εαυτό σας.
Το δεύτερο βήμα είναι η ενσυνειδητότητα. Η μαθημένη αισιοδοξία απαιτεί να βλέπετε με αντικειμενικότητα τις εμπειρίες σας, και όπως προανέδερα ήδη (κεφάλαιο 4), η ενσυνειδητότητα είναι ο καλύτερος τρόπος να δημιουργήσετε αυτή την αντικειμενικότητα.
Advertisment
Για την ακρίβεια, κάθε φορά που βιώνετε μια επιτυχία ή αποτυχία, πρέπει πρώτα να δείτε με πλήρη προσοχή το σώμα σας. Στη συνέχεια, στρέφετε την ενσυνειδητότητα στη συναισθηματική σας εμπειρία, έχοντας κατά νου ότι το σώμα βρίσκεται εκεί όπου τα συναισθήματα εκδηλώνονται πιο έντονα.
Τέλος, δείτε με ενσυνειδητότητα τις σκέψεις σας. Πώς εξηγείτε το συμβάν στον εαυτό σας; Νιώθετε ισχυροί ή ανήμποροι; Πώς συνδέονται οι σκέψεις σας με τα συναισθήματά σας; Εάν αυτό το συμβάν είναι μια εμπειρία επιτυχίας, δείτε με ενσυνειδητότητα την τάση που έχετε να το υποβαθμίζετε• αν πάλι όλο αυτό είναι μια εμπειρία αποτυχίας, δείτε με ενσυνειδητότητα το πόσο δυσανάλογα ισχυρό αποτέλεσμα έχει πάνω σας.
Το τρίτο και τελευταίο βήμα είναι η μεταμόρφωση. Όταν βιώνετε μια επιτυχία, παρατηρήστε την συνειδητά και αποδεχτείτε τα εύσημα. Έτσι, αποκτάτε τη νοητική συνήθεια να δίνετε τη δέουσα προσοχή στις επιτυχίες σας. Όταν πάλι βιώνετε μια αποτυχία, εστιάστε στις ρεαλιστικές ενδείξεις που υποδηλώνουν ότι πρόκειται για κάτι περιστασιακό.
Εάν θεωρείτε ότι είστε ανεπαρκείς και ανίκανοι, φέρτε στον νου σας παλαιότερες επιτυχίες σας για τις οποίες σας είχαν επιβραβεύσει. Αν βρείτε οποιαδήποτε ένδειξη ότι υπάρχουν ρεαλιστικοί λόγοι να είστε αισιόδοξοι, στρέψτε την προσοχή σας σε αυτούς.
Αυτό μοιάζει λιγάκι με άρνηση, αλλά στην πραγματικότητα αυξάνει την αντικειμενικότητα εξουδετερώνοντας τις φυσικές έντονα αρνητικές σας μεροληψίες. Όταν το κάνετε αυτό συχνά, δημιουργείτε νέες νοητικές συνήθειες, οπότε την επόμενη φορά που θα βιώσετε μια αποτυχία, ο νους σας θα βρει γρήγορα ρεαλιστικούς λόγους να ελπίζει ότι θα την ξεπεράσετε και θα ανακάμψετε πολύ πιο γρήγορα. Έτσι καλλιεργείται η αισιοδοξία.
Απόσπασμα από το βιβλίο του Chade-Meng Tan με τίτλο «Ψάξε μέσα σου» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πεδίο. Μπορείτε να το βρείτε εδώ
