Οι κρατικές φυλακές Σολεδάδ, με τα δυσοίωνα, άχρωμα κτήρια περικυκλωμένα από χοντρό συρματόπλεγμα, δείχνει εκτός τόπου ανάμεσα στις κατάφυτες φάρμες μιας υπέροχης κοιλάδας κοντά στο Μόντερεϊ Μπέι της Καλιφόρνια. Οι εντάσεις μπορούν να εξελιχθούν σε εξεγέρσεις⋅ πολλοί έγκλειστοι, ακόμα και φύλακες, έχουν χτυπηθεί με αυτοσχέδια μαχαίρια.
Η Eve Ekman, ιατρική κοινωνική λειτουργός, επισκέφθηκε κάποια μέρα τη φυλακή για να μοιραστεί το πρόγραμμα CEB (Καλλιέργεια της Συναισθηματικής Ισορροπίας) με εξήντα έγκλειστους. Ο Ρον, έγκλειστος ήδη σαράντα χρόνια, είπε ότι είχε ακούσει πρόσφατα πως επρόκειτο επιτέλους να αποφυλακιστεί. Καθώς ανακοίνωνε τα καλά νέα, περιέγραψε τη χαρά, τον ενθουσιασμό και την ευγνωμοσύνη που ένιωθε, συναισθήματα τα οποία απλώθηκαν στους φίλους του στη φυλακή και στην οικογένειά του εκτός φυλακής.
Advertisment
Δύο εβδομάδες αργότερα ο Ρον άκουσε ότι η απόφαση για την αποφυλάκισή του ανακλήθηκε. Συντετριμμένος, έπεσε σε μια βαθιά αίσθηση απραξίας, η οποία ακολουθήθηκε από κύματα θλίψης και έπειτα θυμού. Έγινε εύθικτος, αναστατωνόταν με το παραμικρό και κλείστηκε στον εαυτό του, αποφεύγοντας με απότομο τρόπο τους πάντες.
Όταν η Eve ζήτησε από τον Ρον να χαρτογραφήσει τα συναισθήματά του σύμφωνα με τη χρονική σειρά εμφάνισής τους, εκείνος διαπίστωσε ότι αφού άφησε στην άκρη τον θυμό του, στράφηκε προς τους συγκρατούμενούς του για συναισθηματική βοήθεια. Κι ενώ αυτοί τον έβλεπαν πάντα ως μέντορα, την παρούσα στιγμή ήταν εκείνος που στηρίχτηκε πάνω τους. Ακόμα και την ώρα που έλεγε την ιστορία του, κάποιοι από τους εξήντα σηκώθηκαν και φώναξαν τι «δυνατός τύπος» είναι και άρχισαν να τον επαινούν.
Καθώς η συνεδρία προχωρούσε, ακούστηκε μια πολύ συνηθισμένη για έγκλειστα άτομα ιστορία ζωής, με αφετηρία την έλλειψη αγάπης, φροντίδας και επικοινωνίας, που οδήγησε στην «παρηγοριά» των ναρκωτικών και σε μια ζωή γεμάτη φόβο, θυμό και πληγές. «Ο θυμός», παρατήρησε η Eve, «αποτελούσε πιο ασφαλές πεδίο εξερεύνησης από τη θλίψη – ο θυμός ήταν ο τρόπος τους να βγουν από τη θλίψη».
Advertisment
Η δημιουργία αυτού του συναισθηματικού χρονολογίου επέτρεψε στους έγκλειστους να αποστασιοποιηθούν από τη συναισθηματική τους αναστάτωση και να καταλάβουν ότι δεν είναι υποχρεωμένοι να παραμείνουμε για πάντα εγκλωβισμένοι στα υπερβολικά, δυσβάσταχτα συναισθήματά τους. Ο χάρτης των συναισθημάτων τούς βοήθησε επίσης να ξεκαθαρίσουν το θέμα αυτό, όπως τους βοήθησαν και κάποια βασικά επιστημονικά στοιχεία για τις «οικογένειες» των συναισθημάτων.
Αλλά η πιο ισχυρή ανακάλυψη για πολλούς εγκλείστους ήταν η ιδέα ότι, ενώ τα συναισθήματα μπορεί να είναι καταστροφικά αν τους ωθούν να πράττουν το κακό, όλα τα συναισθήματα μπορούν δυνητικά να είναι εποικοδομητικά. Η Eve έδωσε ένα παράδειγμα του πώς ο θυμός, αν διοχετευθεί με σωστό και επιδέξιο τρόπο, μπορεί να τροφοδοτήσει διαμαρτυρίες ενάντια σε αδικίες ή αβάσταχτες καταστάσεις. Αυτή η ιδέα, είπε κάποιος, θα διαδοθεί σε όλη τη φυλακή σαν φωτιά.
Η Eve και ένας συνεργάτης της ένιωσαν έκπληξη σε αυτή την πρώτη συνάντηση όταν ανακάλυψαν ότι αυτοί οι σκληραγωγημένοι τρόφιμοι – οι περισσότεροι άνω των 50 ετών – ήταν διατεθειμένοι να μιλήσουν ανοιχτά για τα συναισθηματικά τους προβλήματα, και ότι, όπως ο Ρον, πολλοί είχαν αφιερώσει αρκετό χρόνο συλλογιζόμενοι τη ζωή τους.
Οι ασκήσεις καθοδηγούμενου στοχασμού προσέφεραν στους κρατούμενους εργαλεία για να διαχειριστούν καλύτερα τον εσωτερικό τους κόσμο. Σε κάποια από αυτές τις ασκήσεις κλήθηκαν να θέσουν στον εαυτό τους τέσσερις ερωτήσεις:
- Πώς θα ήταν αν έφτανα στην αυθεντική ευτυχία;
- Τι θα χρειαζόμουν από τον έξω κόσμο για να το πετύχω;
- Τι θα χρειαζόμουν από τον εαυτό μου – τι θα έπρεπε να μάθω;
- Τέλος, πώς θα μπορούσα να το μεταφέρω όλο αυτό στον κόσμο και να γίνω χρήσιμος;
Απόσπασμα από το βιβλίο του Daniel Goleman με τίτλο «Δύναμη για το καλό» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πεδίο. Μπορείτε να το βρείτε εδώ
