Μια από τις μεγαλύτερες ενσαρκώσεις, ή φυσιογνωμίες αν θες που έχουν περπατήσει πάνω στον πλανήτη είναι εκείνη του μεγάλου Σωκράτη, γνωστός σε μεγάλο βαθμό από το “Εν οίδα ότι ουδέν οίδα”. Το συγκεκριμένο φαίνεται ότι τελικά είναι ελεύθερη νεότερη μετάφραση από το σημείο 21d στην απολογία του, ευρέως γνωστό και ως: “Η μόνη αληθινή σοφία είναι η γνώση ότι δε ξέρεις τίποτα”.
Ο Σωκράτης έζησε τον 4ο π.Χ. Αιώνα και είναι από τους λίγους φιλοσόφους που δεν άφησε κάποιο δικό του σύγγραμμα. Παρόλα αυτά το όνομα, η σοφία και η συνειδητότητά του αντηχούν και θα αντηχούν στην Ύπαρξη στα βάθη της αιωνιότητας.
Advertisment
Υπάρχει λοιπόν ένα παράδοξο σε αυτό το γνωμικό. Υπάρχει ένα εσωτερικό σημείο σε κάθε άνθρωπο, ένα κλικ. Ανάλογα και με την προσωπικότητά του ασφαλώς, φαίνεται πως μέχρι αυτό το σημείο “μηδέν”, όση γνώση ή εμπειρίες συγκεντρώνει, τόσο πιο αλαζονικός γίνεται. Τόσο πιο θορυβώδης, όπως ο ήχος από τα άδεια τενεκεδάκια που σέρνονται πίσω από το “μόλις νιόπαντροι”.
Νιώθεις δηλαδή, πως είσαι κάτι ανώτερο, πως τα ξέρεις όλα, πως εσύ έχεις δίκιο. Είτε το εκπέμπεις, είτε το κρατάς μέσα σου κι αυτό ξετρυπώνει σε περίεργες και μη κατάλληλες στιγμές, που ίσως δε θα έπρεπε. Σε αρκετά νεότερα χρόνια μπορώ να το επιβεβαιώσω υποκειμενικά και ως προσωπικό εξελικτικό στάδιο. Σε νεοελληνική μετάφραση όπως είχε πει κι ο φιλόσοφος: “Τα άδεια σακιά τα φουσκώνει ο αέρας και τους ανόητους η έπαρση”.
Κάποια στιγμή λοιπόν, έρχεται αυτό το σημείο “μηδέν”, το οποίο κατά ένα τρόπο είναι απροσδιόριστο χρονικά. Μπορεί να μην έρθει και ποτέ σε κάποιους. Αν όμως έρθει, εκεί πραγματικά βλέπεις πως όσα περισσότερα βιώνεις, όσα περισσότερα μαθαίνεις, αντιλαμβάνεσαι και γνωρίζεις, δουλεύει ανάποδα. Δηλαδή τόσο πιο μικρός νιώθεις.
Advertisment
Αρχίζεις και αντιλαμβάνεσαι εκθετικά πλέον αλλά και προβάλλεις πιθανά (απίθανα) αντιληπτικά όρια που μπορεί μια συνειδητότητα να φτάσει, κι εκεί, όσα και να ξέρεις αρχίζεις και νιώθεις μικρός απέναντι στην απεραντοσύνη. Το δεύτερο παράδοξο εν τω μεταξύ, επειδή ξεχνάς, είναι πως παρατηρώντας κάποιον που ακόμα βρίσκεται πριν από αυτό το συνειδησιακό κλικ συγκριτικά, λες “μα πως είναι δυνατόν αυτός/ ή που γνωρίζει τόσα λιγότερα να έχει τόση έπαρση και σιγουριά;!”.
Συμπληρώνει πως η πραγματική σοφία μας επισκέπτεται, όταν συνειδητοποιήσουμε πόσο λίγα γνωρίζουμε τελικά για τη ζωή, τον εαυτό μας αλλά τελικά και τον κόσμο γύρω μας. Ο άνθρωπος λοιπόν που φτάνει αυτό το “κλικ”, και όσο πορεύεται από εκεί και ύστερα, είναι ήσυχος, παρατηρεί, αφουγκράζεται, βιώνει με ένα διαφορετικά ποιοτικό τρόπο, αλλά και σταδιακά κυριαρχεί πάνω στα πάθη και τους κατώτερους αυτοματισμούς του. Και πάνω απ’ όλα, το κλάσμα “Εγώ” προς “Επίγνωση” όλο και μικραίνει, μέχρι ίσως, κάποτε, να πλησιάσει την ελάχιστη τιμή του.
Το “Γνώθι σ’ αυτόν” λοιπόν σε συνδυασμό με το μυστικό της αλλαγής κατά τον Σωκράτη, δεν είναι να πολεμήσεις το οποιοδήποτε παλιό, γιατί έτσι του δίνεις δύναμη και ενέργεια να κρυσταλλώσει ακόμα περισσότερο. Απεναντίας, η ουσία είναι στο να επικεντρώσεις όλη σου την ενέργειά σου, στην κατασκευή του νέου. Άρα, το ταξίδι της αναβάθμισης, θα μπορούσαμε να πούμε ότι αφορά όχι στην καταπολέμηση των όποιων ελαττωμάτων μας, αλλά στην αντιστάθμισή τους με τις ανάλογες αρετές με το ανάλογο μέτρο (…) . Πάνω σε αυτή ακριβώς την αρχή βασίζεται και η Θετική Ψυχολογία του Πανεπιστημίου της Πενσιλβανίας που δίνει μια μάχη για την αναξιοπιστία του DSM (Διαγνωστικά Κριτήρια Ψυχιατρικής).
Στους περισσότερους είναι ξεκάθαρο (με λίγο ψάξιμο) πως οι περισσότερες επιστήμες συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που ασχολούνται με την ψυχή ή αλλιώς τα ψυχολογικά ζητήματα, έχουν όλες την πηγή τους στους αρχαίους φιλοσόφους μας. Αλλά και σε άλλες αρχαίες διδασκαλίες. Κι ενδεχομένως κι αυτοί να έλαβαν τέτοιες γνώσεις και επιγνώσεις από ακόμα παλαιότερους πολιτισμούς.
Μπορούμε να μιλήσουμε για πάρα πολλά γύρω από το Σωκράτη, αλλά σε αυτή τη φάση, ας κλείσουμε με το νόημα στην ζωή όπως το απέδωσε εκείνος: “Δεν είναι η διαρκής αναζήτηση ευτυχίας, αλλά ο υψηλός σκοπός και το ηθικό ανάστημα”.
Ομιλεί δηλαδή για την αυτογνωσία και την αυτοπραγμάτωση (τελευταίο επίπεδο της γνωστής πυραμίδας Μάσλοου), καθώς και την ποιότητα, βάθος και πλάτος της ηθικής. Είτε αυτή προέρχεται από τις Δέκα Εντολές, από τα Δελφικά Παραγγέλματα, τις Αρχές του Βουδισμού ή άλλων Διδασκαλιών. Και όσο για το ανάστημα που της αντιστοιχεί, “το ύψος του ανθρώπου ξεκινά από τα πόδια, και φτάνει μέχρι το κεφάλι.
Από εκεί και πάνω ξεκινάει το ανάστημά του”, όπως άριστα διατύπωσε ο Αργύρης Χιόνης. Το κλειδί λοιπόν βρίσκεται στο συνεχές ταξίδι τόσο της αυτογνωσίας όσο και της αυτοβελτίωσης μέσω επίγνωσης και αρετής, που είναι ο μόνος (πρακτικά) ουσιαστικός δρόμος για ένα καλύτερο, πιο δίκαιο αλλά συλλογικότερο αύριο.
- Δείξε μου τους φίλους σου να σου πω ποιος είσαι - 12 Ιουνίου 2023
- «Ο Τροχός της Ζωής»: Μια άσκηση αυτογνωσίας και προσωπικής ανάπτυξης (βίντεο) - 13 Μαρτίου 2022
- «Πυθαγόρεια Ανασκόπηση»: Άσκηση για να επανεξετάζουμε την ημέρα μας και να γίνουμε παρατηρητές του εαυτού μας - 24 Φεβρουαρίου 2022
