«Η ευτυχία της ζωής μας εξαρτάται από την ποιότητα των σκέψεών μας» ανέφερε ένας σπουδαίος μελετητής του ανθρώπινου μυαλού, ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Μάρκος Αυρήλιος. Παρότι πιθανόν να ακούγεται σαν μία ωραία φιλοσοφική σκέψη, πρόκειται στην πραγματικότητα για μία επιστημονική αλήθεια. Κάθε σκέψη που κάνουμε επηρεάζει ή και δημιουργεί τα συναισθήματα που νιώθουμε.
Καθώς τα συναισθήματα είναι νευροχημικές καταστάσεις, δεν είναι παράξενο να λέμε πώς όταν οι σκέψεις μας επηρεάζουν τα συναισθήματά μας, διαθέτοντας τη δύναμη να τα δημιουργούν και να αυξομειώνουν την έντασή και το βάθος τους, στην ουσία ρυθμίζουν την αντίληψή μας για την πραγματικότητα και τον κόσμο που μας περιβάλλει. Για την ακρίβεια, οι σκέψεις μας αποφασίζουν ποια είναι η πραγματικότητα που μας περιβάλλει.
Advertisment
Διότι το αν θα βλέπουμε ένα ποτήρι νερού μισογεμάτο ή μισοάδειο δεν εξαρτάται από το αν θα μετρήσουμε με χάρακα αν το νερό βρίσκεται ακριβώς στη μέση, λίγο πιο πάνω ή πιο κάτω από αυτήν. Εξαρτάται από το πού έχουμε μάθει να εστιάζουμε τη σκέψη μας. Ένας άλλος τρόπος σκέψης θα μπορούσε να είναι ότι απλώς θέλουμε να γεμίσουμε το ποτήρι με νερό, αδιαφορώντας για το αν είναι μισοάδειο ή μισογεμάτο, ή να κοιτάξουμε για το αν υπάρχουν δαχτυλιές στο ποτήρι, μια δηλαδή διαφορετική εστίαση της σκέψης μακριά από το κλασικό δίλημμα.
Το πιο σημαντικό γεγονός, όμως, είναι ότι η τάση να βλέπουμε το ποτήρι μισογεμάτο ή μισοάδειο είναι μία συνήθεια μαθημένη από επιδράσεις σε μικρότερη ηλικία, την οποία μπορούμε να εκπαιδεύσουμε να αλλάξει. «Αλλοιώνουμε την πραγματικότητα όμως έτσι» θα έλεγε ένας σκεπτικιστής. Αν αντιλαμβανόμασταν την πραγματικότητα μετρώντας το ποτήρι με χάρακα ίσως και να συνέβαινε αυτό αλλά δεν την αντιλαμβανόμαστε έτσι.
Το μυαλό μας λειτουργεί πρωταρχικά με το συναίσθημα, το οποίο επηρεάζεται από θεμελιώδεις, δομικές σκέψεις που σχηματίσαμε από πολύ παλιά για τον εαυτό μας. Βλέπουμε τον κόσμο σε μεγάλο βαθμό μέσα από τις σκέψεις και τα συναισθήματα που έχουμε διαμορφώσει για τον εαυτό μας. Μία αντίληψη που διαμορφώθηκε όταν κοιτούσαμε στα μάτια τους γονείς μας και μέσα από το πόσο ικανούς μας έβλεπαν σχηματιζόταν η αυτοαντίληψή μας.
Advertisment
Η αυτοαντίληψη είναι κάτι μαγικό σαν σύλληψη. Όχι μόνο γιατί είναι ένα σύνολο σκέψεων και συναισθημάτων που δείχνουν ποιοι είμαστε και πόσα πράγματα, γνωστά και άγνωστα, μπορούμε να καταφέρουμε αλλά και γιατί μπορεί να αλλάζει, να εξελίσσεται και μαζί της να αλλάζει η πίστη στον εαυτό μας, την ποικιλία των ικανοτήτων και δυνατοτήτων μας.
Όταν πλησιάζουμε κάτι άγνωστο, το οποίο μπορεί για καιρό να αποφεύγαμε γιατί μας δημιουργούσε φόβο, μειώνεται σταδιακά το συναίσθημα του φόβου μας απέναντι σε αυτό. Ωστόσο, ταυτόχρονα συμβαίνει και κάτι σπουδαιότερο: Με τη μείωση ενός φόβου αλλάζει η σκέψη μας και αυξάνει η συνειδητοποίηση ότι διαθέταμε έναν παλαιό περιοριστικό τρόπο σκέψης για τον εαυτό μας και τις δυνατότητές του.
Αυτό το «περιοριστικό σχήμα σκέψης» δημιουργούσε το συναίσθημα του φόβου σε διάφορες καταστάσεις. Πράγματι, γι αυτό είναι συχνά πολύτιμα τα αρνητικά συναισθήματα και, μάλιστα, όταν αποφασίζουμε να τα αποδεχτούμε κατορθώνουμε και τα υπερνικάμε σε διάφορες καταστάσεις. Μέσα από αυτή τη διαδικασία, τη σκέψη πάνω σε αρνητικά συναισθήματα που πιθανόν να νιώθουμε, προσεγγίζουμε και επεξεργαζόμαστε θεμελιώδεις σκέψεις για τον εαυτό μας, που συνήθως δεν είναι συνειδητές.
Αναφερόμαστε στις πραγματικές ρίζες των συναισθημάτων και όχι στο μικρό ποσοστό που θεωρούμε ότι είναι οι εξωτερικές καταστάσεις που κάθε τόσο συναντάμε. Για το λόγο αυτό τα εξωτερικά εμπόδια είναι μία εξαιρετική ευκαιρία να ανακαλύψουμε τα σχήματα σκέψεων που έχουμε για τον εαυτό μας και με τα οποία αναπαριστούμε στο μυαλό μας τον εξωτερικό κόσμο.
Μέσα από αυτή τη διαδικασία κατανοούμε και ανακαλύπτουμε καθ όλη τη διάρκεια της ζωής μας ότι αλλάζοντας τις σκέψεις που έχουμε για τον εαυτό μας αλλάζουμε και τον εξωτερικό κόσμο, που τον θεωρούσαμε τόσο αντικειμενικό και δεδομένο. Κοιτάζοντας ένα ποτήρι νερό μπορεί πια να σκεπτόμαστε ότι δεν έχει σημασία αν είναι μισοάδειο ή μισογεμάτο αλλά ότι ευτυχία είναι να θέλουμε να το γεμίζουμε λίγο περισσότερο.
- Μάρκος Αυρήλιος: «Η Ευτυχία εξαρτάται από την ποιότητα των σκέψεών μας» - 6 Μαρτίου 2020
- Οι πολλαπλές αποχρώσεις της Αυτοεκτίμησης (Τα βασικά βήματα προς την επίτευξή της) - 12 Μαρτίου 2019
- Η καλή διάθεση είναι επιλογή - 1 Ιουλίου 2017
