«Ποιον να χτυπήσεις, αν όχι τους φίλους σου;» λέει ένα βρετανικό απόφθεγμα που αναφωνείται πριν από μια γροθιά στο σαγόνι.
Είναι τρελοί αυτοί οι Βρετανοί, αλλά δεν είναι και ασυνήθιστο για τους ανθρώπους να αναμειγνύουν φιλία και ανταγωνισμό.
Advertisment
Το χάσμα μεταξύ των δύο είναι μεγαλύτερο ανάμεσα στις γυναίκες παρά ανάμεσα στους άντρες – τουλάχιστον αυτή είναι η άποψή μου μετά από μια ζωή «μελέτης» των ανθρώπων ως ενεργός παρατηρητής.
Δυστυχώς, ο τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι επιλύουν τις συγκρούσεις σπάνια αποτελεί αντικείμενο έρευνας.
Είναι οι γυναίκες καλύτερες στη συμφιλίωση;
Advertisment
Είναι οι άντρες εξ ορισμού πολεμιστές;
Οι άντρες και οι γυναίκες έχουν αποδοθεί σε διαφορετικούς πλανήτες, στον Άρη και στην Αφροδίτη, αλλά είναι τόσο απλά τα πράγματα;
Σ’όλο τον κόσμο, το ποσοστό δολοφονιών για τους άντρες υπερβαίνει κατά πολύ το αντίστοιχο των γυναικών και οι πόλεμοι διεξάγονται κυρίως από τους άντρες, οπότε φαίνεται σωστό να κατηγορηθεί το χρωμόσωμα Υ για τα χάλια μας.
Αν οι γυναίκες, όμως, έχουν ένα ατού ως προς το φιλειρηνισμό, μπορεί να μην είναι επειδή «είναι καλές στην επισκευή όσων έχουν σπάσει». Είναι σαφής η δύναμη των γυναικών στην πρόληψη των συγκρούσεων και η αποστροφή τους για τη βία.
Αλλά δεν είναι απαραιτήτως καλές στον κατευνασμό των εντάσεων όταν προκύψουν. Στην πραγματικότητα, αυτό είναι το δυνατό σημείο των αρσενικών.
Οι θηλυκοί χιμπατζήδες κάνουν πολύ λιγότερους καβγάδες από τους αρσενικούς, πιθανώς επειδή δουλεύουν σκληρά για να τους αποφύγουν.
Εάν όμως γίνει καβγάς, τα θηλυκά σπάνια συμφιλιώνονται. Στο ζωολογικό κήπο του Άρνεμ, τα αρσενικά συμφιλιώνονταν σχεδόν στις μισές περιπτώσεις, τα θηλυκά μόνο σε μία στις πέντε.
Παρόμοια διαφορά έχει παρατηρηθεί και στη φύση. Οι αρσενικοί περνάνε από κύκλους καβγάδων και επανασύνδεσης, ενώ τα θηλυκά έχουν μια αποτρεπτική στάση απέναντι στη σύγκρουση. Αντίθετα από τα αρσενικά, φροντίζουν να διατηρούν καλές σχέσεις με όσους έχουν στενούς δεσμούς, όπως τα παιδιά τους και οι καλοί φίλοι, και αφήνουν την επιθετικότητά τους να εκδηλωθεί μόνο στους ανταγωνιστές.
Αλλά, από την άλλη πλευρά, τα θηλυκά μπορεί να γίνουν απίστευτα κακά και υπολογιστικά. Ένα καλό παράδειγμα είναι οι παραπλανητικές προσφορές συμφιλίωσης. Εδώ, η ιδέα είναι να παγιδευτεί ο αντίπαλος χρησιμοποιώντας προσποίηση.
Η Πάουστ, ένα βαρύ, ηλικιωμένο θηλυκό, κυνηγά και σχεδόν πιάνει μια νεότερη αντίπαλο. Αφού τη γλύτωσε πολύ φτηνά, το θύμα φωνάζει για λίγο κι έπειτα κάθεται, βαριανασαίνοντας.
Το περιστατικό δείχνει ξεχασμένο, και δέκα λεπτά αργότερα η Πάουστ κάνει μια φιλική χειρονομία από απόσταση, απλώνοντας ένα ανοιχτό χέρι. Το νεαρό θηλυκό αρχικά διστάζει και κατόπιν πλησιάζει την Πάουστ δίνοντας κλασικά δείγματα δυσπιστίας: συχνό σταμάτημα, βλέμματα προς τους άλλους γύρω της, νευρικό χαμόγελο στο πρόσωπο.
Η Πάουστ επιμένει, προσθέτοντας απαλούς αναστεναγμούς καθώς το νεότερο θηλυκό πλησιάζει. Οι απαλοί στεναγμοί έχουν μια ιδιαίτερα φιλική έννοια, ακολουθούνται συχνά από ένα φιλί, είναι η κύρια χειρονομία κατευνασμού του χιμπατζή. Τότε, ξαφνικά, η Πάουστ χιμάει και αρπάζει το νεότερο θηλυκό, δαγκώνοντάς το άγρια προτού καταφέρει να της ξεφύγει.
Οι συμφιλιώσεις μεταξύ αρσενικών χιμπατζήδων μπορεί να είναι τεταμένες, μερικές φορές ακόμα και ανεπιτυχείς (πράγμα που σημαίνει ότι ξαναρχίζουν τον καβγά), αλλά η πονηρία δεν περιλαμβάνεται ποτέ στο ρεπερτόριό τους.
Απόσπασμα από το βιβλίο του Frans De Waal «Ο Πίθηκος Μέσα Μας» από τις εκδόσεις Αιώρα
