Εν μέσω καραντίνας, οι γονείς ανησυχούν ότι τα παιδιά τους θα επηρεαστούν από τη μειωμένη επαφή που έχουν με τους συνομηλίκους τους. Αλλά η μοναξιά δεν είναι αναπόφευκτη για τα κοινωνικά απομονωμένα παιδιά. Αν και μπορεί να παραπονιούνται για τους περιορισμούς, οι γονείς είναι εκείνοι που μπορεί να επιτείνουν ή να προλάβουν την αίσθηση μοναξιάς. Αλλά πώς;
Η πραγματική μοναξιά μεταβάλλει τη φυσιολογία όλων των κοινωνικών ζώων, όπως των ανθρώπων. Καθώς εξελικτικά ένα μέλος μιας ομάδας μένει μόνο του, μπαίνει σε κατάσταση επαγρύπνησης καθώς νιώθει ότι οποιαδήποτε στιγμή μπορεί να κινδυνεύει, ακόμα κι αν δεν υπάρχει πραγματικός, άμεσος κίνδυνος. Η εξέλιξη είναι αυτή που δημιούργησε αυτή την απόκριση στη φύση για την διασφάλιση της επιβίωσης.
Advertisment
Όμως, η ανθρώπινη μοναξιά δεν προκαλείται απλώς από την αλληλεπίδραση με λιγότερους ανθρώπους και δεν μπορούμε να αντιληφθούμε εύκολα αν κάποιος νιώθει έτσι. Η ίδια η οικογένεια μπορεί να είναι το πιο μοναχικό μέρος στον κόσμο, αν δεν υπάρχει η ζεστασιά και η επικοινωνία που όλοι έχουμε ανάγκη. Και αν και το παιχνίδι με τα άλλα παιδιά είναι διασκεδαστικό και αναπτυξιακά ευεργετικό, δεν είναι και απαραίτητο.
Οι οικογένειες είναι οι πιο σημαντικές κοινωνικές ομάδες για τα παιδιά. Γι’ αυτό και οι έρευνες δείχνουν την σημαντική επίδραση που έχει η ζεστασιά, η τρυφερότητα, η φροντίδα και ο συναισθηματικός δεσμός με τον κηδεμόνα/ φροντιστή μας καθώς μεγαλώνουμε. Είναι το ισχυρότερο όπλο για την πρόληψη της χρόνιας μοναξιάς.
Κατά τη διάρκεια της εφηβείας, οι φίλοι γίνονται πιο σημαντική, παρέχοντας επιβεβαίωση μέσω από βαθιές συζητήσεις και εμπειρίες. Ως εκ τούτου, τα τηλεφωνήματα μπορούν να μειώσουν αισθητά τη μοναξιά για τους μαθητές του γυμνασίου και λυκείου. Όμως, η υπερβολική χρήση των social media μπορεί να μειώσει την αυτοπεποίθηση και να αυξήσει την κατάθλιψη και την αίσθηση απομόνωσης τόσο σε παιδιά όσο και σε εφήβους, οπότε πλατφόρμες όπως το Instagram και το TikTok μπορεί σε ορισμένες περιπτώσεις να χειροτερεύουν τα πράγματα.
Advertisment
Σε αντίθεση με τους εφήβους, τα μικρότερα παιδιά δεν νιώθουν ότι τους λείπουν όσοι είναι απόντες. Οι γονείς συχνά παρατηρούν ότι τα μικρά παιδιά που διαμαρτύρονται όταν εκείνοι φεύγουν για την εργασία τους ή για δείπνο, τους ξεχνούν αμέσως μετά. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα παιδιά ζουν στο παρόν και απολαμβάνουν αυτό.
Αλλά μόλις οι γονείς ξαναεμφανιστούν, τα παιδιά και πάλι διαμαρτύρονται, καθώς ξαναθυμούνται την προηγούμενη εγκατάλειψη. Παρομοίως, οι κλήσεις και οι διαδικτυακές επαφές με τους απόντες φίλους μπορεί τελικά να εντείνει τη δυσφορία του παιδιού, καθώς θυμούνται την επιθυμία που συνήθως έχουν για παιχνίδι με αυτούς.
Αν και οι συμμαθητές σε αυτές τις ηλικίες δεν προλαμβάνουν τη μοναξιά, παρέχουν ωστόσο εμπειρίες που οι ενήλικες δεν μπορούν, όπως την απόλαυση του επαναλαμβανόμενου παιχνιδιού, την εξερεύνηση, την έκφραση ανησυχιών, το θυμό, τη φαντασία κλπ. Ευτυχώς, οι φροντιστές μπορούν να παρέχουν πολλά από αυτά τα οφέλη ενώ αποδιώχνουν τη μοναξιά. Τα κακά νέα είναι ότι απαιτείται να αφήσουμε στην άκρη τα τηλέφωνα, τις οθόνες και τους άλλους περισπασμούς.
Τα καλά νέα είναι ότι δεν απαιτείται πολύς χρόνος. Αρκούν μία με δύο ώρες την ημέρα για να βεβαιωθούμε ότι τα παιδιά δεν θα αναπτύξουν την αίσθηση μοναξιάς. Αλλά πώς θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν αυτές οι ώρες;
4 βήματα που οι γονείς μπορούν να κάνουν για να προλάβουν τη μοναξιά στα παιδιά
Το τελετουργικό του ύπνου
Μπορεί να δώσει στα παιδιά αυτό που όλοι ποθούμε – αξιόπιστες δόσεις απερίσπαστης προσοχής. 10 με 15 λεπτά παρέας δίπλα από το κρεβάτι τους είναι το ιδανικό. Μπορούμε να μιλάμε για το πώς ήταν η μέρα μας, να ρωτάμε τις ανησυχίες τους ή τι διασκεδαστικό συνέβη. Αν υπάρχουν πολλά παιδιά στο σπίτι, βάλτε τα για ύπνο διαδοχικά, το μικρότερο πρώτα και αφιερώστε χρόνο στο καθένα ξεχωριστά.
Ζητήστε τους ανατροφοδότηση
Ενθαρρύνετέ τα να σας μιλήσουν για το τι θεωρούν ότι οι ενήλικες κάνουν λάθος, εξηγώντας τους ότι χρειάζεστε τη βοήθεια τους για να βελτιωθείτε. Όταν το κάνουν, ευχαριστήστε τα, γελάστε και εκτιμήστε τη βοήθειά τους – και θυμηθείτε να αλλάξετε τη συμπεριφορά σας αναλόγως.
Αμοιβαία απολαυστικό παιχνίδι
Οι γονείς μπορούν να γίνουν παιδιά για 15-30 λεπτά. Καθίστε μαζί τους στο πάτωμα για να έρθετε και στο ίδιο ύψος με αυτά. Ακολουθήστε τους κανόνες και τη συλλογιστική τους και κάντε το παιχνίδι διασκεδαστικό. Αφήστε το παιδί να επιλέξει τι θα κάνετε. Το παιδικό παιχνίδι είναι συχνά πολύ επαναλαμβανόμενο και μπορεί να περιλαμβάνει σχεδόν τα πάντα.
Επιτρέψτε στα παιδιά να εκφράσουν τα συναισθήματά τους
Συχνά νιώθουν ότι αδικήθηκαν, ότι παγιδεύτηκαν ότι προδόθηκαν και ότι γελοιοποιήθηκαν. Ορισμένες φορές είναι σωστές εκτιμήσεις του τι συνέβη και άλλες αποτελούν απόπειρες αποκατάστασης της αυτοπεποίθησής τους. Σε κάθε περίπτωση, τα παιδιά χρειάζονται ένα ασφαλές μέρος να μιλήσουν ανοιχτά για τα συναισθήματά τους.
Ruth Bettelheim, Ph.D., ψυχοθεραπεύτρια γάμου και οικογένειας
