Δύο πρόσφατα δημοσιευμένες έρευνες εξελίσσουν τις γνώσεις μας για το πώς «δεξί και αριστερό εγκεφαλικό ημισφαίρια» συνεργάζονται για να κωδικοποιήσουν τις οπτικές μνήμες και πώς η δυσανάλογη επιδείνωση της πυκνότητας της φαιάς ουσίας στο ένα εγκεφαλικό ημισφαίριο (άλλα όχι στο άλλο) σχετίζεται με γνωστική εξασθένιση (σχετιζόμενη με την ηλικία) και με τη νόσο Αλτσχάιμερ.
Η πρώτη έρευνα από επιστήμονες του Ινστιτούτου Picower για τη Μάθηση και τη Μνήμη του MIT μελέτησε πώς η διημισφαιρική μεταφορά των οπτικών αναμνήσεων ανάμεσα στον προμετωπιαίο φλοιό στην αριστερή και δεξιά πλευρά του εγκεφάλου αποτελεί μια συγχρονισμένη διεργασία που επιτρέπει στις νοητικές εικόνες να πηγαινοέρχονται ανάμεσα στον προμετωπιαίο φλοιό και των δύο εγκεφαλικών ημισφαιρίων.
Advertisment
Γι’ αυτή τη μελέτη, μια ομάδα ερευνητών του Miller Lab που ηγείτο από τον επιστήμονα Scott Brincat και τον Earl Miller, μέτρησε την εναλλασσόμενη νευρωνική δραστηριότητα και στις δύο πλευρές χρησιμοποιώντας 256 ηλεκτρόδια τοποθετημένα σε συγκεκριμένες περιοχές του αριστερού και του δεξιού προμετωπιαίου φλοιού, όση ώρα μαϊμούδες έπαιζαν ένα βιντεοπαιχνίδι που περιελάμβανε μια εικόνα (όπως μια μπανάνα ή ένα μήλο), το οποίο εμφανιζόταν και εξαφανιζόταν από την αριστερή και τη δεξιά πλευρά μιας οθόνης.
Η ομάδα επίσης μέτρησε τη συνολική εγκεφαλική δραστηριότητα κατά τη διάρκεια της μεταφοράς της μνήμης ανάμεσα στο αριστερό και δεξί ημισφαίριο και βρήκε ότι η μεταφορά της διημισφαιρικής ανάμνησης «ενεργοποιεί νέες νευρωνικές ομάδες».
Οι συγγραφείς της έρευνας εξήγησαν ότι, όπως ήταν αναμενόμενο ο εγκέφαλος, κωδικοποιούσε τις πληροφορίες για την κάθε εικόνα στο αντίθετο ημισφαίριο από αυτό που βρισκόταν το ερέθισμα. Το πιο αξιοσημείωτο όμως ήταν ότι σε περιπτώσεις όπου τα ζώα έστρεφαν το βλέμμα τους στην οθόνη, η νευρωνική δραστηριότητα της κωδικοποίησης της μνημονικής πληροφορίας μετακινούταν κι αυτή από το ένα εγκεφαλικό ημισφαίριο στο άλλο.
Advertisment
Συγκεκριμένα, οι Brincat et al. βρήκαν ότι η μεταφορά μιας ανάμνησης από το ένα ημισφαίριο στο άλλο συνέβαινε με μια συγκεκριμένη αλλαγή σε εκείνους τους ρυθμούς. Κατά τη διάρκεια της μεταφοράς της ανάμνησης, ο συγχρονισμός των εγκεφαλικών κυμάτων μεσαίου εύρους μειωνόταν. Από την άλλη πλευρά, κατά τη διάρκεια αυτών των μεταφορών, ο συγχρονισμός των θήτα κυμάτων πολύ χαμηλής συχνότητας και των βήτα κυμάτων υψηλής συχνότητας αυξανόταν και στα δύο ημισφαίρια. Αυτό σκιαγραφεί πώς οι δυναμικές ανάμεσα στα δύο εγκεφαλικά ημισφαίρια μπορεί να πλεχθούν μεταξύ τους κατά τη διάρκεια επεξεργασίας οπτικών αναμνήσεων.
Η ταχεία, αξιόπιστη διημισφαιρική επικοινωνία είναι κρίσιμη για πολλές συμπεριφορές της καθημερινότητας, όπως στα αθλήματα, στην οδήγηση και στον έλεγχο της εναέριας κυκλοφορίας. Η διημισφαιρική επικοινωνία πιστεύεται επίσης ότι διαταράσσεται σε κάποιες διαταραχές, όπως στη δυσλεξία.
Η απώλεια ποσότητας φαιάς ουσίας στο ένα εγκεφαλικό ημισφαίριο (αλλά όχι στο άλλο) έχει αναπάντεχες επιπτώσεις
Η δεύτερη πρόσφατη έρευνα διεξήχθη από μια ομάδα Νορβηγών ερευνητών από το Πανεπιστήμιο του Όσλο. Χάρη στην πρόσβαση σε μια τεράστια βάση δεδομένων, οι επιστήμονες μπόρεσαν να υπολογίσουν την πυκνότητα κάθε περιοχής του εγκεφαλικού φλοιού σε πάνω από 2.600 υγιείς συμμετέχοντες από 5 χώρες, μέχρι και 6 φορές ανά άτομο σε διαφορετικές χρονικές περιόδους. Τι αποκαλύπτουν αυτά τα στοιχεία της φαιάς ουσίας για τις αλλαγές στο δεξί και αριστερό ημισφαίριο των ανθρώπων καθώς αυτοί μεγαλώνουν;
Αρχικά, οι Roe και οι συνάδελφοί του βρήκαν ότι η ασύμμετρη πυκνότητα της φαιάς ουσίας ανάμεσα στα δύο ημισφαίρια ήταν συχνή στους υγιείς νέους ανθρώπους και φάνηκε να βελτιώνει τις γνωστικές λειτουργίες. Κι αυτό διότι το δεξί και το αριστερό ημισφαίρια ειδικεύονται στο να κάνουν ελαφρώς διαφορετικές εργασίες.
Καθώς μεγαλώνουμε, όλοι χάνουμε ποσότητα φαιάς ουσίας καθώς ο εγκέφαλος αρχίζει να ατροφεί και σταδιακά συρρικνώνεται. Όμως, αυτή η μείωση δεν γίνεται εξίσου το ίδιο και στις δύο πλευρές, ούτε με τον ίδιο ρυθμό. Τα νέα δεδομένα της έρευνας δείχνουν ότι όποια πλευρά του εγκεφάλου ήταν πυκνότερη στην ηλικία των 20 ετών επιδεινώνεται ταχύτερα όσο το άτομο μεγαλώνει.
Η απώλεια της ασυμμετρίας εμφανίζεται σε παρόμοια ηλικία στους περισσότερους ανθρώπους (στην αρχή περίπου της τρίτης δεκαετίας ζωής) και συνεχίζεται σε όλη τη διάρκεια αυτής με το ρυθμό της να αυξάνεται γύρω στα 60. Η απώλεια της εγκεφαλικής ασυμμετρίας συμβαίνει σταδιακά. Τέλος, ο James Roe και οι συνάδελφοί του από το Πανεπιστήμιο του Όσλο βρήκαν ότι η αριστερή πλευρά του εγκεφάλου τείνει να συρρικνώνεται ταχύτερα σε ασθενείς με Αλτσχάιμερ.
Πηγή:
www.psychologytoday.com/intl/blog/the-athletes-way/202102/left-brain-right-brain-research-isnt-what-it-used-be
