Η ενσυναίσθηση είναι η ικανότητα να κατανοούμε τις σκέψεις και τα συναισθήματα των ανθρώπων γύρω μας και συνιστά μια από τις σημαντικότερες και πιο πετυχημένες πλευρές της ιδιότητας που έχουμε ως κοινωνικά πλάσματα. Όμως, τι είναι η ακριβώς η ενσυναίσθηση; Και μια πιο χρήσιμη ερώτηση: Μπορούμε να έχουμε περισσότερη;
Ο καθηγητής ψυχολογίας του Standford Jamil Zaki, διευθυντής του Εργαστηρίου Κοινωνικής Νευροεπιστήμης, μελετά αυτά τα ερωτήματα. Σε ομιλία του στο TEDx, αναφέρει ότι η ανθρώπινη ενσυναίσθηση συνιστά ουσιαστικά μια δεξιότητα που μπορεί να αναπτυχθεί παρά ένα σταθερό χαρακτηριστικό. Συγκεκριμένα, εξηγεί: «Η ενσυναίσθηση είναι μια απλή λέξη για μια σύνθετη ιδέα. Οι ερευνητές ψυχολόγοι αντιλαμβάνονται την ενσυναίσθηση ως έναν όρο – ομπρέλα για τους πολλούς τρόπους με τους οποίους ανταποκρινόμαστε στα συναισθήματα των άλλων».
Advertisment
Γιατί η ενσυναίσθηση είναι τόσο σημαντική; Κάποιοι από τους λόγους είναι πιο προφανείς: Μας εμπνέει να βοηθάμε τα μέλη της οικογένειάς μας, τους φίλους και τους αγνώστους. Επίσης, μας επιτρέπει να βλέπουμε πέρα από τις διαφορές και τα στερεότυπα.
Ο Zaki πιστεύει όμως ότι δεν επωφελούνται μόνο οι άλλοι από την ενσυναίσθηση – αλλά και το ίδιο το άτομο που τη νιώθει και την εκφράζει. «Οι άνθρωποι που βιώνουν ενσυναίσθηση επίσης τείνουν να είναι λιγότερο αγχωμένοι και θλιμμένοι, λαμβάνουν μεγαλύτερη ικανοποίηση από τη ζωή τους, είναι πιο ευτυχισμένοι στις σχέσεις τους και πιο πετυχημένοι στην εργασία», ισχυρίζεται ο ίδιος.
Ο ψυχολόγος συνεχίζει λέγοντας πως υπάρχουν τρείς τύποι ενσυναίσθησης: η γνωστική, η συναισθηματική ενσυναίσθηση και η συμπόνοια. Για να τους κατανοήσετε, φανταστείτε ότι τρώτε ένα γεύμα με έναν φίλο, όταν χτυπά το τηλέφωνό του. Δεν ξέρετε σε ποιον μιλά, αλλά σε ένα σημείο, ο φίλος σας αρχίζει να κλαίει.
Advertisment
«Καθώς βλέπετε το φίλο σας να καταρρέει, αρχίζετε να νιώθετε κι εσείς απαίσια», περιγράφει ο Zaki. «Η συναισθηματική ενσυναίσθηση είναι όταν παίρνουμε μέρος των συναισθημάτων τους. μπορεί επίσης να προσπαθήσετε να καταλάβετε τι νιώθει και γιατί – αυτό είναι η γνωστική ενσυναίσθηση. Και αν είστε καλοί φίλοι, ενδεχομένως να ενδιαφερθείτε για το τι περνά και να του ευχηθείτε σύντομα να νιώσει καλύτερα – αυτό είναι μια μορφή συμπόνοιας».
Φυσικά, η ενσυναίσθηση δεν είναι πάνα δυνατή, ούτε και πάντα η σοφότερη απόκριση. Ο ψυχολόγος μας διαβεβαιώνει ότι δεν την χρωστάμε σε κανέναν. Μάλιστα, μπορεί ορισμένες φορές να λειτουργήσει ενάντια στη δικαιοσύνη, αν επιμείνουμε να βλέπουμε τα πράγματα μονοδιάστατα.
Εντούτοις, ο Dr. Zaki πιστεύει ότι όλοι έχουμε την ευθύνη να καλλιεργήσουμε την ενσυναίσθηση με τον ίδιο τρόπο που προσπαθούμε να φροντίσουμε το σώμα και τη ψυχική μας υγεία. Εκείνος θεωρεί ότι είναι ένας τρόπος να φροντίσουμε την κοινωνική μας υγεία. Και γι’ αυτό προτείνει 4 ασκήσεις που την χτίζουν.
4 ασκήσεις που χτίζουν περισσότερη ενσυναίσθηση
1η άσκηση: Ενδυναμώνουμε τους εσωτερικούς μας πόρους
Σκεφτείτε κάτι που σας δυσκολεύει και πώς σας κάνει να νιώθετε. Στη συνέχεια, φανταστείτε ότι ένας φίλος έρχεται σε εσάς με το ίδιο πρόβλημα. Πώς θα του απαντήσετε1 Με αυτή την άσκηση, πιθανότατα θα αντιληφθείτε το χάσμα ανάμεσα στην καλοσύνη που δίνουμε στους ανθρώπους και στην καλοσύνη (ή την έλλειψή της) που δείχνουμε σε εμάς – ίσως να υπάρχει μια σημαντική διαφορά, προσφέροντας περισσότερη υπομονή, γενναιοδωρία και συγχώρεση στο φίλο και περισσότερη σκληρότητα και αυστηρότητα σε εσάς.
Οι πολύ επιτυχημένοι επαγγελματικά άνθρωποι δυσκολεύονται συνήθως σε αυτή την άσκηση. Τι σχέση έχει αυτό όμως με την ενσυναίσθηση; Ο Zaki εξηγεί: «Η ενσυναίσθηση ξεκινά από το σπίτι. Δεν μπορούμε να δίνουμε στους άλλους αν δεν έχουμε για εμάς. Χτίζοντας αυτο-συμπόνοια, αυξάνουμε την ικανότητά μας για ενσυναίσθηση».
2η άσκηση: Νιώθετε άδειοι; Χαρίστε την καλοσύνη σας στους άλλους
Αν κάποιες στιγμές στη ζωή σας νιώθετε ότι έχετε ξοδευτεί, ότι είστε εξαντλημένοι από τη ζωή, ίσως και πολύ στρεσσαρισμένοι, προσφέρετε κάτι, το πιο μικρό που μπορείτε, σε κάποιον. Στείλτε ένα μήνυμα στήριξης σε κάποιον φίλο σας που δυσκολεύεται. Όταν έχετε βγει έξω για δουλειές, πάρτε στο σύντροφό σας τον αγαπημένο του καφέ. Βοηθήστε το γείτονα να ανεβάσει τα ψώνια στο σπίτι. Η οικοδόμηση ενσυναίσθησης δεν έχει να κάνει αποκλειστικά με τις μεγάλες χορηγίες και δωρεές. Είναι τα μικρά πράγματα που κάνουμε καθημερινά.
Σε μια προσπάθεια να αποθηκεύσουμε ενέργεια για εμάς, τείνουμε να στρεφόμαστε μόνο στον εαυτό μας όταν βρισκόμαστε υπό πίεση. Αν και αυτό φαίνεται να πηγαίνει κόντρα στη διαίσθηση, ο Dr. Zaki έχει παρατηρήσει ότι τέτοιες μικρές πράξεις προσφέρουν τρομερή ενέργεια και αναθάρρηση στο άτομο που τις κάνει.
3η άσκηση: Διαφωνούμε χωρίς καυγά
Πρόκειται πιθανότατα για την πιο άβολη άσκηση, αλλά αξίζει δεδομένης της τρέχουσας κρίσης που περνάμε. Αυτή η άσκηση βασίζεται σε μια στρατηγική που χρησιμοποιείται από κάποιους ακτιβιστές και λέγεται «deep canvassing». Είναι μια 10λεπτη άσκηση όπου δύο άτομα μπαίνουν σε μια αμφίδρομη συναισθηματική συζήτηση. Αν και το «deep canvassing» έχει την πρόθεση να προσπαθήσει να αλλάξει τη γνώμη κάποιου, δεν είναι αυτός ο σκοπός της παρούσας άσκησης.
Ο στόχος της είναι να μας δείξει ότι είναι δυνατό να διαφωνούμε με ένα άλλο άτομο χωρίς να το αντιπαθήσουμε ή να το δούμε ως εχθρό. Θα εκπλαγούμε από το πόσο σεβασμό μπορεί να έχει μια διαφορά απόψεων, αν βάλουμε και λίγο συναίσθημα και αν ακούσουμε ενεργητικά τον άλλο.
4η άσκηση: Επαινούμε την ενσυναίσθηση στους άλλους
Όπως ακριβώς έχουμε συνηθίσει να κάνουμε κοπλιμέντα για τις στυλιστικές επιλογές ή τα εργασιακά επιτεύγματα των άλλων, ας κάνουμε συνήθειά μας να σημειώνουμε πόσο χρήσιμη και εύστοχη είναι μια ενσυναισθητική συμπεριφορά. Το ίδιο ισχύει και για ομάδες στο πλαίσιο της εργασίας μας – αναγνωρίζουμε την προσπάθεια που κάνουν υπολογίζοντας ο ένας τον άλλο. Ο Dr. Zaki σχολιάζει σε αυτό το σημείο: «Ένα μεγάλο μέρος της προσοχής μας στρέφεται στις δυνατότερες φωνές, που όμως δεν σημαίνει απαραιτήτως ότι είναι και οι πιο καλοσυνάτες. Όταν αναγνωρίζουμε το καλό γύρω μας, η προσοχή μας εξισορροπείται λίγο».
Πηγή:
ideas.ted.com/5-exercises-to-help-you-build-more-empathy
