Η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής/υπερκινητικότητας ή ΔΕΠΥ είναι μία από τις πιο παρεξηγημένες διαγνώσεις του Διαγνωστικού και Στατιστικού Εγχειριδίου Ψυχικών Διαταραχών (DSM). Ως επαγγελματίας ψυχικής υγείας που ειδικεύεται στη ΔΕΠΥ, έχω αντιληφθεί ότι συχνά βρίσκομαι στη θέση να εκπαιδεύω συνεχώς τους ανθρώπους σχετικά με τις συμπεριφορές της ΔΕΠΥ που συχνά εκλαμβάνονται ως ασεβείς, τεμπέλικες, απρόσεκτες, εγωκεντρικές και αγενείς.
Η υπεράσπιση του ατόμου με ΔΕΠΥ μπορεί μερικές φορές να είναι μια απογοητευτική εμπειρία, αλλά φανταστείτε να είστε αυτός που συνεχώς παρεξηγείται και κρίνεται λάθος. Φανταστείτε να πρέπει να εξηγείτε καθημερινά ότι τα λόγια και οι πράξεις σας παρερμηνεύτηκαν. Τώρα, φανταστείτε ότι οι άνθρωποι δεν σας πιστεύουν όταν το κάνετε. Είτε είστε φίλος, μέλος της οικογένειας ή σημαντικός άλλος, μπορεί να είναι διαφωτιστικό, χρήσιμο και αξίζει τον κόπο να βουτήξετε λίγο βαθύτερα στις συμπεριφορές που σας απογοητεύουν, γιατί όλοι γνωρίζουμε ότι αυτοί οι άνθρωποι αξίζουν τον κόπο.
Advertisment
8 πράγματα που χρειάζεται να γνωρίζουμε αν ένα αγαπημένο μας άτομο έχει ΔΕΠΥ
1. Προσπαθούμε να μην διακόπτουμε όταν εξηγούν ή σκέφτονται
Ένα από τα χαρακτηριστικά ελλείμματα της εκτελεστικής λειτουργίας στη ΔΕΠΥ είναι η μνήμη εργασίας. Η μνήμη εργασίας είναι μια δεξιότητα που μας επιτρέπει να κρατάμε ή να διατηρούμε μικρές ποσότητες πληροφοριών στο μυαλό μας ενώ εκτελούμε μια άλλη εργασία – για παράδειγμα, να θυμόμαστε οδηγίες ενώ οδηγούμε στον προορισμό που θέλουμε. Είναι το είδος της μνήμης που μας επιτρέπει να διατηρούμε έναν ειρμό σκέψεων.
Όταν η μνήμη εργασίας είναι μειωμένη, μπορεί να είναι εντελώς απογοητευτικό όταν κάποιος διακόπτεται, αποσπάται η προσοχή του ή ερωτάται κατά τη διάρκεια μιας συζήτησης. Ο ειρμός της σκέψης του μπορεί να χαθεί, μερικές φορές προσωρινά, μερικές φορές μόνιμα. Παραδόξως, αυτός είναι συχνά ο λόγος για τον οποίο τα άτομα με ΔΕΠΥ θα σας διακόψουν! Έχουν πλήρη επίγνωση ότι αν δεν σας πουν την πληροφορία που τους έρχεται στο νου εκείνη τη στιγμή, μπορεί να μην είναι σε θέση να σας την επικοινωνήσουν ξανά.
Συμβουλή: Αν αγαπάτε κάποιον με ΔΕΠΥ, προσπαθήστε να κατακτήσετε την τέχνη της «αμήχανης σιωπής», όπως κάνουμε στη θεραπεία. Η επιστήμη λέει ότι η σιωπή γίνεται αμήχανη για τους ανθρώπους περίπου στα τέσσερα δευτερόλεπτα. Εγώ λέω να ζήσετε επικίνδυνα, να εξασκήσετε υπομονή και να περιμένετε 10 δευτερόλεπτα για να μαζέψουν τις σκέψεις τους.
Advertisment
2. Οι οπτικές υπενθυμίσεις και οι σημειώσεις Post-It είναι φίλοι τους
Η «ξεχασιάρικη» συμπεριφορά είναι επίσης ένα από τα κορυφαία παράπονα των αγαπημένων προσώπων για τη ΔΕΠΥ. «Έχασαν το κινητό τους, τα κλειδιά τους», «ξέχασαν την εργασία τους», «έχασαν την προθεσμία» και «δεν πλήρωσαν το λογαριασμό στην ώρα του» είναι συνηθισμένα και απογοητευτικά περιστατικά.
Είναι καλύτερο να συνδυάσετε μια οπτική υπενθύμιση πάνω ή γύρω από την εργασία που πρέπει να εκτελεστεί. Η χρήση πολλαπλών υπενθυμίσεων και μέσων είναι καλύτερη. Για παράδειγμα, αν ξεχάσουν τα μαθήματά τους στο σπίτι ή στο σχολείο, είναι καλύτερο να τοποθετήσετε μια μόνιμη υπενθύμιση στο φερμουάρ του σακιδίου τους. Τέλος, η ύπαρξη μιας ρουτίνας είναι ίσως η πιο ευεργετική τεχνική. Καθορίστε ένα σημείο του σπιτιού με μεγάλη επισκεψιμότητα για να τοποθετήσετε τα πιο βασικά τους αντικείμενα όταν επιστρέφουν από τη δουλειά ή το σχολείο.
3. Αποφεύγουμε να θέτουμε αιτήματα όταν ασχολούνται με κάτι
Αυτό αποτελεί συχνή αιτία καυγά ή έκρηξης θυμού σε μια οικογένεια με μέλος ΔΕΠΥ. Το αγαπημένο πρόσωπο θα κάνει ένα αίτημα στο άτομο με ΔΕΠΥ όταν εκείνο ασχολείται με μια άλλη δραστηριότητα, όπως η παρακολούθηση μιας τηλεοπτικής εκπομπής. Το αγαπημένο πρόσωπο θα περιμένει τότε από το άτομο με ΔΕΠΥ να σταματήσει και να ανταποκριθεί στο αίτημα αμέσως. Το άτομο με ΔΕΠΥ είναι συνήθως εκνευρισμένο από τη διακοπή και το αγαπημένο πρόσωπο είναι μπερδεμένο ως προς το γιατί η μετάβαση είναι τόσο δύσκολη. Είναι καλύτερο να περιμένετε μέχρι το άτομο να τελειώσει πριν ζητήσετε οτιδήποτε. Αν αυτό δεν είναι εφικτό, περιμένετε ένα διαφημιστικό διάλειμμα, στείλτε τους το αίτημα με μήνυμα, δώστε τους ένα Post-It ή χτυπήστε την πόρτα πριν το ζητήσετε. Θα εκτιμήσουν την προσπάθεια.
4. Η ακρόαση είναι διαφορετική
«Ο δάσκαλος λέει ότι δεν προσέχουν και μουτζουρώνουν στην τάξη», «Δεν έχουν οπτική επαφή όταν μου μιλούν» ή «Κουνιούνται με κάτι ή κινούνται όταν τους μιλάω». Αυτές οι συμπεριφορές συχνά παρερμηνεύονται ως αγενείς. Είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο ότι η νευρικότητα και η κίνηση μπορούν να βελτιώσουν και να αυξήσουν τη συγκέντρωση των ατόμων με ΔΕΠΥ. Επίσης, τα άτομα με ΔΕΠΥ θα αναφέρουν ότι αισθάνονται υπερδιεγερμένοι από τη συνεχή οπτική επαφή. Θα πρέπει να αποστρέψουν τα μάτια τους για να επικεντρωθούν στο περιεχόμενο της συζήτησης και να μην αποσπάται η προσοχή τους από την αξιολόγηση των εκφράσεων του προσώπου.
5. Η δυσφορία ευαισθησίας απόρριψης ή RSD είναι πραγματική και αποτελεί σύμπτωμα
Η RSD, ένα σύμπτωμα συναισθηματικής απορρύθμισης της ΔΕΠΥ, είναι συχνό, ωστόσο, δεν θα το βρείτε στο DSM. Η RSD ορίζεται ως «ένας πυροδοτούμενος, χωρίς λόγια συναισθηματικός πόνος που εμφανίζεται μετά από μια πραγματική ή αντιληπτή απώλεια έγκρισης, αγάπης ή σεβασμού».
6. Αντιλαμβάνονται και αξιολογούν τον χρόνο διαφορετικά από ό,τι εμείς
Το να αργείτε πολύ να ετοιμαστείτε, να περιμένετε μέχρι την τελευταία στιγμή για να ξεκινήσετε κάτι σας θυμίζει κάτι; Μια ανασκόπηση της βιβλιογραφίας για τη ΔΕΠΥ το 2019 διαπίστωσε ότι τα παιδιά, οι έφηβοι και οι ενήλικες με ΔΕΠΥ παρουσιάζουν προβλήματα με τη διαχείριση του χρόνου λόγω της αντίληψης του χρόνου και των ελλειμμάτων εκτελεστικής λειτουργίας. Η απροσεξία στον χρόνο μπορεί να προκαλέσει πλήθος προβλημάτων στο σχολείο, στο σπίτι ή σε μια σχέση. Η αγορά ενός οπτικού χρονομέτρου είναι μια εξαιρετική πηγή διαχείρισης του χρόνου για το αγαπημένο σας πρόσωπο.
7. Μπορεί να κουραστούν εύκολα
Συχνά συγκρίνω τον εγκέφαλο της ΔΕΠΥ με ένα αυτοκίνητο της Φόρμουλα ένα. Αυτοί οι εγκέφαλοι είναι κατασκευασμένοι για υψηλή ταχύτητα και αυξημένη ισχύ. Ο υπερδραστήριος εγκέφαλος της ΔΕΠΥ εξαντλείται πιο γρήγορα από τους νευροτυπικούς εγκεφάλους. Προσπαθήστε να είστε υπομονετικοί με τα επίπεδα ενέργειάς τους. Προτείνετε να κάνουν ένα διάλειμμα ή να κοιμηθούν για λίγο, να φάνε ένα σνακ, να ασχοληθούν με τον διαλογισμό ή να κάνουν μια δραστηριότητα με την οποία είναι παθιασμένοι για να βοηθήσουν στον ανεφοδιασμό και την αποκατάσταση των γρήγορα εξαντλημένων αποθεμάτων τους.
8. Μπορεί να δυσκολεύονται να εκφράσουν με ακρίβεια τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους
Μερικές φορές τα άτομα με ΔΕΠΥ μπορεί να χαρακτηρίζονται άδικα ως «τραχιά» ή «αναίσθητα» στις ανάγκες και τα συναισθήματα των άλλων λόγω των προβλημάτων τους με την επικοινωνία. Τα προβλήματα ελέγχου των παρορμήσεων είναι χαρακτηριστικά της ΔΕΠΥ. Οι λέξεις μπορεί να ξεστομίζονται χωρίς σκέψη, τα αστεία μπορεί να λέγονται χωρίς προμελέτη και τα «φίλτρα» της συζήτησης μπορεί να είναι ανύπαρκτα. Είναι επίσης σύνηθες να βλέπουμε τα άτομα με ΔΕΠΥ να αγωνίζονται να βρουν τις σωστές λέξεις ή να αποδώσουν τη σωστή ετικέτα σε ένα συναίσθημα όταν εξηγούνται. Πριν υποθέσετε οτιδήποτε, κάντε τους διευκρινιστικές ερωτήσεις. Για παράδειγμα, «Μήπως εννοείς…;».
Πηγή:
www.psychologytoday.com/intl/blog/the-reality-gen-z/202203/10-things-you-should-know-when-you-love-someone-adhd
