Ίσως γνωρίζετε ότι μια σχέση δεν κάνει καλό στη σωματική και συναισθηματική σας υγεία, αλλά νιώθετε ανίκανοι να την εγκαταλείψετε. Ή μπορεί να αισθάνεστε ότι δεν μπορείτε να σταματήσετε να σκέφτεστε τον σύντροφό σας και τις ανάγκες του σε σημείο που να αφήνετε τις δικές σας σε δεύτερη μοίρα. Στην πραγματικότητα, μπορεί να σκέφτεστε ότι είστε εθισμένοι σε αυτό το άτομο.
Αυτό που νιώθετε είναι πραγματικό και έχει μια εξήγηση. Αλλά αντί για εθισμό, οι περισσότεροι ψυχολόγοι αναφέρονται σε αυτή την εμπειρία ως συναισθηματική εξάρτηση.
Advertisment
Πώς συνδέονται οι σχέσεις και ο εθισμός
Ο εθισμός στον έρωτα ή ο εθισμός στους ανθρώπους δεν αποτελούν επίσημες διαγνώσεις ψυχικής υγείας. Στην πραγματικότητα, ο όρος «εθισμός» δεν χρησιμοποιείται πλέον γενικά. Αντ’ αυτού, οι ειδικοί ιατροί μιλούν για διαταραχή χρήσης ουσιών.
Όμως οι άνθρωποι και οι σχέσεις δεν είναι ουσίες και δεν έχουν τις ίδιες επιδράσεις πάνω μας. Αν και δεν συμφωνούν όλοι, ορισμένοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι μπορεί να εμφανίζουμε συμπτώματα παρόμοια με εκείνα κάποιου που ζει με διαταραχή χρήσης ουσιών. Για παράδειγμα:
– Έντονη λαχτάρα
Advertisment
– σημαντικές αλλαγές στη διάθεση, συμπεριλαμβανομένου του αισθήματος φόβου ή άγχους
– παραμέληση άλλων ευθυνών και σχέσεων
– να περιστρέφεται η ζωή σας γύρω από το συγκεκριμένο άτομο
– παραμονή στη σχέση ακόμη και όταν βιώνουμε αρνητικές συνέπειες
– συμπτώματα στέρησης όταν είμαστε μακριά από το άτομο αυτό
Αλλά ενώ η συναισθηματική εξάρτηση μπορεί να μας οδηγήσει σε συμπεριφορές που μπορεί να αντικατοπτρίζουν τα συμπτώματα της διαταραχής χρήσης ουσιών, αυτό δεν είναι το ίδιο με τον εθισμό. Τα αίτια και οι διαδικασίες που εφαρμόζονται είναι διαφορετικά.
Είναι ο εθισμός σε ένα άτομο πραγματικός;
Δεν είναι δυνατόν να είναι κανείς εθισμένος σε ένα άτομο. Στην πραγματικότητα, το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών, 5η έκδοση (DSM-5) δεν αναγνωρίζει καμία συμπεριφορά εθισμού εκτός ουσιών επειδή υπάρχουν περιορισμένες έως μηδενικές αποδείξεις γι’ αυτό. Αυτό περιλαμβάνει τον εθισμό στις σχέσεις και τον εθισμό στο σεξ.
Οι ειδικοί διακρίνουν επίσης μεταξύ του εθισμού σε ουσίες και του «εθισμού» στις σχέσεις, επειδή η αγάπη, σε αντίθεση με τη χρήση ουσιών, είναι μια επιθυμητή εμπειρία για τους περισσότερους ανθρώπους. Παρόλα αυτά, έρευνα από το 2016 δείχνει ότι επειδή το ειδύλλιο μπορεί να διεγείρει τα κέντρα ανταμοιβής του εγκεφάλου με παρόμοιο τρόπο με τις ουσίες, θα μπορούσε να οδηγήσει σε ορισμένα μοτίβα που μιμούνται αυτό που κάποιοι αποκαλούν εθισμό – ή, ακριβέστερα, καταναγκαστική συμπεριφορά.
Ορισμένοι άνθρωποι ζουν επίσης με μια κατάσταση που ονομάζεται ερωτομανία. Η ερωτομανία είναι ένα είδος αυταπάτης που μας κάνει να πιστεύουμε ότι κάποιος είναι ερωτευμένος μαζί μας, ακόμη και αν δεν υπάρχουν στοιχεία που να υποστηρίζουν αυτή την πεποίθηση. Τις περισσότερες φορές, αυτό το άλλο πρόσωπο είναι μια διασημότητα ή κάποιος που θαυμάζουμε.
Τι μας κάνει να αισθανόμαστε εθισμένοι σε ένα άτομο
Αν αισθάνεστε ότι είναι δύσκολο να αφήσετε κάποιον να φύγει, ακόμη και όταν ξέρετε ότι είναι για το καλύτερο, μπορεί να παίζουν ρόλο μερικοί διαφορετικοί παράγοντες εκτός από τον εθισμό.
Τύπος προσκόλλησης
Σύμφωνα με τη θεωρία της προσκόλλησης, ο τύπος προσκόλλησής σας – ή ο τρόπος με τον οποίο συνδέεστε με τους άλλους – διαμορφώνεται μέσα από κάποιες από τις πρώτες σας σχέσεις, όπως με τους γονείς σας ή τον κύριο φροντιστή σας.
Αν κι ένας ασφαλής τύπος προσκόλλησης τείνει να υποστηρίζει ισορροπημένες σχέσεις, ένας ανασφαλής τύπος μπορεί να προκαλέσει περισσότερο άγχος. Σύμφωνα με έρευνα του 2019, τα ανασφαλή στυλ προσκόλλησης -ιδιαίτερα οι αγχώδεις και οι αποφευκτικοί τύποι- συνδέονται με λιγότερη ικανοποίηση στις σχέσεις.
Άλλες έρευνες από το 2015 συνδέουν την αγχώδη προσκόλληση με χαμηλότερα επίπεδα εμπιστοσύνης στις ερωτικές σχέσεις. Η κατανόηση του τύπου προσκόλλησής σας μπορεί να σας βοηθήσει να προσδιορίσετε πώς περιμένετε από μια σχέση να ικανοποιήσει τις ανάγκες σας.
Για παράδειγμα, αν έχετε αγχώδη τύπο προσκόλλησης, μπορεί να αισθάνεστε ότι δεν μπορείτε να βασιστείτε στο σύντροφό σας για να ικανοποιεί με συνέπεια τις ανάγκες σας, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε φόβο εγκατάλειψης.
Φόβος εγκατάλειψης
Ο φόβος της εγκατάλειψης μπορεί να μας κάνει να αισθανόμαστε ότι οποιαδήποτε σχέση είναι καλύτερη από το να είμαστε μόνοι. Και αν αισθάνεστε έτσι, μπορεί να είναι πιο δύσκολο να διακόψετε μια σχέση ακόμα κι όταν ξέρετε ότι μπορεί να μην είναι η σωστή επιλογή για εσάς.
Αν και οι ειδικοί πιστεύουν ότι η αγχώδης προσκόλληση παίζει σημαντικό ρόλο στο άγχος εγκατάλειψης, μπορεί να υπάρχουν και άλλα πράγματα στην ιστορία. Μπορεί επίσης να φοβόμαστε την εγκατάλειψη αν:
– ζούμε με διαταραχή προσωπικότητας
– εγκαταλειφθήκαμε στο παρελθόν από γονέα ή σύντροφο
– έχουμε ιστορικό τραύματος ή ζούμε με διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD).
Συνεξάρτηση
Μερικοί άνθρωποι θεωρούν ότι η θεώρηση των συμπτωμάτων της συνεξάρτησης μέσα από τον φακό του εθισμού είναι χρήσιμη όταν επικοινωνούν την εμπειρία τους με άλλους, παρόλο που οι ειδικοί δεν αναγνωρίζουν τον όρο ως επίσημη κατάσταση. Στις σχέσεις, η συνεξάρτηση συνδέεται με:
– δυσκολία με την αυθεντικότητα
– μια ασαφή αίσθηση του εαυτού
– συμπεριφορές που ικανοποιούν τους ανθρώπους.
Έρευνα του 2018 υποδηλώνει ότι η συνεξάρτηση μπορεί να πηγάζει από εμπειρίες της πρώιμης παιδικής ηλικίας. Μια θεωρία είναι ότι τα άκαμπτα και μη υποστηρικτικά οικογενειακά περιβάλλοντα οδηγούν σε συνεξάρτηση, όταν αισθανόμαστε ότι η αλλαγή του εαυτού μας για να ταιριάζει στις προσδοκίες των γονέων είναι ο μόνος τρόπος για να γίνουμε αποδεκτοί. Αυτά τα συναισθήματα μπορεί να μεταφερθούν στις σχέσεις των ενηλίκων, καθιστώντας πιο δύσκολο να διατηρήσουμε την αίσθηση του εαυτού και των αναγκών μας.
Ψυχικές διαταραχές
Έρευνα από το 2015 αναφέρει ότι αυτό που μπορεί να αισθανόμαστε ως εθισμό σε ένα άτομο θα μπορούσε να εξηγηθεί καλύτερα από ψυχικές διαταραχές όπως:
– Διαταραχές προσωπικότητας. Η οριακή διαταραχή προσωπικότητας, η διαταραχή εξαρτημένης προσωπικότητας και η ιστριονική διαταραχή προσωπικότητας συνδέονται με αγχώδη τύπο προσκόλλησης και ευαισθησία στην απόρριψη.
– Διαταραχές άγχους. Εάν ζείτε με μια αγχώδη διαταραχή, θα μπορούσε να τροφοδοτήσει τη μη ισορροπημένη συναισθηματική εξάρτηση σε μια σχέση. Για παράδειγμα, το άγχος αποχωρισμού μπορεί να προκαλέσει έντονο άγχος στη σκέψη ότι θα αποχωριστείτε ένα αγαπημένο σας πρόσωπο.
– Διπολική διαταραχή. Έρευνα του 2019 αναφέρει ότι η έντονη ρομαντική προσκόλληση προκαλεί συμπτώματα υπομανίας παρόμοια με την υπομανία που βιώνουν τα άτομα με διπολική διαταραχή ΙΙ, γεγονός που υποδηλώνει ότι αυτές οι σχέσεις και η διπολική διαταραχή μπορεί να ενεργοποιούν τις ίδιες περιοχές του εγκεφάλου.
Επομένως, αν και ο εθισμός σε ένα άτομο δεν αποτελεί επίσημη ιατρική διάγνωση, είναι δυνατόν να πέσει κανείς σε ένα μοτίβο συναισθηματικής εξάρτησης από κάποιον.
Το να ξεφύγουμε από αυτό το μοτίβο σχέσης μπορεί να είναι δύσκολο και συχνά σημαίνει να φτάσουμε στη ρίζα του τι προκαλεί τη συναισθηματική μας εξάρτηση. Οι στρατηγικές συναισθηματικής ρύθμισης, η υπομονή και η αυτοσυμπόνια μπορούν να μας βοηθήσουν σε αυτή τη διαδικασία.
Πηγή:
psychcentral.com/health/how-to-break-addiction-to-a-person
