Η χειραγώγηση και οι χειριστικές συμπεριφορές εμφανίζονται με διαφορετικούς κάθε φορά τρόπους, οι οποίοι κυμαίνονται από την κολακεία μέχρι τον εκφοβισμό. Στο παρόν άρθρο θα αναφερθούμε στις «επιδέξιες» χειριστικές συμπεριφορές οι οποίες μοιάζουν φαινομενικά «αθώες» και έχουν ένα όμορφο «περιτύλιγμα». Δεν απειλούν άμεσα, αλλά εξαναγκάζουν, αμφισβητώντας τον χαρακτήρα κάποιου, αγνοώντας τα όρια, ενθαρρύνοντας την ενοχή και επιβάλλοντας την δική τους εκδοχή της πραγματικότητας στους άλλους.
Οι άνθρωποι που προσπαθούν για την διατήρηση υγιών σχέσεων με τους άλλους, σέβονται τα όρια, αφιερώνουν χρόνο για να ακούσουν και συμμετέχουν σε συμπεριφορές φροντίδας και υποστήριξης.
Advertisment
Οι χειριστικοί άνθρωποι αντίθετα, αγνοούν τα όρια, προσποιούνται ότι ανησυχούν και εμπλέκονται σε στρατηγικές επιρροής προς τους άλλους, ώστε να εκπληρώνουν το στόχο που κάθε φορά έχουν. Είναι απορροφημένοι και επικεντρωμένοι στον εαυτό τους, δείχνοντας έλλειψη σεβασμού για τους γύρω τους.
Οι χειριστικοί άνθρωποι στην πλειοψηφία τους δεν χειραγωγούν μόνο με ωμό και άκομψο τρόπο. Έχουν ελκυστικά χαρακτηριστικά, κάνοντας τις προσπάθειές τους ακόμα πιο λειτουργικές, με αποτέλεσμα να είναι δύσκολο να εντοπιστούν. Όταν χειραγωγούν, οι αλληλεπιδράσεις γίνονται πάντα μέσα από την δική τους οπτική γωνία και συχνά βρισκόμαστε να απαντάμε σε ανεπιθύμητες ερωτήσεις και να εκτελούμε ανεπιθύμητα αιτήματα.
Χειριστικές Αλληλεπιδράσεις
Ορισμός της Πραγματικότητας
Οι άνθρωποι που χειραγωγούν «όμορφα» επιβάλλουν την δίκη τους αντίληψη για την πραγματικότητα ως την μοναδική εκδοχή. Προβάλλουν βεβαιότητα όπου υπάρχει ασάφεια ή σύγκρουση, χρησιμοποιώντας φράσεις όπως: «σίγουρα πρέπει να το δεις», «προφανώς, είμαστε» ή «σαφώς αυτό σημαίνει κάτι». Μιλούν για τους άλλους, ορίζοντας το «εμείς» και το «δικό μας» αποκλειστικά από την δική τους πλευρά, υποθέτοντας ότι οι σκέψεις τους είναι και οι δικές μας σκέψεις, χωρίς καν να έχουν συμπεριλάβει τη γνώμη μας.
Advertisment
Εξαναγκασμός μέσω Ερωτήσεων
Οι περισσότεροι από εμάς πιστεύουμε ότι πρέπει να απαντάμε σε άμεσες και ακριβείς ερωτήσεις. Είναι η προεπιλεγμένη απόκρισή μας. Φυσικά, κάποιες από αυτές τις ερωτήσεις είναι χρήσιμες.
Οι άνθρωποι που μας εμπνέουν χρησιμοποιούν ανοιχτού τύπου ερωτήσεις ώστε να ενθαρρύνουν την διορατικότητα μας, βοηθώντας μας να δούμε τις διαφορετικές πλευρές για θέματα που είναι σημαντικά για εμάς.
Οι χειριστικοί άνθρωποι χρησιμοποιούν ερωτήσεις για να μας κατευθύνουν σε ό,τι τους απασχολεί, απαιτώντας να στρέψουμε την προσοχή μας μακριά από την δική μας ζωή και ανάγκες, και να μας τραβήξουν προς την δική τους.
Απλοποιώντας την Πολυπλοκότητά μας
Όσοι εφαρμόζουν χειριστικές συμπεριφορές με επιδεξιότητα μας κατατάσσουν μεταξύ «θέωσης και ύβρεως». Όταν λέμε ή κάνουμε ό,τι θέλουν, αποδίδουν επαίνους. Όταν δεν συμβαίνει αυτό, μας χαρακτηρίζουν ως απογοητευτικούς και σκληρούς, δηλώνοντας πληγωμένοι. Και οι δύο στάσεις είναι πολωτικές, μοιάζουν να αφαιρούν την ανθρώπινη μας ιδιότητα, το δικαίωμα μας στην αβεβαιότητα, στο λάθος.
Μπορεί να χρησιμοποιήσουν κολακεία, δώρα ή προσποιητή ευγνωμοσύνη για να μας επηρεάσουν να κάνουμε πράγματα με τα οποία θα νιώθαμε άβολα και δεν θα κάναμε από μόνοι μας.
Όταν τελικά αρνούμαστε να κάνουμε αυτό που επιθυμούν, γίνονται προσβλητικοί για την έλλειψη γενναιοδωρίας και αυτοθυσίας μας, κατηγορώντας μας ότι δεν είμαστε δίπλα τους. Είναι εμφανές ότι δεν λαμβάνουν υπόψιν τα δικά μας δικαιώματα, ανάγκες και επιθυμίες.
Παραβίαση Ορίων
Οι άνθρωποι που χειραγωγούν, μοιάζουν να αγνοούν την έννοια των προσωπικών ορίων. Συχνά αποτυγχάνουν να αναγνωρίσουν ότι έχουμε όρια. Είμαστε απλώς προεκτάσεις των αναγκών τους.
Συνήθως παραλείπουν τα απαιτούμενα βήματα που οδηγούν σταδιακά προς μία σχέση οικειότητας, αποκαλύπτοντας πάρα πολλά, πολύ σύντομα. Στη συνέχεια, χρησιμοποιώντας τις αυτοαποκαλύψεις τους, στηρίζονται στην αρχή της αμοιβαιότητας. «Σου είπα για εμένα, τώρα πες μου εσύ». Μπορεί να προσποιούνται ότι σέβονται το απόρρητό μας, αλλά το κάνουν μόνο για να καθορίζουν τα όριά μας, ώστε να μπορούν να κινούνται γύρω από αυτά.
«Απαιτητικές» Απαντήσεις
Συχνά, οι χειριστικοί άνθρωποι απαιτούν άμεσες απαντήσεις, ακόμα κι αν δεν είμαστε έτοιμοι να ανταποκριθούμε σε αυτές. Για να ικανοποιήσουν τις απαιτήσεις τους, χρησιμοποιούν την τεχνική foot-in-the-door, έχοντας μικρά αιτήματα στα οποία μπορεί να συμφωνήσουμε. Στη συνέχεια ακολουθούν όλο και μεγαλύτερα αιτήματα-απαιτήσεις. Με αυτές τις μεγαλύτερες απαιτήσεις, το να πούμε όχι είναι πιο δύσκολο γιατί έχουμε πει ήδη ναι.
Ενθάρρυνση της Ενοχής
Αν κάνουμε κριτική, οι άνθρωποι με χειριστικές συμπεριφορές θα προσπαθήσουν να μας προκαλέσουν ενοχές για αυτήν την κριτική. Θα δηλώσουν ευθέως ή θα υπονοήσουν: «Τελικά, μάλλον δεν μπορούμε να συνεννοηθούμε ή έχουμε τελειώσει μεταξύ μας». Μπορεί ακόμη και να μας επιπλήξουν επειδή διαφωνούμε με τις ερμηνείες τους.
Σχεδιασμός στην Αυτοθυματοποίηση
Οι χειριστικοί άνθρωποι βασίζονται στην ανησυχία μας για την ευημερία τους, ώστε να εκμεταλλευτούν την καλή μας θέληση, υποβάλλοντας μας έτσι σε παραχωρήσεις που συνήθως δεν θα κάναμε. Ευδοκιμούν «πάνω σε μια ταλαιπωρία», υποδηλώνοντας ότι τα προβλήματά τους είναι χειρότερα από τα δικά μας – ή προτείνοντας μία ψευδή ισοδυναμία.
Μας επαινούν για να τους βοηθήσουμε με τις αυτο-αξιολογούμενες δυσκολίες τους. «Δεν μπορώ να το κάνω αυτό χωρίς εσένα» ή «Είσαι απαραίτητος για αυτό το έργο».
Διαλύοντας τον Κύκλο της Χειριστικής Συμπεριφοράς
Διεκδίκηση Δικαιωμάτων
Η πιο σημαντική οδηγία όταν συναντάμε χειριστικούς ανθρώπους είναι να δηλώνουμε τα αυτονόητα δικαιώματά μας όταν τα βλέπουμε να παραβιάζονται.
Έχουμε το δικαίωμα να μας φέρονται με σεβασμό, να θέτουμε τις δικές μας προτεραιότητες, να λέμε «όχι», να εκφράζουμε τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας, να φροντίζουμε τον εαυτό μας και να ζούμε τη ζωή μας όπως νομίζουμε, χωρίς «παρεμβολές».
Ένας στόχος της χειραγώγησης, είναι να εκμεταλλευτούν τα τρωτά σημεία μας αλλά και τις αρετές μας. Είναι πιθανό να αισθανθούμε ανεπαρκείς επειδή δεν τους ικανοποιούμε, αλλά ουσιαστικά δεν είμαστε εμείς το πρόβλημα. Επηρεαζόμαστε ώστε να νιώθουμε ανεπαρκείς, χάνοντας τα αυτονόητα δικαιώματά μας.
Όντας «κατάλληλα» Αντίθετοι
Εάν τα άτομα που χειραγωγούν λένε: «δεν βλάπτει να ρωτάς», μπορούμε να υποδείξουμε ότι ορισμένες ερωτήσεις είναι δύσκολες για όλους. Μας πληγώνουν, και τους πληγώνουν. Εάν πουν ότι δεν θα δεχτούν «όχι» για απάντηση, μπορούμε να τους πούμε «όχι» ως απάντηση. Το να λέμε όχι σταθερά και με σιγουριά σε κάτι που δεν επιθυμούμε, επιβεβαιώνει την άποψη μας, δείχνοντας όμως, παράλληλα σεβασμό για το άτομο που χειραγωγεί. Μπορούμε ακόμα να επιλέξουμε να εξηγήσουμε τους λόγους για τους οποίους δεν «συμμορφωνόμαστε»..
Διατήρηση Ορίων
Όταν οι χειριστικοί άνθρωποι δοκιμάζουν τα όριά μας, προσπαθούν να εντοπίσουν πόσο πολύ είμαστε διατεθειμένοι να αλλάξουμε την θέση μας. Όταν συμβεί αυτό, χρειάζεται να παραμείνουμε σταθεροί και πιστοί σε αυτό που γνωρίζουμε ότι είναι σωστό για εμάς.
Όταν μας χειραγωγούν, θα πρέπει να ελαχιστοποιούμε τις απαντήσεις μας – το να θυμώνουμε και να μαλώνουμε θα χειροτερεύσει την κατάσταση, επειδή τελικά ασχολούμαστε με το θέμα ενώ δεν το θέλουμε. Εάν είναι δυνατόν, θα πρέπει να διατηρούμε τις αποστάσεις μας και να αποφεύγουμε την αλληλεπίδραση, εκτός και αν είναι απολύτως απαραίτητο. Είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι δεν είμαστε σωτήρες. Δεν είναι δίκη μας υπόθεση να θεραπεύσουμε τα προβλήματά των άλλων. Αυτή είναι η δουλειά του θεραπευτή τους.
Χρόνος και Απόσταση
Εάν τα άτομα με χειριστική συμπεριφορά περιμένουν μία άμεση απάντηση ασκώντας πίεση, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το χρόνο προς όφελός μας. Μπορούμε να δημιουργήσουμε τις δικές μας προθεσμίες. Αν χρειαστεί, μπορούμε να κάνουμε ένα διάλειμμα, απλώς λέγοντας: «Θα το σκεφτώ». Μία τέτοια αποστασιοποίηση δημιουργεί χώρο για να διαμορφώσουμε μία ξεκάθαρη και βοηθητική για εμάς απάντηση.
Συνέπειες
Εάν το άτομο που χειραγωγεί επιμένει να παραβιάζει τα όρια και τα δικαιώματά μας, μη δεχόμενο το «όχι» ως απάντηση, μπορούμε να θέσουμε συνέπειες. Όχι από κακία, αλλά για να διατηρήσουμε την ακεραιότητά και την ισορροπία μας. Στην ιδανική συνθήκη, οι συνέπειες θα ενθαρρύνουν τον σεβασμό.
Αν και οι χειριστικοί άνθρωποι είναι παρεμβατικοί, είναι απαραίτητο να αναγνωρίσουμε και τα καλά στοιχεία τους, ακόμα κι αν εκείνοι δεν αναγνωρίζουν τα δικά μας.
Όλοι θέλουμε να ικανοποιηθούν οι κοινωνικές μας ανάγκες, αλλά αυτό απαιτεί να λαμβάνουμε υπόψιν την πραγματικότητα του κοινωνικού περιβάλλοντος. Οι άνθρωποι που χειραγωγούν αγνοούν αυτή την πραγματικότητα και ορίζουν την δίκη τους, χρησιμοποιώντας προβλέψιμες, επίμονες στρατηγικές για να μας επηρεάσουν και να συμπεριφερθούμε όπως εκείνοι επιθυμούν. Αυτή η μορφή χειριστικής συμπεριφοράς συνήθως εκδηλώνεται ως ειλικρινές ενδιαφέρον, σαν το άτομο να έχει πραγματικά στο μυαλό του τις ανησυχίες μας. Αλλά αν αισθανόμαστε ότι κάτι δεν λειτουργεί σωστά, χρειάζεται να κάνουμε ένα βήμα πίσω και να αναρωτηθούμε:
⁃ Με αντιμετωπίζουν με θεμελιώδη σεβασμό;
⁃ Προβάλλεται μία διαφορετική πραγματικότητα στη ζωή μου χωρίς την συγκατάθεσή μου;
⁃ Είναι λογικές οι απαιτήσεις αυτού του ατόμου;
⁃ Νιώθω καλά με τον εαυτό μου σε αυτή τη σχέση;
Οι απαντήσεις στις παραπάνω ερωτήσεις μπορούν να αποσαφηνίσουν τις προθέσεις των άλλων απέναντι μας και να μας οδηγήσουν στις κατάλληλες για εμάς αποφάσεις.
Χρειάζεται να θυμόμαστε ότι είμαστε ανθρώπινα όντα, όχι μαριονέτες. Αν αισθανόμαστε μαριονέτες, αυτό που χρειάζεται να κάνουμε είναι να κόψουμε τα κορδόνια του «χειριστή».
- The absent father effect | Η επίδραση του απόντα πατέρα στην κόρη - 30 Σεπτεμβρίου 2024
- Ενσυναίσθηση: Πώς να είμαστε ουσιαστικά κοντά σε κάποιον που μας χρειάζεται - 31 Αυγούστου 2024
- Η θεραπευτική δύναμη της σχέσης μας με τα ζώα - 3 Ιουνίου 2024
