Πριν από χρόνια, ήμουν με την καλύτερη φίλη μου από το κολέγιο σε μια παιδική χαρά με τα μικρά μας παιδιά, τα οποία έπαιζαν στο δίζυγο. Ο γιος μου σκαρφάλωσε πάνω, στάθηκε όρθιος με τα χέρια και τα πόδια σε διάσταση και μου φώναξε «κοίτα!». Ο δικός της γιος, που τον κοίταζε ανήσυχα από το έδαφος, μουρμούρισε ντροπαλά «δεν νομίζω ότι είναι καλή ιδέα…», οπότε το παιδί μου φώναξε «αλλά έχει τόση πλάκα!».
Μαθαίνουμε ποιες είναι οι έμφυτες τάσεις των παιδιών μας παρατηρώντας τη συμπεριφορά τους. Μέρος του γονεϊκού μας ρόλου είναι να λειτουργούμε σαν ένας γεμάτος αγάπη ντετέκτιβ.
Advertisment
Ως γονιός, γνωρίζετε το παιδί σας καλύτερα από όλους, και χρησιμοποιείτε τη γνώση αυτή για να ικανοποιήσετε τις βασικές του ανάγκες όταν είναι μικρό. Αλλά αυτό δεν σταματάει εκεί.
Η κατανόηση των τάσεων του παιδιού σας –τάσεων που διαφέρουν για κάθε παιδί– θα σας βοηθήσει να προσαρμόσετε τον τρόπο που λειτουργείτε, προκειμένου να δώσετε στο παιδί σας αυτό που χρειάζεται σε όλα τα στάδια της ανάπτυξης.
Μέρος του ρόλου του ντετέκτιβ είναι να ξεχωρίσετε τι δουλεύει –και τι όχι– για το μοναδικό σύνολο γονιδίων που είναι το παιδάκι σας.
Advertisment
Το παιδί της φίλης μου ήταν από τη φύση του πιο δειλό και ντροπαλό, οπότε ως γονιός έπρεπε να εστιάσει στο να το ενθαρρύνει να δοκιμάζει καινούρια πράγματα, να το κάνει να βγει από τη ζώνη άνεσής του και να παίρνει μεγαλύτερα ρίσκα. Αυτό ήταν το τελευταίο πράγμα που χρειαζόταν το δικό μου παιδί!
Η τάση του παιδιού μου να είναι ατρόμητο και παρορμητικό σήμαινε ότι έπρεπε να το διδάξω αυτοέλεγχο και να το βοηθήσω να αποφεύγει καταστάσεις που θα μπορούσαν να το βάλουν σε κίνδυνο.
Οι τρεις διαστάσεις της ιδιοσυγκρασίας
Οι ερευνητές έχουν πολλούς τρόπους να ταξινομούν τις ιδιοσυγκρασίες. Υπάρχουν δεκάδες τρόποι μέτρησης της και που τα συνθέτει όλα αυτά με στόχο να μεγιστοποιήσει τη χρησιμότητά τους για τους άλλους γονείς.
Οι Τρεις Μεγάλες Διαστάσεις σάς προσφέρουν ένα παράθυρο στο γενετικό υπόβαθρο του παιδιού σας. Προβλέπουν τη συμπεριφορά του στην εφηβεία και στην ενήλικη ζωή. Η προσεκτική παρατήρηση και κατανόηση του σημείου στο οποίο βρίσκεται το παιδί σας σε σχέση με τις διαστάσεις αυτές είναι μεγάλο μέρος του ρόλου σας ως γονιών.
Για να καταλήξετε σε μια παιδαγωγική προσέγγιση που να σας ταιριάζει πρέπει πρώτα να καταλάβετε το παιδί σας ως προς το γενετικό του υπόβαθρο.
Θα σας συστήσω σε έξι παιδιά που αντιπροσωπεύουν το ανώτερο και το κατώτερο άκρο καθεμίας από τις Τρεις Μεγάλες Διαστάσεις. Καθώς θα διαβάζετε για τα παιδιά αυτά με τα διαφορετικά ιδιοσυγκρασιακά χαρακτηριστικά, είναι σημαντικό να θυμάστε ότι δεν υπάρχουν εγγενώς «καλά» ή «κακά» χαρακτηριστικά.
Ναι, παιδιά με ορισμένες τάσεις μπορούν να είναι πιο δύσκολα για τους γονείς τους. Αλλά το κατά πόσο βλέπουμε κάποια χαρακτηριστικά ως «καλά» ή ως «κακά» μπορεί να αλλάζει από εποχή σε εποχή και από κοινωνία σε κοινωνία.
Εξωστρέφεια: η Λίλα και η Μίλα
Οι γονείς της Λίλα αστειεύονταν ότι γεννήθηκε έτοιμη να αρπάξει τον κόσμο από τα μαλλιά. Όταν ήταν μωρό, λάτρευε να παίζει κρυφτούλι με τους γονείς της και γελούσε με την καρδιά της καθώς οι γονείς της έπαιζαν μαζί της. Ενθουσιαζόταν με τα καινούρια παιχνίδια
Η Μίλα, αντίθετα, ήταν ένα ήσυχο, ικανοποιημένο μωρό. Απολάμβανε να κουρνιάζει στην αγκαλιά των γονιών της και να τους κοιτάζει γαλήνια. Τα έντονα παιχνίδια, όπως το κρυφτούλι, της έπεφταν βαριά. Προτιμούσε να χουζουρεύει. Καθόταν ήσυχα ενώ της διάβαζαν κάποιο βιβλίο.
Η Λίλα και η Μίλα εκπροσωπούν παιδιά που βρίσκονται στα δύο αντίθετα άκρα της πρώτης εκ των Τριών Μεγάλων Διαστάσεων: της Εξωστρέφειας.
Οι ρίζες της εξωστρέφειας εμφανίζονται στην αρχή της ανάπτυξης. Τα παιδιά που έχουν υψηλή εξωστρέφεια τείνουν να είναι κεφάτα και ενεργητικά. Σαν μωρά, γελούν εύκολα και συχνά. Κάνουν διάφορους ήχους όταν οι γονείς τους ασχολούνται μαζί τους.
Στο άλλο άκρο της διάστασης αυτής είναι τα παιδιά που είναι πιο ήσυχα και λιγότερο ενεργητικά. Προτιμούν να παίζουν μόνα τους ή με μια μικρή ομάδα. Δεν χρειάζονται να έχουν γύρω τους πολλά άτομα και πολλή δραστηριότητα, και συχνά προτιμούν να μην έχουν κανέναν.
Συναισθηματικότητα: η Χλόη και η Ζωή
Από τη στιγμή που γεννήθηκε η Χλόη, δεν ήθελε να την αφήνουν κάτω ή να την κρατούν ξένοι. Όταν ήταν ταραγμένη, ήταν δύσκολο να την ηρεμήσουν. Όταν ήταν κουρασμένη, τα πάντα γίνονταν ακόμα πιο δύσκολα. Αντιδρούσε πολύ σε οτιδήποτε δεν της άρεσε. Μερικές φορές, οι γονείς της δεν μπορούσαν καν να καταλάβουν για ποιο πράγμα είχε αναστατωθεί.
Αντίθετα, οι γονείς της Ζωής λένε ότι η κόρη τους «πηγαίνει με το ρεύμα». Σαν μωρό, ηρεμούσε εύκολα. Γενικά, είναι ευχαριστημένη να κάνει όποια δραστηριότητα οι γονείς της έχουν σχεδιάσει για εκείνη, είτε είναι μια βόλτα σε ένα μουσείο για παιδιά είτε μια μέρα χειροτεχνίας
Η Χλόη και η Ζωή αντιπροσωπεύουν παιδιά που βρίσκονται στα δύο αντίθετα άκρα της διάστασης Συναισθηματικότητα. Τα παιδιά που έχουν υψηλή συναισθηματικότητα είναι από τη φύση τους περισσότερο επιρρεπή στη δυσφορία, στον φόβο και στη ματαίωση.
Η ταραχή τους μπορεί να γίνει αντιληπτή ως «υπερβολική αντίδραση».
Όχι μόνο απογοητεύονται ή θυμώνουν εύκολα, αλλά μένουν έτσι για πολύ. Τα παιδιά που είναι ψηλά στη διάσταση της συναισθηματικότητας δεν μπορούν εύκολα να στρέψουν αλλού την προσοχή τους.
Αυτοέλεγχος ή Ηθελημένος Έλεγχος: ο Χέιντεν και ο Τζέιντεν
Ο Χέιντεν είναι ένα παιδί που μπορεί να κάθεται ήσυχα ενώ οι γονείς του του διαβάζουν. Όταν αρχίζει να χτίζει ένα κάστρο με τουβλάκια, εστιάζει σε αυτό για ώρες. Όταν κάνει ένα παζλ, συγκεντρώνεται για ώρες μέχρι να τελειώσει. Είναι καλός στο να ακολουθεί τις οδηγίες των γονιών του.
Ο Τζέιντεν, αντίθετα, πηδάει από τη μια δραστηριότητα στην άλλη. Αρχίζει ένα παζλ, αλλά γρήγορ βαριέται και αρχίζει μια άλλη δραστηριότητα. Δυσκολεύεται να μείνει σε μια δραστηριότητα αν του πάρει περισσότερα από δέκα λεπτά ή κάτι τέτοιο.
Ο Χέιντεν και ο Τζέιντεν διαφέρουν στην τελευταία εκ των Τριών Μεγάλων Διαστάσεων: στον Ηθελημένο Έλεγχο.
Ο ηθελημένος έλεγχος συχνά αναφέρεται και ως αυτοέλεγχος. Μετά τον πρώτο χρόνο της ζωής τους, τα παιδιά αρχίζουν να αναπτύσσουν την ικανότητα να ρυθμίζουν τα συναισθήματά τους και τη συμπεριφορά τους.
Καθώς μεγαλώνουν, ο αυτοέλεγχος φαίνεται αν τα μικρά παιδιά μπορούν να παίξουν αρκετά με ένα μόνο παιχνίδι, και στο πόσο καλά μπορούν να ακολουθήσουν οδηγίες ή να συγκρατηθούν και να μην κάνουν πράγματα που δεν πρέπει να κάνουν.
*Απόσπασμα από το βιβλίο “Κάθε παιδί είναι μοναδικό … και χρειάζεται την ανατροφή που του ταιριάζει” Κυκλοφορεί σε όλα τα βιβλιοπωλεία από τις εκδόσεις Διόπτρα και στο www.dioptra.gr.
