Πρόκειται για ένα φαινόμενο κατά το οποίο μιμούμαστε τους τρόπους, τις χειρονομίες ή τις εκφράσεις του προσώπου των ανθρώπων με τους οποίους συναναστρεφόμαστε συχνότερα. Οι αλλαγές στη συμπεριφορά μας είναι ασυνείδητες και στόχο έχουν να ταιριάζουμε με τη συμπεριφορά των ανθρώπων του στενού κοινωνικού σας κύκλου ή ακόμα και των αγνώστων.
Το φαινόμενο πήρε το όνομά του από τον χαμαιλέοντα, ένα ζώο που αλλάζει την εμφάνιση του δέρματός του για να εναρμονιστεί με το περιβάλλον στο οποίο βρίσκεται. Μπορεί να έχετε παρατηρήσει κάποιο φίλο ή ένα αγαπημένο σας πρόσωπο να χρησιμοποιεί την αγαπημένη σας ατάκα ή χειρονομίες ή να έχετε διαπιστώσει ότι κάνετε το ίδιο και εσείς. Αυτό είναι το φαινόμενο και η δράση του χαμαιλέοντα και είναι απολύτως φυσιολογικό. Σχεδόν όλοι το έχουν βιώσει κάποια στιγμή στη ζωή τους.
Advertisment
Ποια είναι η λειτουργία του φαινομένου;
Η μίμηση ενός προσώπου, είτε ασυνείδητη είτε όχι, είναι κάτι που όλοι μας κάνουμε τακτικά. Αν και συχνά μιμούμαστε ένα άτομο συνειδητά για να διακωμωδήσουμε μια κατάσταση, δεν είναι σαφές γιατί μιμούμαστε άλλους ανθρώπους υποσυνείδητα.
Οι ερευνητές πιστεύουν ότι το κάνουμε επειδή έχει τη δυνατότητα να επηρεάσει θετικά τις κοινωνικές μας αλληλεπιδράσεις με τους άλλους. Όταν αντικατοπτρίζετε τη συμπεριφορά ενός κοντινού σας ατόμου, το άτομο του οποίου η συμπεριφορά αντικατοπτρίζεται, το παρατηρεί και αυτό προκαλεί θετικά συναισθήματα απέναντί σας. Αξίζει να σημειωθεί, ότι ο όρος “μιμητισμός” μπορεί μερικές φορές να πάρει αρνητική χροιά, αλλά σημαίνει απλώς αντιγραφή και στις περισσότερες περιπτώσεις γίνεται ακίνδυνα.
Ποια η επίδρασή του σε εμάς και στου γύρω μας
Το φαινόμενο του χαμαιλέοντα έχει αποδειχθεί ότι έχει θετικό αντίκτυπο στις ανθρώπινες κοινωνικές αλληλεπιδράσεις. Σύμφωνα με τους Tanya L. Chartrand και John A. Bargh, δύο ψυχολόγους που ήταν οι πρώτοι που διερεύνησαν το φαινόμενο, οι έντονα ενσυναισθητικοί άνθρωποι είναι πιο πιθανό να μιμηθούν τους άλλους από ό,τι οι άνθρωποι που δεν είναι.
Advertisment
Όταν ένα άτομο είναι πραγματικά ενσυναισθητικό, δίνει περισσότερη προσοχή και δημιουργεί βαθύτερους δεσμούς με το άτομο με το οποίο αλληλεπιδρά, γεγονός που το καθιστά πιο πιθανό να μιμηθεί. Ωστόσο, όταν άνθρωποι που δεν έχουν μεγάλη ενσυναίσθηση προσπαθούν να μιμηθούν κάποιον άλλο, η συμπεριφορά αυτή μπορεί να φανεί ψεύτικη και να έχει το αντίθετο αποτέλεσμα από τα κοινωνικά πλεονεκτήματα που συνήθως αποκτά κανείς λόγω του φαινομένου του χαμαιλέοντα.
Πώς ακριβώς λειτουργεί το φαινόμενο του χαμαιλέοντα;
Υπάρχουν δύο τρόποι με τους οποίους οι άνθρωποι τείνουν να μιμούνται τους άλλους όταν πρόκειται για σωματικές χειρονομίες. Η πιο συνηθισμένη μέθοδος στο φαινόμενο του χαμαιλέοντα είναι η κατοπτρική.
Όταν ένα άτομο μιμείται ένα άλλο άτομο κατοπτρικά, κάνει το αντίθετο από αυτό που κάνει το άτομο που μιμείται. Έτσι, αν ο μιμούμενος κινεί το δεξί του χέρι σε μια συγκεκριμένη χειρονομία ενώ μιλάει, ο μιμούμενος θα κινήσει το αριστερό του χέρι κάνοντας την ίδια χειρονομία.
Μπορείτε επίσης να μιμηθείτε ένα άλλο άτομο ανατομικά. Εδώ κάνετε τις ίδιες ακριβώς κινήσεις με το άτομο που μιμείστε. Έτσι, αν το άτομο χτυπά συχνά το αριστερό του πόδι ενώ σκέφτεται κάτι, θα χτυπήσετε κι εσείς το αριστερό σας πόδι. Ενώ οι διαφορές μεταξύ αυτών των δύο μεθόδων μίμησης μπορεί να φαίνεται μικρή, η έρευνα δείχνει ότι έχουν διαφορετικές κοινωνικές συνέπειες.
Μια μελέτη ζήτησε από τους συμμετέχοντες να αλληλεπιδράσουν με έναν «ψηφιακό» άνθρωπο σε ένα εικονικό περιβάλλον. Οι συμμετέχοντες, οι οποίοι μιμούνταν από αυτή την ψηφιακή φιγούρα με ανατομικό τρόπο αντέδρασαν πιο αρνητικά απέναντι στον ψηφιακό άνθρωπο από εκείνους που αντιλήφθηκαν την κατοπτρική μίμηση ή καθόλου μίμηση. Αυτό δείχνει ότι αν έχουμε την τάση να μιμούμαστε ένα άτομο ανατομικά, ακόμη και αν αυτό ίσως να είναι ασυνείδητο, μπορεί να προκαλέσει αρνητική αντίδραση από τον συνομιλητή μας.
Πώς να χρησιμοποιήσουμε το φαινόμενο του χαμαιλέοντα
Το φαινόμενο του χαμαιλέοντα έρχεται φυσικά στους ανθρώπους και δεν είναι κάτι στο οποίο χρειάζεται να εξασκηθούμε. Ωστόσο, είναι σημαντικό να έχετε επίγνωση των κοινωνικών πλεονεκτημάτων του και να «εκμεταλλευτείτε» τις χρήσεις του φαινομένου.
Είτε πρόκειται για ένα δωμάτιο γεμάτο αγνώστους είτε για ανθρώπους που γνωρίζετε εδώ και χρόνια, το φαινόμενο του χαμαιλέοντα μπορεί να σας κάνει να φαίνεστε πιο συμπαθητικοί και κοινωνικοί. Και δεν είναι κακό να υιοθετήσετε ακόμα και συνειδητά αυτή την πρακτική για να νιώθετε πιο άνετα και να κάνετε τους ανθρώπους να σχετίζονται πιο στενά μαζί σας σε ορισμένες κοινωνικές περιστάσεις.
Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το φαινόμενο του χαμαιλέοντα προς όφελός σας. Μια μελέτη στην οποία ένας ερευνητής μιμήθηκε τις χειρονομίες και τους τρόπους συμπεριφοράς μιας ομάδας συμμετεχόντων, διαπίστωσε ότι οι συμμετέχοντες αυτοί βρήκαν τον ερευνητή πιο συμπαθητικό και αρεστό από εκείνους που ανήκαν στην ομάδα ελέγχου και δεν είχαν γίνει αντικείμενο μίμησης. Οι συνήθεις τρόποι και συμπεριφορές που συνήθως περιλαμβάνονται στην πρακτική αυτή είναι:
– Οι εκφράσεις του προσώπου
– Οι προφορές
– Ο τόνος της φωνής
– Το ύψος της φωνής
Όταν μιμείστε ένα άτομο, αυτό σας βλέπει ως κάποιον που αντιλαμβάνεται τον κόσμο με τον ίδιο τρόπο. Έτσι, νιώθει πιο άνετα να επικοινωνήσει και να σας εμπιστευθεί.
Ωστόσο, επιτρέψτε στο φαινόμενο του χαμαιλέοντα να αναδυθεί φυσικά. Όταν γίνεται φανερό στο άτομο με το οποίο επικοινωνείτε ότι το μιμείστε, μπορεί να παρερμηνεύσει τις προθέσεις σας ως προσβολή ή κοροϊδία και αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα το αντίθετο από το επιθυμητό αποτέλεσμα που θέλατε να επιτύχετε.
Όταν μιμείστε ένα άτομο σκόπιμα, είναι πιο πιθανό να το κάνετε ανατομικά, πράγμα που σημαίνει ότι θα ταιριάξετε ακριβώς με τις χειρονομίες του ατόμου, και αυτό έχει αποδειχθεί ότι έχει αρνητικές κοινωνικές συνέπειες. Ακολουθούν ορισμένες συμβουλές που θα σας βοηθήσουν να καλλιεργήσετε το φαινόμενο του χαμαιλέοντα με αποτελεσματικότερο τρόπο:
– Αναπτύσσουμε την αυθεντική ενσυναίσθηση προς τους άλλους.
– Γινόμαστε καλύτεροι ακροατές. Ακούμε για να καταλάβουμε και όχι μόνο για να απαντήσουμε όταν μιλάμε με ένα άλλο άτομο.
– Το κάνουμε για τους σωστούς λόγους. Η επιβολή του φαινομένου του χαμαιλέοντα προκειμένου να αποκτήσουμε ορισμένα πλεονεκτήματα έναντι ενός ατόμου μπορεί εύκολα να γίνει αντιληπτή.
– Τέλος, επιδιώκουμε να οικοδομήσουμε μια υγιή σχέση με το άτομο με το οποίο επικοινωνούμε.
Πηγή:
www.verywellmind.com/what-is-the-chameleon-effect-5114522
