Ο Μακιαβέλι υποστηρίζει ότι από αυστηρά στρατιωτική άποψη το φρούριο είναι πάντα ένα λάθος. Γίνεται σύμβολο της απομόνωσης της εξουσίας και αποτελεί εύκολο στόχο για τους εχθρούς του κατασκευαστή του. Σχεδιασμένο για να σας προστατεύσει, το φρούριο στην πραγματικότητα σας αποκόπτει από τη βοήθεια και μειώνει την ευελιξία σας. Μπορεί να μοιάζει απόρθητο, αλλά από τη στιγμή που θα αποσυρθείτε σε αυτό, όλοι ξέρουν πού βρίσκεστε· και η πολιορκία δεν χρειάζεται να πετύχει για να μετατρέψει το φρούριό σας σε φυλακή. Με τους μικρούς και περιορισμένους χώρους του, το φρούριο είναι επίσης ευάλωτο στην πανούκλα και στις μολυσματικές νόσους. Από στρατηγική σκοπιά, το φρούριο δεν προσφέρει προστασία και στην πραγματικότητα δημιουργεί περισσότερα προβλήματα απ’ όσα λύνει.
Επειδή οι άνθρωποι είναι εκ φύσεως κοινωνικά πλάσματα, η εξουσία εξαρτάται από τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις και την κυκλοφορία. Για να γίνετε ισχυρός, πρέπει να μπείτε στο κέντρο των πραγμάτων, όπως έκανε ο Λουδοβίκος ΙΔ’ στις Βερσαλλίες. Κάθε δραστηριότητα πρέπει να περιστρέφεται γύρω από εσάς και πρέπει να ξέρετε όλα όσα συμβαίνουν στον δρόμο και όσους μπορεί να εξυφαίνουν πλεκτάνες εναντίον σας. Ο κίνδυνος για τους περισσότερους ανθρώπους έρχεται όταν νιώσουν ότι απειλούνται. Τότε συνήθως οπισθοχωρούν και συσπειρώνονται, για να βρουν ασφάλεια σε ένα είδος φρουρίου. Κάνοντάς το αυτό, όμως, καταλήγουν να βασίζονται για πληροφορίες σε έναν ολοένα και μικρότερο κύκλο και χάνουν την αίσθηση των συμβάντων ολόγυρά τους. Χάνουν την ικανότητα ελιγμών και γίνονται εύκολος στόχος και η απομόνωσή τους τους κάνει παρανοϊκούς. Όπως στον πόλεμο και στα περισσότερα παιχνίδια στρατηγικής, η απομόνωση συχνά προηγείται της ήττας και του θανάτου.
Advertisment
Σε στιγμές αβεβαιότητας και κινδύνου, πρέπει να πολεμήσετε την ανάγκη που έχετε να στραφείτε προς τα μέσα. Αντί γι’ αυτό, κάνετε τον εαυτό σας πιο προσιτό, αναζητήστε παλιούς συμμάχους και βρείτε καινούριους, αναγκάστε τον εαυτό σας να μπει σε όλο και πιο διαφορετικούς κύκλους. Αυτό ήταν το τέχνασμα των ισχυρών ανθρώπων εδώ και αιώνες.
Ο Ρωμαίος πολιτικός Κικέρωνας γεννήθηκε σε οικογένεια κατώτερων ευγενών και δεν είχε πολλές ευκαιρίες για να αποκτήσει εξουσία παρά μόνο αν κατάφερνε να δημιουργήσει ο ίδιος μια θέση για τον εαυτό του ανάμεσα στους αριστοκράτες που έλεγχαν την πόλη. Πέτυχε εντυπωσιακά, διότι εντόπισε όσους είχαν επιρροή και βρήκε πώς συνδέονταν μεταξύ τους. Αναμείχθηκε με όλους, τους ήξερε όλους και είχε τόσο τεράστιο δίκτυο διασυνδέσεων, ώστε ένας εχθρός εδώ μπορούσε εύκολα να εξισορροπηθεί από έναν σύμμαχο εκεί.
Ο Γάλλος πολιτικός Ταλεϊράνδος έπαιζε το παιχνίδι με τον ίδιο τρόπο. Παρόλο που καταγόταν από μία από τις παλαιότερες αριστοκρατικές οικογένειες της Γαλλίας, φρόντιζε πάντα να κρατά επαφή με όσα συνέβαιναν στους δρόμους του Παρισιού, κάτι που τον βοηθούσε να προβλέπει τις τάσεις και τους μπελάδες. Αντλούσε μάλιστα μια κάποια ευχαρίστηση όταν συγχρωτιζόταν με ύποπτα εγκληματικά στοιχεία, τα οποία του πρόσφεραν πολύτιμες πληροφορίες. Κάθε φορά που υπήρχε μια κρίση, μια μεταβολή στην εξουσία –το τέλος του Διευθυντηρίου, η πτώση του Ναπολέοντα, η παραίτηση του Λουδοβίκου ΙΗ’, μπορούσε να επιζήσει, ακόμα και να ακμάσει, επειδή ποτέ δεν κλεινόταν σε έναν μικρό κύκλο, αλλά πάντα σφυρηλατούσε διασυνδέσεις με την καινούρια τάξη.
Αυτός ο νόμος ισχύει για βασιλείς και βασίλισσες που έχουν την ανώτατη εξουσία: Τη στιγμή που θα χάσετε την επαφή με τον λαό σας και θα ζητήσετε ασφάλεια στην απομόνωση, θα αρχίσει να σιγοβράζει η εξέγερση. Ποτέ μη φανταστείτε ότι έχετε ανέβει τόσο ψηλά, ώστε να μπορείτε να αποκοπείτε έστω και από τα κατώτερα κλιμάκια. Αν αποσυρθείτε σε ένα φρούριο, θα γίνετε εύκολος στόχος για τους δολοπλοκούντες υπηκόους σας, οι οποίοι θα δουν την απομόνωσή σας σαν προσβολή και λόγο εξέγερσης.
Advertisment
Εφόσον οι άνθρωποι είναι κοινωνικά όντα, έπεται ότι οι κοινωνικές τέχνες που μας κάνουν ευχάριστους στην παρέα μπορούν να εξασκούνται μόνο με συνεχή έκθεση και κυκλοφορία. Όσο περισσότερες επαφές έχετε με άλλους, τόσο μεγαλύτερη χάρη και άνεση αποκτάτε. Η απομόνωση, από την άλλη μεριά, προκαλεί κάτι το αμήχανο στις κινήσεις σας και οδηγεί σε περαιτέρω απομόνωση, καθώς οι άνθρωποι αρχίζουν να σας αποφεύγουν.
Απόσπασμα από το βιβλίο “Οι 48 Νόμοι της Δύναμης” που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα. Δείτε περισσότερα εδώ
