Ο Mohandas Gandhi γεννήθηκε το 1869. Νεαρός ακόμα, έφυγε για να σπουδάσει νομική στην Μ. Βρετανία και αργότερα μετακόμισε με την γυναίκα και τα παιδιά του στην Νότια Αφρική, όπου ξεκίνησε την πρακτική του ως δικηγόρος. Εκεί βίωσε τον ρατσισμό, τις διακρίσεις και την κακοποίηση και μάλιστα μια φορά υπέστη ξυλοδαρμό, καθώς αρνήθηκε να δώσει την θέση του σε έναν Ευρωπαίο. Αυτό κινητοποίησε τον Γκάντι να παλέψει για να καταπολεμήσει την αδικία μέσα από τις αρχές της satyagraha (αλήθεια και αποφασιστικότητα) τις οποίες είχε μάθει από τη μητέρα του. Με μια αξιοζήλευτη δύναμη και θυσία, ο Γκάντι ανέπτυξε και εξάσκησε τη φιλοσοφία της μη-βίας και ενέπνευσε προσπάθειες σε όλο τον κόσμο για ειρήνη και ισότητα.
Η χρήση των αρχών της μη- βίας για την κατανόηση των ζευγαριών
Η ζωή του Γκάντι ενέπνευσε και πολλούς σημαντικούς ηγέτες, συμπεριλαμβανομένων των Luther King Jr. και Nelson Mandela, όπως επίσης και δημόσιων προσώπων όπως ο Albert Einstein και ο John Lennon. Οι διδαχές του είναι πολύτιμες και έχουν αλλάξει πολλά εκατομμύρια ζωές, αλλά μπορούν να εφαρμοστούν και στις πιο προσωπικές μας σχέσεις;
Advertisment
Μαζί με τους συναδέλφους μου, πραγματοποίησα μια έρευνα, εξετάζοντας συνεντεύξεις ανδρών και γυναικών σχετικά με την ερωτική τους ζωή. Θέλαμε να δούμε αν οι προσπάθειες των συντρόφων για μείωση των συγκρούσεων ήταν σύμφωνες με τις αρχές της μη-βίας. Έτσι, ξοδέψαμε πολλές ώρες, μελετώντας ιστορίες συγκρούσεων και κακοποίησης. Ο κόσμος περιέγραφε λεπτομερώς τους καυγάδες του, τις υποχωρήσεις και τις απόπειρες επανασύνδεσης. Ανακαλύψαμε ότι οι επιτυχίες τους συχνά αντανακλούσαν τις αρχές του Γκάντι για την αφοσίωση, την ευθύνη και τη δικαιοσύνη.
Προφανώς, αποτελεί δική μας φαντασία το τι θα μπορούσε να έλεγε ο Γκάντι από την καρέκλα του σύμβουλου ή του ψυχοθεραπευτή, αλλά είναι ασφαλές να υποθέσουμε ότι θα έδινε σίγουρα έμφαση στις βασικές απόψεις του περί ζωής και στη διδασκαλία του. Εδώ παρουσιάζονται πέντε από τις αρχές του, μαζί με παραδείγματα από την έρευνα μας, που περιγράφουν τι θα μπορούσε να είχε γίνει αντικείμενο συζήτησης σε αυτή τη φανταστική θεραπεία.
1. Οι σύντροφοι πρέπει να είναι η αλλαγή που θέλουν να δουν στη σχέση
Πρόκειται για ένα από τα γνωστότερα μαθήματα του Γκάντι για την ευθύνη της αλλαγής. Είναι πάντα εύκολο να βλέπουμε μόνο τα μειονεκτήματα του άλλου, αλλά πρόκειται για το μισό μέρος του συνολικού προβλήματος. Όταν οι σύντροφοι κουνούν το δάχτυλο ο ένας στον άλλο, το μόνο που πυροδοτούν είναι και άλλα προβλήματα, ενώ όταν αλλάζουν τη δική τους συμπεριφορά, αμέσως κινούνται προς μια λύση. Στην έρευνά μας, ένας άντρας ένιωσε μετανιωμένος μετά από μια έκρηξη θυμού, κάνοντας το πρώτο βήμα: «Μια άσχημη βραδιά σε κάνει να βλέπεις τον εαυτό σου και να λες ότι τελικά δεν έχω τον έλεγχο έτσι όπως νόμιζα μέχρι τότε». Ο Γκάντι μας δίδαξε ότι τα παράπονα είναι κενά επιχειρήματα, αλλά η αυτενέργεια θα φέρει την αλλαγή και θα προσκαλέσει και άλλους προς αυτή επίσης.
Advertisment
2. Οι άλλοι είναι ίσοι και αποδεκτοί
Ο ίδιος ο Γκάντι βίωσε τις ταπεινωτικές συνέπειες του συστήματος της κάστας, όπου κάποιοι καταπίεζαν και αντικειμενοποιούσαν τους άλλους. Αντίθετα, εκείνος δίδαξε ότι όλοι είμαστε ίσοι και αξίζουμε σεβασμό. Ομοίως, στις προσωπικές μας σχέσεις, τα προβλήματα αναδύονται όταν κάποιος δρα ταπεινωτικά προς τον άλλο και υποθέτει ότι η δική του άποψη είναι η καλύτερη. Οι υγιείς σχέσεις περιλαμβάνουν συντρόφους που εκτιμούν τις απόψεις των άλλων και παίζουν δίκαια.
Ένας άντρας στην έρευνά μας είχε ακολουθήσει θεραπεία για την κακοποιητική του συμπεριφορά. Πήρε κάποια σημαντικότατα μαθήματα για τον σεβασμό προς τις γυναίκες και για την απάτη της αλαζονείας: «Δεν έχει να κάνει με το φύλο, αλλά με την ανθρωπιά. Και πρέπει να μάθουμε να αντιμετωπίζουμε ισότιμα τους άλλους και να βρισκόμαστε στο ίδιο επίπεδο… Και είναι πολλά που δεν γνωρίζω ακόμα. Θα περάσω την υπόλοιπη ζωή μου προσπαθώντας να τα καταλάβω».
3. Οι σύντροφοι μοιράζονται μια αφοσίωση αντίστασης στα λάθη
Ο Γκάντι υποστήριζε την ειρήνη, αλλά διαμαρτυρόταν με σθένος ενάντια στην αδικία. Επίσης υποστήριζε τις γυναίκες και εκτιμούσε τη φωνή τους με τον ίδιο τρόπο. Στις δυνατές και ισχυρές σχέσεις, και οι δύο μιλούν για τα προβλήματα και δεν αποφεύγουν να τα κρύβουν κάτω από το χαλί. Οι σύντροφοι πρέπει να απαιτούν σεβασμό, γιατί έτσι θα καταφέρνουν να ξεριζώσουν όλα τα προβλήματα και να ευνοήσουν ένα θετικό κλίμα, μέσα στο οποίο και οι δύο μπορούν να ακουστούν. Αρκετοί από τους συμμετέχοντες στην έρευνά μας ανέφεραν χωρίς δισταγμό τις ανησυχίες, αλλά και το θάρρος τους. Κάποιος είπε: «Τις περισσότερες φορές λέω αυτό που σκέφτομαι. Αν δεν θέλω να ξανασυμβεί, τότε θα σου πω ότι με ενόχλησε».
4. Η επιρροή χρειάζεται να προέρχεται από αγάπη και όχι φόβο
Ο Γκάντι πίστευε ότι ο μόνος σωστός δρόμος προς την αλλαγή και την επίλυση ενός προβλήματος περνά μέσα από την αγάπη και όχι τις απειλές. Κάποιοι σύντροφοι χρησιμοποιούν τον θυμό, τον εκβιασμό ή την πίεση για να πάρουν αυτό που θέλουν, αλλά αυτό καταλήγει πάντα σε πικρία και μίσος. Αντίθετα, τα ζευγάρια που ευγενικά ζητούν ο ένας από τον άλλο πράγματα, τα πηγαίνουν ομολογουμένως καλύτερα. Πολλά ζευγάρια από την έρευνά μου ανακάλυψαν ότι η αγάπη αποτελούσε το καλύτερο μέσο για να καταφέρουν την αλλαγή. Μια γυναίκα έμαθε να ξεκινά με τα θετικά: «Του λέω πώς νιώθω και του δείχνω την αφοσίωση που υπάρχει μεταξύ μας εδώ και δύο χρόνια». Ένας άλλος άντρας έπρεπε να σταματήσει την πίεση προς την γυναίκα του: «Χρειάζεται συνειδητά να σταματήσω να το κάνω… να την ελέγχω… Τώρα την αφήνω να πάρει τις δικές της αποφάσεις». Κι αυτές οι αλλαγές θα διαρκέσουν, γιατί είναι αυθεντικές.
5. Η πρακτική του «οφθαλμού αντί οφθαλμού» θα τυφλώσει και τους δύο συντρόφους
Ο Γκάντι επίσης μας δίδαξε ότι η βία προκαλεί περισσότερα προβλήματα απ’ όσα λύνει. Ακόμα κι αν η εκδίκηση «λειτουργήσει» προσωρινά σταματώντας και αποθαρρύνοντας κάποιον, αφήνει μελανιές και άσχημα συναισθήματα. Κι αυτό ισχύει πολύ σε ζευγάρια που ζουν μέσα στην κακοποίηση, όπου η λεκτική και η σωματική βία ξεσπούν οποιαδήποτε στιγμή. Η εκδίκηση δηλητηριάζει στη στιγμή τον έρωτα, αλλά η υπομονή και η καλοσύνη θα τον θρέψει. Και σίγουρα είναι δύσκολο να επιλέξετε την ηρεμία και την ειρήνη, ειδικά όταν τα συναισθήματα είναι τόσο έντονα, αλλά είναι κάτι που μπορείτε να επιτεύξετε.
Μια γυναίκα στην έρευνά μας περιέγραψε τις προσπάθειές της να σταματήσει να είναι αμυντική και αντιδραστική: «Θα προσπαθήσω ν’ ακούσω… και να μπω στη θέση του άλλου, ώστε να καταλάβω πώς θα ακουγόταν αυτό που είπα… συχνά θα φτάσω σε ένα σημείο που θα πω ότι έχει δίκιο». Ένας άλλος συνεντευξιαζόμενος θα εκφράσει αγάπη και θα αλλάξει την κατεύθυνση της συζήτησης μόλις τα πράγματα γίνουν λίγο επιθετικά: «Σ’ αγαπώ ακόμα, οπότε ας πάρουμε μια βαθιά ανάσα και ας δούμε για λίγο τηλεόραση».
Jason Whitting Ph. D. , σύμβουλος γάμου και οικογένειας, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Τέξας
