Λίγες μέρες μετά τα τραγικά γεγονότα στην Ανατολική Αττική, όλοι πενθούμε για τις απώλειες και παραμένουμε σοκαρισμένοι με το μέγεθος της καταστροφής, αλλά και με τις δραματικές μαρτυρίες των ανθρώπων που βρέθηκαν εκεί, αντιμέτωποι με την πυρκαγιά. Οι μαρτυρίες τους είναι γεμάτες τρόμο και απόγνωση, αλλά περιέχουν και τεράστια ποσά γενναιότητας, αλληλεγγύης και θάρρους. Οι επιζήσαντες έχουν να διηγηθούν όχι μόνο σκηνές πανικού, αλλά και ιστορίες αλληλοβοήθειας και δύναμης.
Σε προηγούμενό μας άρθρο, είχαμε παρουσιάσει τους ιδιαίτερους τρόπους με τους οποίους οι άνθρωποι αντιδρούν σε μαζικές καταστροφές, όπως μια πυρκαγιά, ένας σεισμός ή μια πλημμύρα. Είναι πολλές οι συμπεριφορικές μελέτες που έχουν διεξαχθεί και έχουν εστιάσει στις αντιδράσεις κρίσεων. Ξαναδιαβάζοντας τα αποτελέσματα της έρευνας, στην οποία συμμετείχαν 3.500 θύματα από περισσότερες από 25 μαζικές καταστροφές, δεν μπορούμε παρά να σκεφτούμε ότι πράγματι:
Advertisment
1. Οι άνθρωποι είναι ψυχολογικά πολύ πιο ανθεκτικοί από ό,τι νομίζουμε
Σε καταστάσεις μαζικών καταστροφών, οι άνθρωποι αναπτύσσουν μηχανισμούς άμυνας που τους επιτρέπουν να αναπτύσσουν πρωτοφανή ψυχολογική ανθεκτικότητα. Όπως ακούσαμε, πολλοί από τους επιζήσαντες κατάφεραν να κολυμπήσουν μέχρι και 4 ώρες μέσα σε μια κρύα θάλασσα, προσπαθώντας να ξεφύγουν από τη λαίλαπα. Παρόλο που κάποιοι από αυτούς θα αναπτύξουν το «σύνδρομο του επιζήσαντα» (Απόκτηση ενοχών για το ότι εκείνοι έζησαν ενώ άλλοι απεβίωσαν), η ευρεία πλειοψηφία θα καταφέρει να αντεπεξέλθει και να επιστρέψει στην ομαλή καθημερινότητα σε εύλογο χρονικό διάστημα. Ωστόσο, χρειάζεται η παροχή ψυχολογικής βοήθειας από ψυχολόγους και ψυχιάτρους.
2. Η κατάθλιψη και η απελπισία δεν εμποδίζουν τους επιζήσαντες να εκτελούν τα καθήκοντά τους
Παρόλο που ένας βαθμός κατάθλιψης ή απελπισίας μπορεί να αναπτυχθεί κατά τη διάρκεια της μαζικής καταστροφής, η μελέτη έδειξε ότι η αίσθηση του καθήκοντος επικρατεί. Εκείνη τη στιγμή, αν και η απόγνωση είναι μεγάλη, ο χρόνος είναι περιορισμένος και το καθήκον να σώσουν την οικογένειά τους και να βοηθήσουν τους συνανθρώπους τους είναι έντονο. Υπήρξαν άνθρωποι που επέστρεψαν για να βοηθήσουν ανθρώπους τρίτης ηλικίας να φτάσουν μέχρι την παραλία και να κολυμπήσουν, ώστε να σωθούν.
3. Οι άνθρωποι προσαρμόζονται σχετικά γρήγορα
Παρόλο που υπάρχει η αίσθηση ότι μετά από τέτοιες μεγάλες καταστροφές, πολλοί άνθρωποι θα βιώσουν έντονα συναισθηματικά και ψυχολογικά προβλήματα που θα τους καταστήσουν μη λειτουργικούς, αυτό δεν φαίνεται να ισχύει. Στην πραγματικότητα, η κακή προσαρμογή αποτελεί περισσότερο εξαίρεση παρά κανόνα. Και ακόμα κι όταν συμβαίνει, τείνει να ξεπερνιέται σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα, με αποτέλεσμα, να καθιστά τα άτομα εκ νέου λειτουργικά.
Advertisment
4. Οι μαζικές καταστροφές ενισχύουν την αλληλεγγύη μεταξύ των επιζησάντων
Η αυτόματη απόκριση απέναντι σε μια καταστροφή είναι η αλληλεγγύη. Τα άτομα μοιράζονται μια κοινή απειλή και εναντιώνονται σε αυτήν αίροντας κάθε κοινωνική περιθωριοποίηση και επιδεικνύοντας γενναιοδωρία και διάθεση για βοήθεια μεταξύ της κοινότητας.
5. Ο μηχανισμός της αυτοσυντήρησης καταστέλλει ή ελέγχει πολλές λειτουργίες που θα μπορούσαν να δυσχεράνουν τη νούμερο ένα προτεραιότητα, την επιβίωση
Παρόλο που μπορεί να υπάρξει αποπροσανατολισμός και φυσική αδυναμία ή να παρουσιαστούν συμπτώματα ναυτίας, διάρροιας ή τρέμουλου, ο μηχανισμός αυτοσυντήρησης θέτει σύντομα αυτά τα συμπτώματα, στο παρασκήνιο, προκειμένου να αντιμετωπιστεί η κατάσταση με ρεαλισμό. Δεν είναι τυχαίο εξάλλου ότι πολλές διασώσεις, λαμβάνουν χώρα από τους ίδιους τους επιζήσαντες.
Στεφανία Βαρούχου – Photo: Author/Depositphotos
