Το αγριογούρουνο και ο θαλάσσιος ελέφαντας ήταν οι καλύτεροι φίλοι και τους άρεσε να κάνουν αγώνες ταχύτητας, ακόμα κι αν ο δεύτερος πάντα έχανε.
Μια μέρα όμως το δελφίνι τραυματίστηκε και δεν μπορούσε πια να τρέχει καθόλου. Έτσι, το αγριογούρουνο τον μετέφερε στη θάλασσα, όπου μπορούσαν να αγωνιστούν για πάντα, ο ένας δίπλα στον άλλο, ο ένας στο νερό, ο άλλος στη στεριά.
Πολλά μπορεί να μάθει κανείς από ένα τέτοιο παραμύθι- για τη φιλία, τη συνεργασία, την ενσυναίσθηση και την ισότητα. Και αν ήσασταν ένα παιδί στην κοινότητα των Agta – τροφοσυλλέκτες σε επαρχία των Φιλιππίνων – θα είχατε μεγαλώσει με αυτό το παραμύθι και με τόσα άλλα που διδάσκουν παρόμοια μαθήματα. Οι Agta φυσικά και δεν είναι οι μόνοι που χρησιμοποιούν την αφήγηση• το έθιμο είναι παρόν σε όλους τους πολιτισμούς σε όλες τις χρονικές περιόδους και σε όλο τον κόσμο.
Advertisment
Τώρα μια νέα έρευνα στο Nature Communications μας βοηθά να εξηγήσουμε το γιατί: η διήγηση ιστοριών είναι ένα ισχυρό μέσο προαγωγής της κοινωνικής συνεργασίας και μάθησης των κοινωνικών νορμών. Επίσης, στις παλαιότερες κοινωνίες, οι αφηγητές είχαν μια ξεχωριστή θέση στην κοινωνία, λάμβαναν κοινωνική στήριξη και επιλέγονταν περισσότερο ως σύντροφοι. Οι ερευνητές, με κύριο ερευνητή τον ανθρωπολόγο Daniel Smith από το University College του Λονδίνου, ξεκίνησαν μια βιβλιογραφική μελέτη 89 διαφορετικών ιστοριών που αναπαράγονται σε κουλτούρες στην Ταϋλάνδη, στη Μαλαισία, στην Αφρική και αλλού.
Όλα τα παραμύθια μετέφεραν μαθήματα για την κοινωνική συνεργασία, ενσυναίσθηση και δικαιοσύνη και πολλά δίδασκαν σεξουαλική ισότητα. Οι ερευνητές στη συνέχεια έστρεψαν την προσοχή τους συγκεκριμένα στους Agta, όπου διεξήγαγαν πειράματα για να προσδιορίσουν τη δύναμη και τον σκοπό της αφήγησης.
Στο πρώτο πείραμα, οι ερευνητές ζήτησαν από 297 ανθρώπους σε 18 χωριά σε δύο κοινότητες να ψηφίσουν τους καλύτερες αφηγητές στην ομάδα τους. Οι ψήφοι εξετάστηκαν για να βρουν ποιες κοινότητες είχαν τους περισσότερους και καλύτερους αφηγητές.
Ύστερα, ζητήθηκε από 290 ανθρώπους να παίξουν ένα παιχνίδι, στο οποίο τους δίνονταν μάρκες, κάθε μία από τις οποίες μπορούσε να ανταλλαχθεί με μια ποσότητα ρύζι. Τους είπαν ότι μπορούσαν να κρατήσουν τις μάρκες ή να δώσουν όσες θέλουν σε 12 άλλους κατοίκους της κοινότητας, που οι ερευνητές επέλεξαν μυστικά.
Advertisment
Όλα τα υποκείμενα πήραν τις αποφάσεις τους ιδιωτικά, υπό την παρουσία μόνο των ερευνητών. Όπως ήταν αναμενόμενο, τα υποκείμενα κράτησαν κατά μέσο όρο 62,6% τις μάρκες για τον εαυτό τους. Αλλά το ακριβές ποσοστό μαρκών που δινόταν σε άλλους κατοίκους άλλαζε από κοινότητα σε κοινότητα. 2.2% αύξηση στην ποσότητα ρυζιού που δινόταν σε άλλους σε κοινότητες όπου οι αφηγητές ήταν περισσότεροι και ικανότεροι έστω και κατά 1%.
Όσο πιο καλούς αφηγητές είχε ένα χωριό, με άλλα λόγια, τόσο πιο γενναιόδωροι ήταν οι άνθρωποι. Είναι αδύνατο να πούμε με βεβαιότητα ότι αυτά τα δύο συνδέονταν, αλλά το γεγονός ήταν ξεκάθαρο. Οι κοινότητες με τους περισσότερους ικανούς αφηγητές συσχετίστηκε με αυξημένα επίπεδα συνεργασίας.
Αυτό ήταν ένα από τα πολλά παραδείγματα ερευνών που δείχνουν ότι πράγματι οι ιστορίες προάγουν συναισθήματα γενναιοδωρίας και κοινωνικής στήριξης προς τους συνανθρώπους μας και ότι οι «παραμυθάδες» έχουν μια ξεχωριστή θέση στην κοινωνία μας. Άλλωστε, η αφήγηση ιστοριών είναι μια δύσκολη διαδικασία, που απαιτεί χρόνο και ενέργεια, απόδοση και υψηλή γνωστική επεξεργασία. Γι’ αυτό και θα πρέπει να ανταμείβεται.
Πηγή: time.com/5043166/storytelling-evolution/?
