Είναι μια συνηθισμένη σκηνή. Ένα παιδί περπατά νευρικά στο μπροστινό μέρος ενός βατήρα, κοιτάζει κάτω και το κυριεύει ο φόβος. Θέλει να δραπετεύσει: να φύγει από το βατήρα, την πισίνα, το καλοκαίρι γενικότερα.
Ένας γονιός ή κηδεμόνας βλέπει τι συμβαίνει και η πιο φυσική παρόρμηση παίρνει τον έλεγχο. Φωνάζουν στο φοβισμένο παιδί: «Θα είσαι μια χαρά! Απλά πήδα!» Το παιδί κοιτάζει τον υποτιθέμενο παντογνώστη ενήλικα και σκέφτεται: “Είσαι τρελός;”
Advertisment
Οι ενήλικες γνωρίζουν την αλήθεια. Ξέρουν ότι το παιδί θα είναι μια χαρά. Ξέρουν ότι το μικρό αγόρι ή κορίτσι πιθανότατα θα διασκεδάσει τόσο πολύ πηδώντας από τον βατήρα που θα νευριάσει όταν έρθει η ώρα να φύγουν από την πισίνα.
Ο γονιός σκέφτεται: «Πήδα επιτέλους. Θα το λατρέψεις. Κι εγώ φοβόμουν κάποτε τους βατήρες, αλλά έμαθα ότι δεν ήταν τόσο κακό». Το παιδί όμως σκέφτεται: «Αυτό είναι πολύ μακριά. Μπορεί να χτυπήσω. Μπορεί να πεθάνω! Φοβάμαι τόσο πολύ».
Χωρίς να το θέλει, ο γονέας ακυρώνει εντελώς την οπτική του παιδιού για την κατάσταση. Μέσω αυτής της ακύρωσης, το παιδί μπορεί να αρχίσει να σκέφτεται: «Τι συμβαίνει με μένα. Πρέπει να είμαι ηλίθια για να φοβάμαι. Η μαμά/ο μπαμπάς μου είναι τόσο θυμωμένη μαζί μου αυτή τη στιγμή». Δεν είναι ακριβώς αυτό που ήθελε ο γονιός, έτσι δεν είναι;
Advertisment
Άλλες μορφές ακύρωσης περιλαμβάνουν δηλώσεις όπως: «Μην είσαι τόσο υπερβολικός», «Δεν το εννοούσες αυτό», «Μην ανησυχείς γι’ αυτό», «Βλέπεις, δεν ήταν και τόσο κακό».
Πώς προκύπτει λοιπόν αυτή η ακύρωση; Δύο παράγοντες μπορεί να παίζουν ρόλο. Πρώτον, ο γονέας μπορεί πραγματικά να μην καταλαβαίνει την οπτική γωνία του παιδιού. Τα χρόνια ζωής έχουν θολώσει τη μνήμη για το πόσο αθώο και αφελές είναι το μυαλό ενός παιδιού. Αν υπήρξατε μανιώδης δύτης και μπήκατε στην ομάδα του πανεπιστημίου στο λύκειο, μπορεί να μην έχετε σχέση με τον απόλυτα φυσικό φόβο του παιδιού σας.
Ένας άλλος λόγος είναι ότι ο γονιός μπορεί να έχει αποφασίσει εδώ και καιρό ότι είναι «καλύτερο» ή «σωστό» να αποφεύγεται ο φόβος και το άγχος, δημιουργώντας έτσι ασπρόμαυρες καταστάσεις στις οποίες το παιδί πρέπει να ανταποκριθεί. Μια πολύ βασική αντίδραση σε κάτι καινούργιο, το άλμα από ένα ψηλό σημείο, γίνεται ανήκουστη, επειδή το παιδί πρέπει να ανταποκριθεί στις προσδοκίες του γονέα.
Ένα τελευταίο σημείο είναι ότι τα συναισθήματα του ίδιου του γονέα ενεργοποιούνται όταν βλέπει το άγχος ή τη θλίψη του παιδιού του. Εάν ο γονέας έχει ιστορικό αποσιωπήσεων των δικών του δύσκολων συναισθημάτων, είναι πιο πιθανό να κάνει το ίδιο και στο παιδί του. Ο γονέας μπορεί να πιέσει περισσότερο το παιδί του για να ανακουφίσει τα δικά του συναισθήματα ανεπάρκειας ή άγχους.
Για να αλλάξετε ένα περιβάλλον που ακυρώνει το παιδί σε ένα περιβάλλον που προωθεί την ικανότητά του να αυτορυθμίζεται, χρειάζεται να προσπαθήσετε να δείξετε πραγματική κατανόηση της προοπτικής του παιδιού. Δεν λέμε πλέον: «Θα είσαι μια χαρά», αλλά αντιθέτως αναγνωρίζουμε τον φόβο. «Φαίνεται πολύ μακριά από τον βατήρα, έτσι δεν είναι; Αναρωτιέμαι αν ανησυχείς μήπως χτυπήσεις όταν πέσεις στο νερό. Θυμάμαι ότι φοβήθηκα κι εγώ την πρώτη φορά που πήδηξα από τον βατήρα».
Άλλες μορφές επικυρωτικών δηλώσεων περιλαμβάνουν: «Μπορώ να καταλάβω πώς αυτό μπορεί να είναι τρομακτικό», «Δεν πειράζει να νιώθεις αναστατωμένος», «Πες μου περισσότερα γι’ αυτό που σκέφτεσαι», « Μπορώ να καταλάβω πώς αντέδρασες όπως αντέδρασες. Ίσως την επόμενη φορά να υπάρχει μια διαφορετική προσέγγιση;»
Αυτού του είδους οι δηλώσεις βοηθούν το παιδί σας να καταλάβει ότι τα συναισθήματά του είναι εντάξει. Όχι μόνο είναι εντάξει, αλλά είναι και τυπικά. Εξερευνώντας τα συναισθήματα του παιδιού σας, το βοηθάτε ουσιαστικά να αποδεχτεί τα συναισθήματά του και να βρει τρόπους να ξεπεράσει τη δυσφορία.
Επιτρέπετε στο παιδί σας να λύνει προβλήματα, να πειραματίζεται και να εξερευνά το περιβάλλον του χωρίς ντροπή. Κατά πάσα πιθανότητα το παιδί σας θα είναι μια χαρά. Αλλά αυτή τη στιγμή, αυτό είναι το τελευταίο πράγμα που θέλει να ακούσει.
Πηγή:
www.psychologytoday.com/intl/blog/the-adjustment-adjunct/202203/youll-be-fine-and-other-ways-we-invalidate-children
