«Οι πεποιθήσεις είναι μεγαλύτεροι αντίπαλοι της αλήθειας από τα ψέματα» – Νίτσε
Οι πεποιθήσεις μας είναι ο θεμέλιος λίθος των εμπειριών μας και της συνείδησής μας, πάνω στον οποίο χτίζονται οι σκέψεις, τα συναισθήματα και οι συμπεριφορές μας. Είναι οι φακοί μέσα από τους οποίους βλέπουμε τον κόσμο. Το ποιοι γινόμαστε σαν άνθρωποι είναι το αποτέλεσμα των πεποιθήσεών μας, αυτές δημιουργούν την πραγματικότητά μας. Κρίνουμε, ερμηνεύουμε και βγάζουμε συμπεράσματα βάσει των πεποιθήσεών μας.
Advertisment
Το πράγμα γίνεται πολύ ενδιαφέρον επειδή οι πεποιθήσεις είναι δύο ειδών: οι φανερές και οι υποβόσκουσες. Θα μπορούσαμε να σκεφτούμε τις πεποιθήσεις μας σαν ένα παγόβουνο. Κάποιες από αυτές μπορούμε να τις δούμε γιατί βρίσκονται πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, ενώ κάποιες άλλες, το μεγαλύτερο μέρος, δεν τις αντιλαμβανόμαστε γιατί κείτονται κάτω από την επιφάνεια και είναι οι βασικές πεποιθήσεις του ποιοι είμαστε.
Οι περισσότερες από αυτές δημιουργήθηκαν την εποχή που ήμασταν παιδιά και αποδεχόμασταν χωρίς κριτική σκέψη όλα όσα μας έλεγαν. Κάποιες άλλες είναι αποτέλεσμα των επιρροών της κοινωνίας, του σχολείου, των μέσων ενημέρωσης, της θρησκείας και άλλων παραγόντων. Υπάρχουν κάποιες που δημιουργήθηκαν για βάσιμους λόγους σε συγκεκριμένες περιόδους, αλλά καθώς αλλάζουμε και ωριμάζουμε δεν μας εξυπηρετούν πλέον.
Συνειδητά ή ασυνείδητα οδηγούμαστε από αυτές στο πως θα αντιληφθούμε και πως θα αντιδράσουμε σε όλες τις περιστάσεις της ζωής μας. Έτσι καταλήγουμε να γινόμαστε οι πεποιθήσεις μας. Αυτό δε θα αποτελούσε πρόβλημα στην περίπτωση που τις γνωρίζαμε και ήμασταν σε θέση να τις ελέγξουμε. Δυστυχώς όμως αυτό δε συμβαίνει συχνά, με αποτέλεσμα να δημιουργούν προβλήματα και εμπόδια στη ζωή μας. Ο λόγος για τον οποίο οι πεποιθήσεις είναι τόσο δυνατές δεν είναι η πραγματικότητα αυτή καθ’ αυτή, αλλά ο τρόπος που την αντιλαμβανόμαστε μέσα από τα φίλτρα των πεποιθήσεών μας.
Advertisment
Πολλοί άνθρωποι, λανθασμένα, δέχονται τις πεποιθήσεις τους ως γεγονότα και αλήθειες. Δεν είναι έτσι όμως, οι πεποιθήσεις είναι υποθέσεις που κάνουμε για τον εαυτό μας και τον κόσμο γύρω μας, υποθέσεις στις οποίες πιστεύουμε κι έτσι τις καθιστούμε πραγματικές για μας. Είναι η φωνή του Εγώ που αντιστέκεται στην αλλαγή, είναι η ατελείωτη αρνητική κριτική που μας μπλοκάρει και μας κρατά κολλημένους στα παλιά μοτίβα και τρόπους σκέψεις και σαμποτάρει όλες μας τις προσπάθειες για μία ικανοποιητική και γεμάτη ζωή.
Μπορούμε να αναγνωρίσουμε την ύπαρξη κρυμμένων πεποιθήσεων κάθε φορά που αντιδρούμε σε κάτι.
Οι αντιδράσεις μας βασίζονται πάνω τους και αντιδρούμε κάθε φορά στο θάνατο του Εγώ και όχι στην απειλή της σωματικής μας ακεραιότητας. Όταν νοιώθουμε περιορισμούς είναι αυτές που μας περιορίζουν. Επίσης, τις περισσότερες φορές που βρισκόμαστε σε δυσαρμονία είναι εξ’ αιτίας των υποβοσκουσών πεποιθήσεών μας, που είναι πολύ ισχυρές παρόλο που αν τους δώσουμε φωνή θα ακουστούν παράλογες. Σε πολλές περιπτώσεις οι πεποιθήσεις είναι γενικευμένα συμπεράσματα , που από τη στιγμή που δημιουργήθηκαν εξακολουθούν να λειτουργούν υποσυνείδητα ως τη στιγμή που θα αποφασίσουμε να τα αλλάξουμε.
Οι πεποιθήσεις είναι αυτοματοποιημένες ανταποκρίσεις σε κάθε πληροφορία που λαμβάνουμε καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μας. Οι βασικές πεποιθήσεις είναι πάντα μία εσωτερική δήλωση του τύπου «Δεν είμαι αρκετά καλός» ή «Δεν αξίζω». Πολλές φορές λειτουργούν σαν εκπληρωμένη προφητεία. Για παράδειγμα, αν μία βασική πεποίθηση κάποιου είναι «Είμαι αντιπαθητικός», η συμπεριφορά του απέναντι στους άλλους θα είναι επιφυλακτική, αν όχι αρνητική, με αποτέλεσμα και οι άλλοι να αντιδρούν αρνητικά. Αυτό θα βοηθήσει στην εδραίωση της πεποίθησής του ως αληθινή.
Φυσικά έχουμε και πεποιθήσεις που υποστηρίζουν θετικές συμπεριφορές στη ζωή μας. Είναι σημαντικό, λοιπόν, να γνωρίζουμε τις πεποιθήσεις που λειτουργούν για μας και αυτές που μας κρατούν δέσμιους. Το σημαντικότερο βήμα για την απελευθέρωσή μας απ’ αυτές είναι να τις αναγνωρίσουμε και να δούμε τι αντιπροσωπεύουν.
Μόνο τότε θα έχουμε επίγνωση της επίδρασής τους στη ζωή μας. Οι λέξεις που είναι χαραγμένες στην είσοδο του αρχαίου ναού του Απόλλωνα στους Δελφούς, «γνώθι σαυτόν», είναι η σοφή συμβουλή που μας κληροδότησαν οι πρόγονοί μας και η καταλληλότερη για τη συγκεκριμένη περίπτωση. Οι πεποιθήσεις είναι ένα συστατικό της συνειδητότητάς μας που η εξερεύνησή του θα μας προσφέρει απίστευτες ευκαιρίες μάθησης, ανάπτυξης και ωρίμανσης.
Ο λόγος που δεν είναι εύκολο να δούμε τις πεποιθήσεις είναι επειδή ζούμε μέσα τους, είναι σαν κουτί μέσα στο οποίο έχουμε στεγάσει την ύπαρξή μας και με τον καιρό γίνεται η βάση της ταυτότητάς μας, χωρίς να συνειδητοποιούμε πως μετατρέπεται σε φυλακή μας. Για να αναγνωρίσουμε μία πεποίθηση πρέπει να ακολουθήσουμε τα στοιχεία και να κατέβουμε στο επίπεδο του υποσυνείδητου. Ας πάρουμε για παράδειγμα τον φόβο να εκφράσουμε τη γνώμη μας. Ο φόβος αυτός δεν είναι πεποίθηση, είναι συναισθηματική αντίδραση στην πεποίθηση. Η σκέψη μας είναι «Θα φανώ βλάκας». Αυτός είναι ο φόβος που συνδέεται με τη γνώμη των άλλων για μας, δεν είναι πεποίθηση.
Πρέπει λοιπόν να εντοπίσουμε πως δημιουργείται αυτός ο φόβος από τη γνώμη των άλλων. Αν ξέρουμε πως είμαστε έξυπνοι δεν είμαστε ευάλωτοι στη γνώμη των άλλων, γιατί πολύ απλά γνωρίζουμε τι είμαστε. Άρα ο φόβος στην πραγματικότητα δεν είναι για τη γνώμη των άλλων, αλλά προέρχεται από την αρνητική εικόνα που έχουμε εμείς για τον εαυτό μας. Η γνώμη των άλλων απλά θα πυροδοτήσει τη δική μας αρνητική πεποίθηση.
Γίνεται φανερό, λοιπόν, πως για να αναγνωρίσουμε τις βασικές πεποιθήσεις μας πρέπει να προχωρήσουμε πέρα από τις σκέψεις μας, τις βαθιά κρυμμένες υποθέσεις που κάνουμε και τις αντιδράσεις μας. Στις περισσότερες περιπτώσεις, μετά από μία εξονυχιστική έρευνα, οι πεποιθήσεις μας δείχνουν την αληθινή τους φύση που είναι αβάσιμη, ίσως ακόμη και γελοία.
Βιολέττα Ψωφάκη – Certified Professional Coach, Συγγραφέας
Είναι Licensed HeartMath Coach και εργάζεται με ατομικές και ομαδικές συνεδρίες. Διοργανώνει το Σεμινάριο «Ζήσε με την καρδιά σου (με τις τεχνικές του HeartMath® Institute)».
- Οι “5 καρέκλες”: Ένα νοητικό και συναισθηματικό εργαλείο για καλύτερη επικοινωνία - 9 Νοεμβρίου 2022
- Ποιος είναι ο αληθινός λόγος που υποφέρουμε - 16 Σεπτεμβρίου 2022
- Τα «ζιζάνια» που εισβάλουν και δημιουργούν προβλήματα στον «εσωτερικό κήπο» των πεποιθήσεών μας - 9 Μαΐου 2022
