Τι ακριβώς είναι ο εθισμός στις σχέσεις; Για ν’ απαντήσουμε σε αυτή την ερώτηση, πρέπει πρώτα να ορίσουμε την έννοια του εθισμού. Σύμφωνα λοιπόν με την Αμερικανική Ιατρική Εταιρεία μελέτης του εθισμού:
«Ο εθισμός πρόκειται για μια χρόνια δυσλειτουργική κατάσταση της ανταμοιβής του εγκεφάλου, των κινήτρων και των σχετικών με αυτά εγκεφαλικών δομών. Η δυσλειτουργία σε αυτό το σύστημα οδηγεί σε χαρακτηριστικές βιολογικές, κοινωνικές και ψυχολογικές μεταβολές. (Ως αποτέλεσμα), ένα άτομο αναζητά ανταμοιβή και/ή ανακούφιση από τη χρήση μιας ουσίας ή μιας συμπεριφοράς».
Advertisment
Ο εθισμός στις σχέσεις συνίσταται από έναν κύκλο έλξης, δεσμού και οικειότητας, απόρριψης, πανικού, συμβιβασμού και απόρριψης. Αυτός συνοδεύεται από το άγχος εγκατάλειψης, κατά το οποίο κάποιος νιώθει ότι πρέπει να απομακρυνθεί από μια σχέση, αλλά και μόνο σε αυτή τη σκέψη πανικοβάλλεται και καταλήγει να επιστρέφει σε κάτι που δεν του αξίζει. Αυτό αποτελεί ένα κλασικό παράδειγμα εθισμού, κατά τον οποίο ο δυσλειτουργικός αυτός μηχανισμός δημιουργεί φόβο αποχωρισμού από το ερέθισμα, με αποτέλεσμα ο φαύλος κύκλος να επαναλαμβάνεται μαζί με τις αρνητικές του συνέπειες. Ως εκ τούτου, τα κυρίαρχα συναισθήματα αυτής της κατάστασης είναι η σύγχυση, η απόγνωση και ο φόβος.
Στο παρόν άρθρο, θα συζητήσουμε δέκα πιθανά σημάδια που μαρτυρούν την ύπαρξη εθισμού στις σχέσεις και επίσης κάποιες επαγγελματικές συμβουλές για την αντιμετώπισή τους.
10 πιθανά σημάδια του εθισμού στις σχέσεις:
1. Παραδέχεστε ότι η σχέση δεν σας αξίζει, αλλά δεν κάνετε καμία προσπάθεια για να την τερματίσετε: Εδώ διαθέτετε την ικανότητα να γνωρίζετε ότι τα πράγματα δεν πάνε καλά· κι όμως δεν κινείστε καν προς την κατεύθυνση της εξόδου από τη σχέση αυτή για διάφορους λόγους.
Advertisment
2. Προσπαθείτε, αλλά αποτυγχάνετε να βρείτε έναν λογικό λόγο παραμονής στη σχέση: Είναι ένα αρκετά συχνό φαινόμενο, επειδή όντως δεν υπάρχει κανένας λογικός λόγος για να μείνετε. Τα μόνα χαρακτηριστικά που βρίσκονται στο προσκήνιο είναι το άγχος και ο φόβος να μείνετε μόνοι.
3. Αρνείστε να αναγνωρίσετε ή αγνοείτε κάθε σκέψη που δείχνει ότι η σχέση αυτή είναι επικίνδυνη: Πρόκειται για μια φάση, όπου αναδύεται μια έντονη αβεβαιότητα για τη σχέση, αλλά εσείς αρνείστε να την αντικρύσετε και να εμπλακείτε σε οποιαδήποτε διερεύνησή της.
4. Νιώθετε μεγάλο άγχος και πανικό, όταν σας κατακλύζουν σκέψεις χωρισμού: Πρόκειται για το άγχος εγκατάλειψης, στο οποίο αναφερθήκαμε στην εισαγωγή.
5. Βρίσκεστε σε άρνηση ως προς κάθε αρνητική επίδραση της σχέσης σας· αυτό μπορεί να περιλαμβάνει οποιαδήποτε συναισθηματική, ψυχολογική και/ ή σωματική κακοποίηση: Και είναι μια πολύ επικίνδυνη περιοχή, ειδικά όταν σας κακομεταχειρίζονται και/ ή σας κακοποιούν.
6. Μπερδεύετε το σεξ με τον αυθεντικό, βαθύ έρωτα: Μετά τη σεξουαλική πράξη, είναι συχνό φαινόμενο η περαιτέρω καταπίεση των πραγματικών αρνητικών συναισθημάτων και σκέψεων. Φυσικά, ο/η σύντροφός σας δεν πρόκειται ως δια μαγείας να αλλάξει μετά την ικανοποίηση από το σεξ.
7. Θεωρείτε ότι η κριτική του/της συντρόφου σας είναι μια «φυσιολογική» συμπεριφορά: Μην πλανάστε· αυτή η συμπεριφορά είναι οτιδήποτε άλλο παρά φυσιολογική. Είναι ένα χρόνιο, άρρωστο παιχνίδι του μυαλού για να σας ελέγχει συνεχώς.
8. Όταν προσπαθείτε να χωρίσετε, σύντομα νιώθετε ένα συναίσθημα απομόνωσης/απόσυρσης- κυρίως έντονη σωματική δυσφορία και ένταση: Ψυχολογικά συμπτώματα, όπως κατάθλιψη και αγχώδεις διαταραχές, συχνά συνοδεύουν τα σωματικά αυτά σημάδια.
9. Αγνοείτε ή προσπαθείτε να αγνοήσετε συμβουλές ή την ανησυχία που εκφράζεται από την οικογένεια και τους φίλους σας για τη σχέση: Η απόρριψη των απόψεων και των ανησυχιών των αγαπημένων σας ανθρώπων είναι επικίνδυνο να σας απομακρύνει ακόμα περισσότερο και να σας κλείσει στον εαυτό σας· και ειδικά σε μια στιγμή όπου χρειάζεστε τη στήριξή τους περισσότερο από ποτέ.
10. Προσπαθείτε απεγνωσμένα να επικοινωνήσετε με τον/ την πρώην αμέσως μετά τον χωρισμό σας: Στις περισσότερες περιπτώσεις, το άλλο πρόσωπο θα είναι τελικά εκείνο που θα τερματίσει τη σχέση σας. Και αυτό είναι το σημείο στο οποίο η λογική πάει περίπατο και η απόγνωση παίρνει τον έλεγχο των πραγμάτων.
Κάποια ακόμα χαρακτηριστικά
Οι συμβουλευτικοί ψυχολόγοι του Κέντρου Συμβουλευτικής του Πανεπιστημίου του Ιλινόις κάνουν τη διάκριση ανάμεσα σε μια «κακή σχέση» και σε αυτό που συχνά αναδύεται κατά τα στάδια του εθισμού στις σχέσεις:
1) Μια «κακή» σχέση δεν είναι εκείνες οι συνηθισμένες φάσεις κατά τις οποίες οι συγκρούσεις και οι διαφωνίες είναι αναπόφευκτες, όταν δύο διαφορετικοί άνθρωποι αλληλοπλέκονται μέσα σε μια σχέση.
2) Μια πραγματικά κακή σχέση, κατά την οποία το ένα άτομο βρίσκεται στο έλεος του άλλου, περιλαμβάνει μια συνεχή ματαίωση κι όμως το «θύμα» παραμένει προσκολλημένο.
3) Η προσκόλληση που νιώθει το άτομο συχνά είναι το αποτέλεσμα της έλξης, αλλά από κάτι «άπιαστο» με την έννοια ότι εκείνος ή εκείνη είναι δεσμευμένοι με κάποιον άλλο, δεν θέλει σοβαρή σχέση ή δεν μπορεί να κάνει για οποιοδήποτε λόγο.
Επαγγελματικές συμβουλές
Η Ann Smith, μια καταξιωμένη σύμβουλος σχέσεων για πάνω από 30 χρόνια συστήνει έξι διαφορετικά βήματα που κάποιος χρειάζεται να κάνει για να σπάσει τον φαύλο κύκλο του εθισμού του στις σχέσεις:
1. Αρχίστε να παρατηρείτε τη συμπεριφορά σας: Αυτό απαιτεί να κοιτάξετε με ειλικρινή ματιά σε όλες τις παρελθοντικές, αλλά και τρέχουσες σχέσεις σας, να κάνετε έναν απολογισμό των δυσλειτουργιών σας και των αποτελεσμάτων τους και να μείνετε μακριά από ερωτικές σχέσεις για τουλάχιστον έξι μήνες.
2. Παρατηρήστε τα κοινά χαρακτηριστικά ανάμεσα στις σχέσεις που έχετε κάνει, αλλά και τις άλλες διαπροσωπικές σχέσεις από την παιδική ηλικία (κακοποίηση, φόβο εγκατάλειψης, παραμέληση κλπ.). Αν υπάρχει κάποια σύνδεση ανάμεσα στις τρέχουσες και στις παιδικές σας εμπειρίες, αναζητήστε τη βοήθεια ενός ψυχοθεραπευτή.
3. Αν δεν βρίσκεστε σε κάποια κακοποιητική σχέση, απέχετε από το να πάρετε σημαντικές αποφάσεις, μέχρι τα πράγματα να διευθετηθούν. Αν βρίσκεστε σε μια σχέση που εμπεριέχει κακοποίηση και βία, ζητήστε αμέσως βοήθεια (και παρέμβαση των αρχών και του νομικού συστήματος).
4. Και το πιο σημαντικό που τονίζει και η Smith είναι: Αναρωτηθείτε πώς θα ήταν η ζωή σας αν παίρνατε την ευθύνη για την δική σας ευτυχία, τις επιτυχίες και αποτυχίες σας και αγαπούσατε τον εαυτό σας έτσι όπως το χρειάζεται.
